اندازه استاندارد لوله بخاری

ستاره | سرویس تکنولوژی - اندازه استاندارد لوله بخاری یا همان دودکش باید کاملا مطابق با میزانی باشد که توسط کارشناسان امر تعیین شده است. حداکثر اندازه استاندارد لوله بخاری یا طول لوله‌ رابط دودکش در یک لوله بخاری با قطر 2.5 سانتی‌متر باید رقمی معادل 45 سانتی‌متر باشد. در صورتی که با وجود قطر یاد شده، طول لوله رابط از رقم 45 سانتی‌متر‌ بیشتر باشد، باید از طریق افزایش ارتفاع کل دودکش یا قطر لوله رابط ظرفیت مورد نظر را تامین کرد تا اندازه استاندارد لوله بخاری رعایت گردد.

برای ساخت کلاهک یا لوله رابط دودکش نباید از جنس حلبی یا ورق سیاه استفاده کرد. فارغ از اندازه استاندارد، جنس آن نیز باید کاملا استاندارد باشد. جنس استاندارد برای ساخت کلاهک و رابط دودکش ورق گالوانیزه است. حداقل ضخامت ورق گالوانیزه برای انجام این کار نیز 0.6 میلی‌متر تعیین شده است.

به طور حتم خروجی لوله‌ی دودکش در برخی از ساختمان‌ها هم‌جوار با دریچه‌های هواکش ساختمان یا کولر آبی خواهد بود. از همین رو فاصله‌ی کلاهک دودکش با موارد مذکور باید حداقل سه متر باشد. در غیر این صورت ملاحظات اندازه استاندارد لوله بخاری حکم می‌کند که لوله بخاری باید حداقل یک متر بالاتر از سطح کولر امتداد پیدا کند. برای افرادی که از بخاری دیواری استفاده می‌کنند نیز ارتفاع دودکش از کف محل نصب آن باید حداقل 120سانتی‌متر باشد. در مجموع ارتفاع قسمت‌های عمودی دودکش یا بخش خروجی آن باید حداقل سه برابر طول قسمت‌های افقی آن تنظیم گردد. همچنین ارتفاع بخش عمودی دودکش نیز نباید کمتر از یک متر باشد.

اندازه استاندارد لوله بخاری و دودکش کانالی

در برخی از ساختمان‌های جدید دودکش را در کانال‌های پلاستیکی درداری به نام داکت نصب می‌کنند. اگر دودکش بخاری در داکت نصب شود باید کانال دردار مذکور حتما از قسمت بالای خود با هوای آزاد در ارتباط باشد. از سوی دیگر نباید داکت به فضای داخل ساختمان راهی داشته باشد. از دیگر نکاتی که می‌توان در رابطه با استانداردهای داکت برای نصب دودکش بخاری برشمرد آن است که این کانال باید توسط دیواری به ضخامت حداقل ده سانتی‌متر از فضای داخلی ساختمان جدا گردد. همچنین این دیوار باید در برابر خطر آتش‌سوزی نیز به خوبی مقاوم باشد.

نکته‌ی دیگری که در بحث‌های مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری باید به آن توجه داشت این است که فاصله‌ی مابین لوله‌های سیمانی دودکش‌هایی که داخل داکت قرار گرفته‌اند باید توسط مصالح ساختمانی باکیفیت پر شود. همچنین در محل سقف طبقات ساختمان نیز لوله‌های دودکش باید کاملا مهار گردند.

ممکن است در برخی از ساختمان‌های نه چندان خوش ساخت بنا به دلایل مختلف لوله‌ها یا هواکش‌های فاضلاب همراه با دودکش بخاری یا سایر وسایل گازسوز در یک داکت مشترک قرار بگیرد. با این حال ملاحظاتی که در بحث اندازه استاندارد لوله بخاری وجود دارد حکم می‌کند که باید به شدت از انجام این کار پرهیز کرد. اگر در ساختمانی کمبود فضا یا سایر دلایل مشابه امکان جداسازی کامل دودکش بخاری از لوله‌های فاضلاب و هواکش‌ آنها را سلب کرده است، باید حداقل یک متر فاصله بین آنها با دودکش وجود داشته باشد. همچنین این لوله‌ها و هواکش‌ها باید به طور کامل از خصلت دودبند برخوردار گردند.

دودکش‌هایی که به شکل عمودی در داکت نصب شده‌اند باید توسط بست یا سایر تجهیزات مشابه به شکل مناسبی به دیواره‌ی داکت اتصال یابند و با عایق حرارتی مناسب پوشیده شوند. این امر به خصوص باید در رابطه با آن بخشی از دودکش‌ که روی پشت بام قرار گرفته است رعایت شود و فضای دور آن نیز با آجر پر گردد. علاوه بر آن وزن دودکش هم باید به طور کامل توسط پایه‌های مخصوص مهار شود.

اندازه استاندارد لوله بخاری در وسایل مختلف گازسوز

مسلما همه می‌دانیم که در منازل مختلف از وسایل گازسوز متنوعی نظیر بخاری، شومینه، آب‌گرم‌کن یا سایر موارد مشابه استفاده می‌شود. در رابطه با اندازه‌ی استاندارد لوله بخاری در هر کدام از این وسایل گرماساز نکات و ظرایفی وجود دارد که باید به طور کامل از آنها آگاه شد.

اندازه استاندارد برای شومینه

به عنوان مثال دودکش مناسب برای استفاده در شومینه‌ها باید حداقل دارای قطری برابر با ۱۵ سانتی‌متر باشد. در غیر این صورت امکان بازگشت دود و سایر گازهای خطرناک از درون مجرای لوله بخاری به شومینه وجود خواهد داشت. همچنین باید به این نکته دقت کرد که دودکش شومینه نباید به صورت روکار اجرا شود. در مجموع قطر مناسب لوله‌های خروجی و دودکش شومینه‌ها باید با توجه به اندازه‌ی آنها و بر اساس محاسبات دقیق مشخص شود.

اندازه استاندارد برای شوفاژ

برای دودکش‌های مرتبط با منبع گرمایی شوفاژ نیز اندازه‌های مختلفی وجود دارد که میزان آن تناسب مستقیمی با ظرفیت منبع گرماساز خواهد داشت. این اندازه معمولا از قطر 20 سانتی‌متر آغاز شده و به تدریج افزایش می‌یابد.

اندازه استاندارد لوله بخاری یا دودکش آب‌گرم‌کن‌های دیواری باید حداقل از قطری معادل ۱۵ سانتی‌متر برخوردار باشد. این موضوع در مورد پکیج‌های دیواری نیز صدق می‌کند و قطر لوله بسته به اندازه‌ی پکیج به تدریج افزایش می‌یابد.

این روزها اکثر خانه‌های آپارتمانی از متراژ اندکی بهره می‌برند و گاه حتی متراژ آنها به 50 متر یا پایین‌تر از آن نیز می‌رسد. سیستم گرمایشی مناسب برای خانه‌هایی که دارای چنین شرایطی هستند مواردی نظیر فن کویل، داکت اسپیلت یا سیستم گرمایش از کف خواهد بود. البته در کشور ما به طور معمول از وجود بخاری در چنین ساختمان‌هایی استفاده می‌شود. در هر صورت بهتر است در چنین مکان‌های کوچکی از وجود پکیج شوفاژ استفاده نگردد. همچنین استفاده‌ی هم‌زمان از شومینه و بخاری در خانه‌های کوچک کار چندان عاقلانه‌ای به شمار نمی‌رود. در مجموع بهتر است شومینه را در خانه‌هایی با متراژ بالا نصب کرد.

ملاحظات مهم در مورد اندازه لوله بخاری

استفاده از لوله‌های فلزی و سیمانی که از خصلت پیش ساخته برخوردار هستند برای استفاده به عنوان لوله بخاری توصیه نمی‌شود. چرا که این لوله‌ها از وجود لبه‌های صاف بهره می‌برند و به درد این کار نمی خورند. این موضوع در مورد دودکش‌های آجری نیز به دلیل برخورداری آنها از منافذ فراوان صدق می‌کند.

در آن دسته از آپارتمان‌هایی که کاملا نزدیک به هم ساخته می‌شوند و فاصله‌ی اندکی از یکدیگر دارند، قرار گرفتن خروجی لوله بخاری یا دودکش در فضای بین دو ساختمان می‌تواند منجر به ورود گاز مونواکسید کربن به داخل هر یک از ساختمان‌ها شود. از آن‌جایی که در کشور ما بسیاری از خانه‌ها از عایق‌بندی مناسبی برخوردار نیستند و منافذ فراوانی برای ورود گازهای سمی در دیوارهایشان مشاهده می‌شود، توجه به این نکته اهمیت دوچندانی می‌یابد.

در ملاحظات مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری باید به این نکته توجه داشت که شیب لوله‌ بخاری افقی در داخل ساختمان‌ها باید رو به بالا تنظیم گردد. استفاده از زانو و وجود پیج و خم‌های فراوان در مسیر دودکش نیز کار مردودی به شمار می‌رود و کارایی دودکش را کاهش می‌دهد. همچنین باید به این نکته توجه داشت که اگر از زانوی ۹۰ در دودکش استفاده شود باید حتما ارتفاع بخش عمودی آن را افزایش داد.

به طور کل قطر لوله دودکش در خروجی ساختمان باید برابر یا بزرگ‌تر از قطر لوله‌ای باشد که به عنوان خروجی دستگاه گاز سوز مورد استفاده قرار گرفته است. دودکش وسایل گازسوز نباید در تماس مستقیم با شیشه‌های پنجره‌ی ساختمان باشد. چرا که حرارت آن موجب شکستن شیشه‌ها می شود و در نهایت دردسرساز خواهد بود. عبور دودکش از فضای داخل حمام و سقف کاذب ساختمان نیز به هیچ وجه کار مجازی به شمار نمی‌رود. به این دلیل که انجام این کار موجبات پوسیدگی دودکش را فراهم می‌آورد.

نکات تکمیلی

همیشه محل اتصالات لوله بخاری و دودکش باید به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد تا از صحت آب‌بندی و ثبات آنها اطمینان حاصل گردد. اگر برای تجهیز سیستم گرمایش یک ساختمان از موتورخانه استفاده شده است، دودکش‌های آن حتما باید به طور کامل دودبند شوند. در غیر این صورت ممکن است انتشار گازهای سمی نظیر مونواکسید کربن در فضای داخلی موتورخانه دردسرساز شود.

علاوه بر اندازه استاندارد لوله بخاری جنس آن نیز باید به گونه‌ای انتخاب شود که در برابر حرارت کاملا مقاوم باشد. همچنین در بدنه‌ی دودکش هم نباید هیچ گونه منفذی برای نشت دود یا گازهای سمی وجود داشته باشد. از همین رو استفاده از لوله‌های پلاستیکی و آکاردئونی آلومینیمی برای ساخت دودکش یا لوله بخاری کار چندان عاقلانه‌ای نخواهد بود.

اگر در ساختمانی از دودکش‌ تو کار استفاده می‌شود باید سطح آن حداقل یک متر از کف پشت بام بالاتر در نظر گرفته شود و از دیوارهای کناری نیز به اندازه‌ی یک متر فاصله داشته باشد. دودکش‌های تو کار همچنین باید به کلاهک اچ شکل مجهز باشند.

اگر طبقه‌ی جدیدی به یک ساختمان اضافه شود، روند گسترش دادن اندازه‌ی دودکش‌های موجود در آن باید بدون هیچ گونه دست‌کاری اضافه‌ای به همان صورت عمودی ادامه یابد. در این صورت استانداردهای لازم به منظور افزایش اندازه‌ی دودکش برای استفاده در طبقات جدید رعایت می‌گردد. البته باید توجه داشت که هنگام ساخت و ساز برای افزایش طول دودکش، دهانه یا مجراهای داخلی آن مسدود نشود.

قطعات دودکش باید به صورت کاملا هم محور روی یکدیگر قرار بگیرد و بدون آن که با فضای بیرونی ارتباطی داشته باشد باید به طور مستقیم تا پشت بام ادامه یابد. محل‌های اتصال این قطعات نیز باید به صورت کامل و دقیق دودبند شود.

اگرچه بهتر است به جای بهره گرفتن از دودکش‌های سیمانی به سراغ نمونه‌های بهتر رفت، اما استفاده از این دودکش‌ها در کشور ما تقریبا امر رایجی به شمار می‌رود. از همین رو باید دور و بر دودکش‌های سیمانی یا نمونه‌هایی که از نوع آزبست هستند و در میان فضای خالی دیوارها جایگذاری می‌شوند، حداقل به اندازه‌ی ده سانتی‌متر با مصالح ساختمانی پوشش داده شود. این امر باید تا جایی ادامه یابد که لوله‌ی آزبست درون دیوار دفن شود.

باید توجه داشت که عبور دودکش از درز ساختمان‌ها و همچنین فضای داخلی پل‌ها و ستون‌های فولادی ساختمان جایز نیست. دهانه‌ی دودکش وسایل گازسوز باید کاملا باز و تمیز باشد و به گونه‌ای تعبیه گردد که بعد از نصب دستگاه گازسوز در داخل ساختمان، دودکش آن از شیب منفی به سمت دهانه خروجی دود برخوردار نباشد. از دیگر نکات قابل توجه در زمینه‌ی نصب دودکش آن است که نمی‌توان لوله بخاری را در خانه یا ساختمان همسایه نصب کرد. همچنین افراد ساکن در طبقات همکف یا زیرزمین اجازه ندارند که دودکش وسایل گازسوز خود را در اماکن و معابر عمومی نصب کنند.

نکات احتیاطی در بحث اندازه استاندارد لوله بخاری

هرگز نباید دودکش را زیر سقف یا در بالکن ساختمان‌ها به صورت افقی نصب کرد. هرچند که عده‌ای نصب شدن دودکش به شکل افقی را با کلاهک‌ تعبیه شده روی آن توجیه می‌کنند، اما نصب افقی دودکش در هر صورت روش نادرستی است و وجود یا عدم وجود کلاهک تاثیری در این موضوع نخواهد داشت.

به منظور دریافت اکسیژن مورد نیاز جهت سوخت و ساز صحیح بخاری، بهتر است در بخش زیرین درهای ورودی ساختمان دریچه‌های تهویه کرکره‌ مانند یا آیفونی نصب گردد. علاوه بر آن فضای خالی زیر تمام درهایی که داخل ساختمان وجود دارد نیز باید به اندازه‌ی سه تا پنج سانتی‌متر از خود در فاصله داشته و کاملا باز باشد.

معمولا برخی وسایل گازسوز نظیر آب‌گرم‌کن‌های دیواری در مکان‌هایی نصب می‌شوند که جریان هوا در آن گردش چندانی ندارد. از همین رو به منظور تامین اکسیژن مورد نیاز برای سوخت و ساز صحیح وسایل گازسوزی که در محیط‌های تنگ و بسته تعبیه می‌شوند باید دریچه‌های هوای مناسبی را در پشت آنها نصب کرد. در مجموع باید به این نکته توجه داشت که وظیفه ی اصلی دودکش تامین اکسیژن لازم برای سوخت و ساز صحیح وسایل گازسوز نیست.

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که بخش عمده‌ای از موارد گوشزد شده در این نوشته به دودکش دستگاه‌هایی که از محفظه‌ی احتراق باز استفاده می‌کنند اختصاص داشت. در این میان ملاحظات مربوط به اندازه استاندارد لوله بخاری در دستگاه‌های مبتنی بر محفظه‌ی احتراق بسته اندکی با موارد یاد شده متفاوت است. اگر فرصتی دست داد شاید در قالب مطلب جداگانه‌ای به این موضوع بپردازیم.