ارزش اقتصادی دور ریز غذا در ایران چقدر؟

تأمین مواد غذایی مورد نیاز کشور و به تعبیر دیگر، استقلال غذایی از مولفه‌های بسیار مهم و حائز اهمیت به شمار می‌رود تا جایی که بسیاری از دُوَل، خودکفایی در اقلام غذایی را از توفیقات برجسته خود عنوان می‌کنند و همواره این امر در گزارش عملکرد سازمان‌ها و دستگاه‌های ذی ربط، شاخص و معیاری در موفقیت سازمان و دستگاه متبوعه به شمار می‌رود.

آنچنان که اخبار و گزارش‌های رسانه‌ها نشان می‌دهد، میزان دور ریز غذا در میان خانوار‌های ایرانی، نزدیک به ۳۵ درصد برآورد می‌شود.

با در نظر گرفتن جمعیت کثیر ایران زمین و وجود اقوام و طوایف گوناگون و تنوع غذایی بسیار بالای ایرانیان، بیش از پیش به حجم انبوهِ دور ریز غذا در ایران پی خواهیم بُرد.

آنچنان که گزارش‌های فائو (به عنوان سازمان خواربار و کشاورزی جهان) نشان می‌دهد، ایرانیان در این عرصه (دور ریز غذا) رِکورددار هستند.

بدون تردید، مدیریت بهینه مصرف، صرفه جویی، پرهیز جدی از اسراف و کنترل آن از ضروریاتِ جدیِ هر جامعه و کشوری محسوب می‌شود که در صدد توسعه اقتصادی است، آنچنان که یکی از محور‌های اصلی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، به عنوان نقشه راه و استراتژی اصلی اقتصادی کشور، بر استفاده حداکثری از حداقل امکانات موجود و مدیریت بهینه مصرف در تمامی حوزه ها، معطوف می‌شود و به تبع با این اوصاف و در شرایطی که شاهد دور ریز نزدیک به یک سوم از مواد غذایی موجود در سفره‌های ایران و خالی کردن آن در سطل‌های زباله یا پِرتِ آن در فرآیند تولید هستیم، پیاده سازی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بصورت مطلوب و شایسته، سخت و دشوار خواهد بود.

اگرچه اقتصاد مقاومتی صرفا به حوزه مواد غذایی خلاصه نمی‌شود، لذا با وجود چنین واقعیتی، نمی‌توان این موضوع خطیر را نادیده اِنگاشت که عرصه مواد غذایی یک جامعه و تامین و مدیریت صحیحِ مصرف آن، از ضروریات بسیار مهم و برجسته به شمار می‌رود که با رعایت اصول و قواعد آن، گام‌های بسیار ارزنده‌ای در راستایِ توسعه اقتصادی برداشته خواهد شد.

وقتی سرمایه ۳۵ میلیون تُنی سوخت می‌شود/ هدر رفت ۱۵ میلیارد دلار در کشور، در سایه سهل انگاری و غفلت

سیروس نعمتی کارشناس اقتصادی، با اشاره به مصرف نزدیک به ۱۰۰ میلیون تن محصولات زراعی، کشاورزی و غذایی در کشور گفت:طبیعتا با مبنا قرار دادن گزارشات و اخبار رسانه‌ها، مبنی بر دور ریز ۳۵ درصدی مواد غذایی در کشور، حدود ۳۵ میلیون تن مواد غذایی دور ریخته می‌شود.

وی در تشریح جزئیات و شُمول دور ریز غذا می‌گوید: در این دایره، بسیاری از اقلام و محصولات (همچون برنج، سبزیجات، میوه، روغن و غیره) قرار می‌گیرد.

چندی پیش، جمال رزاقی رئیس اتاق بازرگانی شیراز در حاشیه آئین نکوداشت سالروز جهانی غذا در این شهر، در جمع خبرنگاران اظهار کرد: حجم دور ریز غذا در کشور ایران، حدود ۱۵ میلیارد دلار برآوُرد می‌شود و این در شرایطی است که سالیانه در جهان، نزدیک به ۹۰۰ میلیون نفر با معضل گرسنگی دست و پنجه نرم می‌کنند.

وی در ادامه می‌افزاید: در واقع با ضایعات مواد غذایی می‌توان فقر غذایی در جهان را ریشه کن کرد.

رزاقی می‌گوید: دور ریز غذا در کشور‌های در حال توسعه و در جوامع توسعه یافته از دو وجه قابل بررسی است و درواقِعِ امر شکل و نوع دور ریز غذا در کشور‌های پیشرفته با کشور‌های در حال توسعه، با تفاوت‌هایی همراه است.

آنچنان که رئیس اتاق بازرگانی شیراز بیان می‌کند: عمده دور ریز در کشور‌های در حال توسعه در فرآیند برداشت تا فرآوری مواد غذایی ظهور و بروز پیدا می‌کند، در شرایطی که در جوامع توسعه یافته، عمدتا دور ریز اشاره شده به واسطه خرده فروشی‌ها و مصرف کنندگان نهایی (مردم) انجام می‌پذیرد.

آنچنان که این مقام مسئول در اتاق بازرگانی شیراز بیان می‌کند، بخشی از ضایعات مواد غذایی در کشور، ریشه در عدم برخورداری از صنعتِ بازیافتِ پیشرفته دارد و درو اقع امر دستیابی به توفیق کاهش دور ریز و تلف شدن مواد غذایی، مستلزم ارتقای فناوری و توسعه صنایع تکمیلی و تبدیلی است و پس از چنین موفقیتی باید در حوزه فرهنگی نیز نسبت به اجرایی نمودن اقدامات مقتضی، مبادرت وَرزید.

ظرفیت اشتغالزایی قابل توجه صنایع غذایی، لزوم توجه به این عرصه را دو چندان می‌کند

رزاقی رئیس اتاق بازرگانی شیراز در ادامه با اشاره به ظرفیت‌های بالقوه صنعت مواد غذایی در اشتغالزایی گفت: آنچنان که بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد، ظرفیت اشتغالزایی صنعت مذکور، حدود ۱۹۰ هزار نفر می‌باشد، که با این اوصاف از حیث تَعَدُد و تَکَثُر، ضریب اشتغالزایی موجود در این حوزه، از صنعت خودرو سازی کشور نیز بیشتر است.

در شرایطی که ارزش صادارت محصولات این حوزه نیز، چهار و نیم میلیارد دلار برآوُرد می‌شود، اعداد و ارقام مذبور، گواهی است بر صحت این ادعا که هر آنچه برای شکوفایی این صنعت تلاش شود، به همان میزان شاهد تسریع فرآیند توسعه اقتصادی کشور خواهیم بود.

با این اوصاف، جلوگیری از هدر رفت مواد غذایی یکی از ضروریاتی است که قطع به یقین در دوام و قوام هر چه بیشتر این صنعت نقش بسزایی ایفاء می‌کند و انتظار می‌رود با توجه هر چه بیشتر به این موضوع، به تدریج ضریب دور ریز غذا در کشور با کاهش فزاینده تری همراه شود.

رضا هراتی، یکی از فعالان عرصه تولید مواد غذایی در غرب استان تهران، با اشاره به موفقیت‌های قابل توجه و برجسته ایران در صنعت مواد غذایی در طول دهه‌ها و سالیان اخیر گفت: متاسفانه مدیریت مصرف خرید و استفاده مواد غذایی در ایران، مطلوب نیست و این موضوع با میزان دور ریزِ مواد غذایی در خانورا‌های ایرانی به اثبات می‌رسد.

وی افزود: با در نظر گرفتن میزان آب و انرژی که برای تولید و تامین مواد غذایی صَرف می‌شود بیش از پیش به اهمیت و پیامدهایِ منفی این سهل انگاری پی خواهیم بُرد.

این فعال در حوزه تولید مواد غذایی گفت: یکی از مصادیق بارز این دور ریز را می‌توان در برخی از تالار‌ها و رستوران‌های عرضه کننده مواد غذایی جستجو نمود که متاسفانه بعضا جز آه و تأسف هیچ چیز دیگر باقی نمی‌گذارد.

هراتی افزود: متاسفانه هم در بُعد فنی و تخصصی و هم در بُعد فرهنگی با نارسایی‌هایی مواجه هستیم و مجموع این نقیصه ها، به مانند دو لبه تیغه‌های قیچی، باعث تحمیل ضرر، زیان و خساراتی به کشور می‌شود که جبران آن از حیث اقتصادی کار آسانی نیست و باید به این واقعیت اذعان کرد که اساساً قابل جبران نخواهد بود.

این فعال در عرصه تولید مواد غذایی می‌گوید: بسیاری از دستگاه‌ها و تجهیزات تولید مواد غذایی در کارخانجات مرتبط با این حوزه، به روز نیستند و قطعا با تجهیز و نوسازی آنها، شاهد کاهش هر چه بیشتر دور ریز غذا در کشور خواهیم بود.

وی افزود: مساله بعدی به مولفه فرهنگی، آموزش و اطلاع رسانی باز می‌گردد، زیرا مبداء بخشی از این عارضه، به آشپرخانه‌ها و سفره‌های مردم باز می‌گردد.

هراتی گفت: امید آن می‌رود با همگرایی ملی، شاهد تحقق واقعیِ بهینه سازیِ مصرف در تمامی حوزه ها، من جمله مدیریت مصرف مواد غذایی باشیم که با حُصول آن، از بسیاری هزینه‌های اضافی جلوگیری خواهد شد.