کسری بودجه خانوار‌های تهرانی با تورم دو رقمی امسال، به کجا خواهد رسید؟

گزارش بودجه خانوار‌ها در سال ۱۳۹۶ که توسط بانک مرکزی تهیه و منتشر شده است نشان می‌دهد که یک خانوار تهرانی در سال ۹۶ به طور متوسط ۶۸.۴ میلیون تومان هزینه و ۶۷.۳ میلیون تومان درآمد داشته است. این یعنی تراز بودجه‌ای خانوار‌های تهرانی در سال ۹۶ منفی بوده است. آمار‌ها نشان می‌دهند این وضعیت در سال ۱۳۹۷ قطعاً بدتر خواهد شد و خانوار‌های تهرانی با کسری بودجه بیشتری مواجه خواهند شد.

به گزارش «تابناک اقتصادی»، در دو سال اخیر اوضاع اقتصادی خانواده‌ها با چالش‌های فراوانی رو به رو شده است. از یک سو قیمت‌ها در بازار‌های مختلف سر به فلک گذاشته اند و از سوی دیگر درآمد خانواده‌ها تغییر چندانی نداشته است. البته در زمینه درآمدی باید گفت: اوضاع برای آن‌هایی که حقوق و درآمد ثابتی دارند نسبت به کسانی که خود می‌توانند درآمد‌ها و حقوقشان را تنظیم کنند به مراتب بسیار سخت‌تر و دشوارتر است.

گزارش بودجه خانوار‌ها در سال ۱۳۹۶ که توسط بانک مرکزی تهیه و منتشر شده است نشان می‌دهد که خانوار‌های تهرانی به طور متوسط در طول سال ۱۳۹۶ مجموعاً ۶۷.۳ میلیون تومان درآمد داشته اند. یعنی درآمد ماهانه یک خانوار تهرانی به طور متوسط در سال ۱۳۹۶، تقریباً ۵.۶ میلیون تومان بوده است. این در حالی است که هزینه سالانه یک خانوار تهرانی در سال ۱۳۹۶، ۶۸.۴ میلیون تومان بوده است. یعنی هزینه ماهانه یک خانوار تهرانی به طور متوسط ۵.۷ میلیون تومان بوده است. بررسی این دو رقم نشان می‌دهد که هر خانوار تهرانی در طول سال ۹۶ با بکارگیری تمام درآمد‌های خود (شامل حقوق و سایر درآمدها) باز هم ماهانه ۱۰۰ هزار تومان کسری داشته است!

بررسی جزئیات هزینه‌ای یک خانوار تهرانی نشان می‌دهد که از ۶۸.۴ میلیون تومان هزینه سالانه، حدود ۳۲.۷ میلیون تومان صرف هزینه‌های مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها شده است. یعنی ۴۷.۸ درصد از هزینه سالانه یک خانوار تهرانی (تقریباً نیمی از هزینه سالانه) سهم هزینه‌های مسکن می‌شود که سهم بسیار قابل توجهی است. از مبلغ باقی مانده از هزینه سالانه، ۱۱.۶ میلیون تومان (۱۷ درصد از کل هزینه سالانه) صرف هزینه‌های خوراکی‌ها و آشامیدنی ها، ۶.۱ میلیون تومان (۸.۹ درصد از کل هزینه سالانه) صرف هزینه‌های حمل و نقل، ۴.۳ میلیون تومان (۶.۳ درصد از کل هزینه سالانه) صرف هزینه‌های بهداشت و درمان می‌شود. همین چهار گروه هزینه حدود ۸۰ درصد از کل هزینه‌های سالانه یک خانوار تهرانی را در بر می‌گیرد. ۲۰ درصد باقیمانده از هزینه‌های سالانه هم بین هزینه‌های گروه‌هایی چون، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات مورد استفاده در خانه، ارتباطات، تفریح و امور فرهنگی، تحصیل، رستوران و هتل، دخانیات و کالا‌ها و خدمات متفرقه تقسیم می‌شود.

در حالی متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار تهرانی در سال ۱۳۹۶، ۶۸.۴ میلیون تومان اعلام شده است که نرخ تورم اعلامی از سوی بانک مرکزی در سال ۹۶ تک رقمی و در حدود ۹.۶ درصد بوده است. قطعاً متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار تهرانی در سال ۱۳۹۷ بسیار بیشتر از سال ۱۳۹۶ خواهد بود چرا که بانک مرکزی نرخ تورم اعلامی در مهر ماه سال جاری را ۱۵.۹ درصد اعلام کرده است. همچنین نمودار زیر نرخ تورم گروه‌های دوازده گانه را در سال ۱۳۹۶ و مهر ماه ۱۳۹۷ نشان می‌دهد. همان گونه که ملاحظه می‌شود نرخ تورم در گروه‌های دوازده گانه در مهر ماه ۱۳۹۷ در مقایسه با سال ۱۳۹۶ رشد چشمگیری داشته است. این در حالی است که درآمد‌ها در سال جاری آن چنان افزایشی نسبت به سال ۱۳۹۶ نداشته است؛ بنابراین می‌توان گفت که بودجه خانوار‌های تهرانی در سال جاری منفی‌تر از سال گذشته خواهد شد و به عبارت ساده‌تر اوضاع اقتصادی آن‌ها بدتر از سال گذشته می‌باشد.

برای ملموس‌تر شدن این موضوع که هزینه‌های خانوار‌های تهرانی در سال جاری با سال گذشته چقدر تغییر کرده است، در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها قیمت برخی کالا‌ها را در سال جاری با پایان سال گذشته مقایسه می‌کنیم. برای این کار از گزارش متوسط قیمت خرده فروشی برخی از مواد خوراکی در تهران کمک خواهیم گرفت. جدول زیر قیمت برخی اقلام خوراکی در هفته پایانی سال ۱۳۹۶ و هفته منتهی به ۱۱ آبان ۱۳۹۷ را نشان می‌دهد. همان گونه که ملاحظه می‌شود بیشتر مواد خوراکی در آبان ماه سال جاری در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته بیش از ۲۰ درصد رشد داشته است و این نشان می‌دهد که در زمینه هزینه‌های گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی ها، خانوار‌های تهرانی در سال ۱۳۹۷ در مقایسه با سال گذشته دچار افزایش‌های چشمگیری خواهند شد و این موضوع در سایر گروه‌ها نیز به همین صورت خواهد بود.

نتیجه آن که تمام اطلاعات و آمار بالا نشان می‌دهند که اگر در سال ۱۳۹۶ خانوار‌های تهرانی با استفاده از تمام درآمد‌های خود باز هم نمی‌توانستند هزینه‌های خود را پوشش دهند و با کسری بودجه ۱۰۰ هزار تومانی در هر ماه مواجه بودند، در سال ۱۳۹۷ قطعاً با توجه به افزایش چشمگیر قیمت‌ها و عدم تغییر نه چندان زیاد درآمد‌ها در مقایسه با سال گذشته این کسری بودجه تشدید خواهد شد. این نتایج نشان می‌دهد که دولت باید در سال جاری بسیار بیشتر به فکر کسانی که دارای درآمد ثابت بودند و همچنین اقشار آسیب پذیر باشد تا کاهش سطح رفاه آن‌ها در سال جاری در مقایسه با سال گذشته به حداقل ممکن برسد.