شیوه‌های سه‌گانه در اسلام‌پژوهی

به گزارش ایکنا؛ مراسم رونمایی از کتاب «قوت دل و نوش جان»، تالیف نصرالله پورجوادی، شب گذشته 29 آبان در موزه کتاب و میراث مستند واقع در کتابخانه ملی، با حضور جمعی از اندیشمندان و علاقه‌مندان برگزار شد.
نصرالله پورجوادی، نویسنده کتاب «قوت جان و نوش دل» در این مراسم طی سخنانی بیان کرد: این کتاب در واقع مجموعه مقالاتی است که گردآوری شده است و شاید آخرین کتابی است که از من چاپ شده است. اما برخی از مقالات آن قدیمی است از جمله شاهدبازی‌های احمد غزالی است که در اینجا تلویحا نشان دادم که بر خلاف چیزهایی که می‌گویند شمس شاهدباز نبوده، او شاهدباز بوده و شاهدباز قهاری هم بوده است و از روی آثار خودش این را نشان داده‌ام.
سه گونه اسلام‌پژوهی
رئیس سابق مرکز نشر دانشگاهی در ادامه بیان کرد: کارهایی که کرده‌ام در حوزه اسلام‌پژوهی بوده است و می‌خواستم یک مقدار بگویم که در این اسلام‌پژوهی چه می‌کردم. سه نوع اسلام‌پژوهی داریم، یک نوع این است که شخصی کتاب می‌نویسد و می‌خواهد اسلام را طوری عرضه کند که خواننده متقاعد شود و عقاید او را قبول کند. این یک طور است.
وی تصریح کرد: یک نوع دیگری وجود دارد که با شریعتی آغاز شد. اسلام شناسی از نوع روشنفکری دینی بود که می‌گویند ما باید یک اسلامی را عرضه کنیم که قابل قبول باشد و در واقع نوعی اصلاح طلبی بوده است که از زمان شریعتی آغاز شده است و هنوز نیز هستند.
تبیین اسلام شناسی پدیدارشناسانه
پورجوادی با اشاره به نوع سوم اسلام پژوهی و اسلام شناسی بیان کرد: یک نوع دیگر هست که اسلام‌شناسی پدیدارشناسانه است. در اینجا کاری نداریم که عقیده مخاطب چیست و می‌خواهیم نگاه کنیم و ببینیم که این مفهوم در گذشته چه بوده است و داوری هم در کار نیست چون نمی‌خواهید انتقاد کنید. کنجکاوری علمی و فلسفی وادار می‌کند که تمام جوانب این پدیدار را بشناسید و در متون آن را پیدا کنید، به آن نور بیندازید و نشان دهید که چیست.
این پژوهشگر برجسته فلسفه در ادامه تصریح کرد: همه آثار به یکی از این مقولات تعلق داشته است البته نه به این معنا که به یکی از آنها تعلق داشته و فارغ از دیگران باشد. یعنی آن کسی که روشنفکر دینی است و در مورد اخلاق در اسلام کتاب می‌نویسد، شاید مسائلی را نیز رعایت می‌کند و نگاه علمی نیز نشان می‌دهد و کسی که نوع سوم را انجام می‌دهد باید دقت کند. اما به هر حال هدفش را نشان می‌دهد. من نیز نسبت به عرفان و اسلام سمپاتی دارم و بالاخره این خودش را نشان می‌دهد. محقق باید سعی کند که اینها را دخالت ندهد و در اینجا است که این تحقیق می‌تواند راهگشا باشد.
با آثار خود سلوک می‌کنم
وی در ادامه بیان کرد: من با تحقیق خودم سلوک می‌کنم. یعنی من مسئله دارم و می‌خواهم چیزی را بشناسم. می‌خواهم ببینم این مفهوم چیست. شاهد که حافظ از آن سخن می‌گوید چیست. یکی از چیزها مسئله غذا است که من گیاه‌خوار هستم و اعتقاد هم دارم و گوشت‌خواری را نیز خونخواری می‌دانم و معتقدم که بشر باید شیوه غذایی خود را عوض کند.
پورجوادی بیان کرد: خیلی می‌شنوید در این مورد که گوشت نخورید مسلمان نیستید و مریض می‌شوید و ... و اینکه که باید گوشت بخورید و اسلام گفته اگر 40 روز گوشت نخورید چنین و چنان می‌شود. بنده می‌خواستم ببینم این حرف‌ها که می‌زنند درست هست و یا درست نیست و چه کسانی گوشت‌خوار بودند و چه کسانی نبودند.
این پژوهشگر برجسته فلسفه در ادامه تصریح کرد: اینها را سعی کرده‌ام بررسی تاریخی کنم و بعد ببینم قضیه چطور بوده است. این کتاب را اگر ملاحظه کنید و بخوانید این مسئله روشن می‌شود که به هر حال قضیه گوشت‌خواری و گیاه‌خواری در عالم اسلام چه بوده است.
پورجوادی با اشاره به تحقیقات خود بیان کرد: من کار خودم را در مورد تحقیقات، با گذشته شروع کردم. اولین کتابم در مورد سلسله نعمت الهی از شاه نعمت الله ولی و از قرن نهم و مشایخ آنها بود، ولی بعد با احمد غزالی مجبور شدم به گذشته بروم و بعد با این عقب رفتن به حلاج رسیدم یعنی قرن سوم که شگفت‌آورترین قرن‌ها است کشیده شدم.
وی در ادامه افزود: این چند سال اخیر با اینکه با برخی از این مقالات و کتاب‌ها به قرن دوم کشیده شدم، اما الآن طوری شده که بعد از 50 سال مطالعه می‌گویم اگر می‌خواستم از نو شروع کنم، تحقیقات را با شاهنامه شروع می‌کردم. همه چیز ما در شاهنامه است. با ایران قرن دوم شروع می‌کردم، آن مسائلی که برای ما از نظر فکری و اعتقادی در قرن دوم با آشنایی با این دین جدید که هنوز هم تعریف نشده است.
انتهای پیام