کاهش استفاده از چک به دلیل افول فعالیت‌های اقتصادی

به نظر می‌رسد افزایش سطح قیمت در بازارهای مختلف و همچنین افزایش تمایل بازار به مبادلات نقدی، عامل اصلی بالا رفتن رقم ثبت‌شده در چک‌های مبادله شده باشد و در مقابل رکود نسبی در بازارها منجر به کاهش تعداد چک‌های صادرشده در اقتصاد ایران باشد. به‌عبارت‌دیگر افول برخی فعالیت‌های اقتصادی در مهرماه امسال مستقیماً باعث کاهش استفاده از چک شده اما به دلیل افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، مبلغ درج‌شده در چک‌های صادره افزایش نیز داشته است.

طبق اعلام بانک مرکزی در مهرماه امسال ۸.۹ میلیون فقره چک به ارزش ۱۴.۸ هزار میلیارد تومان در کشور مبادله شده که نسبت بـه ماه قبل ازنظر تعداد ۸.۱ درصد کاهش و ازنظر مبلغ ۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. از کل چک‌های مبادله شده در مهرماه ۱.۲ میلیون فقره برگشت داده شده که دلیل وصول نشدن ۹۴.۳ درصد از آنها کسری با فقدان موجودی بوده است.

بر اساس این داده‌ها، در مهرماه امسال ۸.۹ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۹۳.۶ هزار میلیارد تومان در کل کشور مبادله شده که نسبت به ماه قبل ازنظر تعداد ۸.۱ درصد کاهش داشته است اما ازنظر مبلغ ۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. در این ماه حدود ۷.۸ میلیون فقره چک به ارزش ۷۸.۸ هزار میلیارد تومان در کل کشور وصول شد که این میزان وصولی نسبت به ماه قبل ازنظر تعداد ۷.۱ درصد کاهش و ازنظر مبلغ ۴.۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.

به نظر می‌رسد افزایش سطح قیمت در بازارهای مختلف و همچنین افزایش تمایل بازار به مبادلات نقدی، عامل اصلی بالا رفتن رقم ثبت‌شده در چک‌های مبادله شده باشد و در مقابل رکود نسبی در بازارها منجر به کاهش تعداد چک‌های صادرشده در اقتصاد ایران باشد. به‌عبارت‌دیگر افول برخی فعالیت‌های اقتصادی در مهرماه امسال مستقیماً باعث کاهش استفاده از چک شده اما به دلیل افزایش سطح عمومی قیمت‌ها، مبلغ درج‌شده در چک‌های صادره افزایش نیز داشته است.

طبق این گزارش در مهرماه ۱۳۹۷، در کل کشور ۸۷ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۸۴.۲ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای وصول شده است اما در مقابل حدود ۱.۲ میلیون فقره چک به ارزشی بـالغ ۱۴.۸ هزار میلیارد تومان در کل کشور برگشت داده شده است که نسبت بـه ماه قبل ازنظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۱۴.۳ درصد و ۵ درصد کاهش نشان می‌دهد.

در مهرماه ۱۳۹۷ از کل چک‌های برگشتی، حدود ۱.۱ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان در کل کشور به دلیل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده که از نظر تعداد ۹۴.۳ درصد و از نظر ارزش ۹۴.۴ درصد از کل چک‌های مبادله شده را شامل می‌شود.

در ماه مورد گزارش، بالغ‌بر ۳.۱ میلیون فقره چک به ارزشی حدود ۵۱.۸ هزار میلیارد تومان در استان تهران مبادله شده که از این میزان، ۲.۷ میلیون فقره چک به ارزشی بالغ‌بر ۴۳.۹ هزار میلیارد تومان وصول شده است. این میزان وصولی، ازنظر تعداد ۸۷.۸ درصد و ازنظر ارزش ۸۴.۸ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای در تهران را شامل می‌شود.

طبق آمارها در استان تهران حدود ۳۸۲ هزار فقره چک به ارزشی حدود ۷۹ هزار میلیارد ریال برگشت داده شد. بر این اساس در کل کشور ۱۳ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۱۵.۸ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای و در استان تهران ۱۲.۲ درصد از کل تعداد چک‌های مبادله‌ای و ۱۵.۲ درصد از کل مبلغ چک‌های مبادله‌ای برگشت داده شده است.

در مهرماه ۱۳۹۷، بالغ‌بر ۵۲.۲ درصد از تعداد چک‌های مبادله‌ای کل کشور، در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است که به ترتیب با ۳۴.۹ درصد، ۹.۵ درصد و ۷.۸ درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند. از سوی دیگر ۶۶.۷ درصد از ارزش چک‌های فوق در سه استان تهران (۵۵.۳ درصد)، اصفهان و خراسان رضوی هر یک (۵.۷ درصد) مبادله شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استان‌ها دارا بوده‌اند.

در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به‌کل چک‌های مبادله‌ای در استان، به ترتیب به استان‌های گیلان (۹۰ درصد)، یزد (۸۹.۴ درصد) و البرز (۸۸.۷ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۷۸ درصد)، کردستان (۸۰.۱ درصد) و چهارمحال و بختیاری (۸۱.۳ درصد) پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به‌کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

همچنین در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به‌کل ارزش چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب به استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۹۰.۱ درصد)، البرز (۸۸.۷ درصد) و گیلان (۸۸.۲ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های ایلام (۷۰.۶ درصد)، قم (۷۶.۲ درصد) و لرستان (۷۷.۹ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های وصولی به‌کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

در ماه مذکور در بین سایر استان‌های کشور بیشترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به‌کل ارزش چک‌هـای مبادله شـده در استان به ترتیب به استان‌های ایلام (۲۹.۴ درصد)، قم (۲۳.۸ درصد) و لرسـتان (۲۲.۱ درصد) اختصاص یافته است و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد (۹.۹ درصد)، البرز (۱۱.۳ درصد) و گیلان (۱۱.۸ درصد) کمترین نسبت ارزش چک‌های برگشتی به‌کل ارزش چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.