پژوهشی همزمان درباره ادبیات، مطبوعات و مشروطیت منتشر شد

انقلاب مشروطه همواره مضمون بسیاری از پژوهش‌های تاریخی و ادبی بوده است. تاکنون چند اثر در زمینه بررسی تأثیرات ادبی مطبوعات مشروطه در شکل‌گیری تحولات اجتماعی و سیاسی آن دوره صورت گرفته است.

به گزارش ایلنا، پژوهش‌های انجام شده یا در قالب بخشی از کتاب‌های تاریخ ادبیات ارائه شده و یا اشاراتی در کتب تاریخی و سیاسی شده است و سه‌گانه ادبیات، مشروطه و مطبوعات بر یک محور و به صورت پژوهش‌مدار، مورد مطالعه قرار نگرفته است. کتاب جریده‌نگاران اثر مریم کامیاب سعی کرده به این سه‌گانه به‌صورت همزمان بپردازد.

فصل اول کتاب اختصاص به بررسی تاریخچه مشروطه دارد. در این فصل پس از توضیحی مختصر درباره مفهوم مشروطیت و عوامل مؤثر در این رخداد، ذیل سه عنوان جداگانه: اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی و تاریخی آن دوره شرح داده شده است. در بخش تاریخی به صورت اجمالی اتفاقات مهمی که در فاصله زمانی نزدیک به امضای فرمان مشروطیت و در دوره مشروطه رخ داده، آورده شده است.

سه‌گانه ادبیات، مطبوعات و مشروطیت

فصل دوم شامل بررسی اوضاع ادبی دوران مشروطیت است. در این فصل پس از تبیین مفهوم و ویژگی‌های ادبیات مشروطه در دو بخش جداگانه وضعیت نظم و نثر در این دوره و همچنین وضعیت طنز این دوره مورد مطالعه قرار گرفته است. البته بیشتر موارد بیان شده ناظر به مطالب منتشره در مطبوعات بوده است.

تاریخچه مطبوعات در زبان فارسی، عنوان فصل سوم را تشکیل داده است. در این فصل به سیر تاریخی مطبوعات پرداخته شده و تطور مطبوعات از انتشار اولین روزنامه‌ها در ایران آورده شده است. همچنین به صورت کمی و فهرست‌وار به دوره‌های مختلف مطبوعاتی عصر مشروطیت اشاره شده است. همچنین مطبوعات فارسی زبان خارج از ایران در پیش از مشروطیت و در این دوره از نظر گذرانیده شده، سپس نگارنده در دو بخش جداگانه به معرفی مطبوعات طنزی و مطبوعات ادبی پرداخته است.

در فصل چهارم این پژوهش به معرفی آثار و چهره‌های مهم مطبوعاتی اختصاص دارد. ذیل مبحث آثار مهم سه روزنامه ملانصرالدین، صوراسرافیل و نسیم شمال معرفی شده‌اند. در بخش چهره‌های مهم، از یازده نفر از کسانی یاد شده که یا خود بانیان و مدیران نشریات ادبی بوده‌اند یا آثارشان را در این نشریات عرضه می کردند و یا در هر دو بخش فعالیت می‌کرده‌اند.

فصل پایانی با عنوان شیوه‌های تأثیرگذاری مطبوعات در پیشبرد اهداف مشروطیت، ناظر به شیوه‌ها و ابزارهایی است که ادبیات در مطبوعات از آن سود جسته تا به بسط مفهوم مشروطیت میان مردم بپردازد و توده مردم را با انقلاب همراه کند. این شیوه‌ها که از آنها برای انتقال مفاهیم جدید استفاده شده عبارت از بکارگیری اوزان و قالب‌های گوناگون در آثار منظوم بود، که تصنیف را نیز شامل می‌شود، همچنین استفاده از زبان طنز، استفاده از شیوه ساده‌نویسی و استفاده از کلمات و ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه نیز بوده است. همه این شیوه‌ها در بخش‌هایی جداگانه در این فصل مورد مطالعه قرار گرفته است.

کتاب جریده‌نگاران تالیف مریم کامیاب به همت نشر فلات در ۵۰۰ نسخه و به قیمت ۲۹۵۰۰ تومان روانه بازار نشر کشور شد.