بازار کشش دو شوک را ندارد

خودرو در حال حاضر گران است

چند روز پیش رمضانعلی سبحانی‌فر عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در برنامه‌ای تلویزیونی گفت: تولید خودرو از ابتدای امسال با نوسانات نرخ ارز و تحریم‌ها کاهش شدیدی پیدا کرد و این کار موجب کاهش عرضه شد؛ در حالی که تقاضا تغییری نکرد وموجب قیمت‌های نجومی در صنعت خودرو شد. سازمان حمایت و وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار باید تکلیف قیمت خودرو را مشخص کنند. به‌لحاظ شرایط خاص کشور وظایف شورای رقابت به ستاد تنظیم بازار واگذار شد؛ بنابراین باید وزارت صمت ورود و تعیین‌تکلیف کند. رییس جمهور به‌گفته مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت تاکید دارد که قیمت‌ها تغییر نکند؛ بنابراین با ثابت ماندن قیمت‌ها و شرایطی که بر خودروسازان حاکم شده، کاهش تولید، قیمت حاشیه‌ای را به‌صورت نجومی افزایش داده است؛ این در حالی است که قیمت کارخانه تغییری نداشته است. خودرو در کشور ما با کیفیت فعلی گران نیز هست که هزینه‌های بالای آن از جیب مصرف کننده دریافت می‌شود. در شرایط فعلی واردات خودرو کاهش یافته، قیمت حاشیه بازار افزایش یافته و سازمان حمایت و تنظیم بازار نیز در این باره ورود نمی‌کنند؛ بنابرین قطعه‌ساز نیز متضرر شده و درخواست ما این است که سازمان حمایت بر اساس شاخص‌های تعیین‌شده ورود کند. وقتی قیمت بالارفته و تولید کاهش پیدا کرده ،تعیین قیمت براساس پنج درصد زیر قیمت بازار اشتباه است. اگر در جایی که افزایش قیمت واقعی است، افزایش قیمت محاسبه شود حتی به قیمت بسیار کمتر از حاشیه بازار خواهیم رسید. در جلساتی که داشتیم قرار بر این شد که شاخص‌های مواد اولیه مشخص شود و بر اساس قیمت تمام‌شده، قیمت خودرو تعیین شود. مجلس معتقد است رابطه منطقی بین عرضه و تقاضا باید باشد تا از افزایش قیمت‌ها در صنعت خودرو خارج شویم؛ بنابراین شاخص‌ها باید بر اساس قیمت تمام‌شده باشد.

حتما تغییر قیمت در خودرو خواهیم داشت

از سوی دیگر محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت در امور صنایع نیز در مورد نحوه قیمت‌گذاری خودرو و میزان افزایش قیمت خودروهای داخلی به فارس گفته است که در ابتدا سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان بررسی‌های کارشناسی را روی قیمت خودرو انجام می‌دهد و نظرات کارشناسی خود را به ستاد تنظیم بازار انتقال می‌دهد و ستاد تنظیم بازار هم پس از جمع‌بندی قیمت‌ها را ابلاغ می‌کند. با توجه به شرایط اخیر و افزایش نرخ ارز و مواد اولیه سازمان حمایت در حال بررسی است. براساس مصوبه سران سه قوه، ستاد تنظیم بازار اعلام و ابلاغ قیمت کالاهای مختلف از جمله خودرو را براساس نظرات کارشناسی سازمان حمایت انجام می‌دهد که پس از دریافت آن، با تصویب در ستاد تنظیم بازار قیمت نهایی اعلام می‌شود. تاکنون قیمت‌ خودروهای داخلی براساس نرخ ارز در گذشته، محاسبه شده و هیچ گونه افزایش قیمتی اعمال نشده است، اما از آنجا که بخشی از قطعات مورد نیاز برای تولید خودرو وارداتی است، باید سازمان حمایت با توجه به نرخ جدید ارز و افزایش قیمت‌ها نظر کارشناسی خود را ارائه کند. حتما تغییر قیمت در خودرو خواهیم داشت، اما میزان افزایش قیمت، بستگی به اعلام نظرات کارشناسی سازمان حمایت دارد.

ثبات قیمت خودرو منطقی نیست

این طور که از بحث و چالش‌هایی که بر سر افزایش قیمت خودرو مطرح می‌شود و صحبت‌هایی که خودروسازان به صورت مداوم درباره زیان‌ده بودن صنعت خودرو به میان می‌آورند به نظر می‌رسد زور خودروسازان بر وضعیت معیشت مردم و عدم کشش جامعه برای افزایش خودرو می‌چربد و به زودی باید منتظر گران شدن دوباره خودروها باشیم. در خصوص این موضوع و همچنین راهکار درست در شرایط فعلی، روح ‌ا... طالبی، استاد دانشکده خودرو دانشگاه علم‌و‌صنعت، به «قانون» می‌گوید: صنعت خودرو مانند تمام صنایع در کشور ما زنجیره‌ای از چرخه اقتصاد است؛ یعنی اینکه ما این زنجیره را از چرخه اقتصاد نمی‌توانیم جدا کنیم و نمی‌توانیم بگوییم صنعت خودرو تافته جدا بافته است اما از آنجایی که صنعت دوم کشور بعد از صنعت نفت است و برای ما هم می‌تواند سودآوری داشته باشد و از طرفی تعداد شاغلانی که در این صنعت هستند زیاد است؛ بنابراین به نوعی جزو صنایع حیاتی در کشور ما محسوب می‌شود. البته بحث تحریم‌ها در این صنعت تاثیرگذاشت.

این کارشناس خودرو ادامه می‌دهد: نکته‌ای که اینجا وجود دارد، این است که اگر به نرخ برابری ارز و مواد اولیه نگاه کنید می‌بینید که قیمت همه این‌ها افزایش پیدا کرده است؛ یعنی اینکه بگوییم قیمت خودرو ثابت بماند شاید در این بازار منطقی نباشد. ما یک نرخ رسمی از کارخانه داریم که شاید چندان دو کمپانی که مدنظر ماست؛ یعنی دو خودروساز بزرگ افزایش را به طور رسمی اعلام نکردند ولی در بازار تمام خودروهایی که به نوعی ساخت داخل بودند، نزدیک به دوبرابر افزایش قیمت پیدا کردند و اگر مصرف کننده بخواهد خریدی در بازار انجام دهد، باید این شرایط را بپذیرد. اما نکته‌ای که اینجا وجود دارد، این است که اگر کارخانه به طور رسمی بخواهد قیمت خود را اعلام کند، باید براساس پیش‌فرض‌هایی از بازار ارز، نکاتی که در صنعت قطعه‌سازی موجود است و بر اساس حساب‌کتاب هایی مانند اینکه چقدر هزینه دستمزد، مواد اولیه و قطعاتی که در هر خودرو استفاده می‌شود، ارز‌بر است، بتواند آنالیز قیمت کند. این آنالیز قیمت درگذشته وجود داشته و در حال حاضر نیز می‌تواند متعادل شود اما بحثی که وجود دارد، این است که بسیاری از خودروها براساس اتفاقی که در چند ماه گذشته افتاد، پیش‌فروش شدند. بسیاری از مشتری‌ها براساس قیمتی که بعد از آمدن دعوتنامه تصور می‌کردند، ثبت‌نام انجام دادند و طبیعتا این‌ها توقع و اندوخته معینی دارند و براساس آن اندوخته سرمایه‌گذاری کردند حالا اگر خودروساز بخواهد به یک‌باره به نوعی بازار را ملتهب کند؛ یعنی قیمت رسمی کارخانه را دوبرابر کند یا 70درصد بالا ببرد، بازار را ملتهب می‌کند.

توان بازار محدود است

طالبی بیان می‌کند: اگر از نظر آنالوژی بررسی کنیم باید بگوییم وقتی شما به یک سیستم اقتصادی به یک‌باره شوک وارد می‌کنید یا یک دفعه یک قیمت رسمی اعلام می‌شود، قیمت‌ها هم طبعا دستخوش تغییر می‌شوند. تنها راهی که وجود دارد، این است که خودروسازها بتوانند دوام بیاورند و در این چند ماهی که منتهی به پایان سال می‌شود، سعی کنند اگر ضرر هم می‌کنند به تعهدات‌شان پاسخگو باشند و به نظر می‌رسد که بازار در حال حاضر توان دو شوک را ندارد زیرا ما یک شوکی داریم که درست بعد از شروع سال جدید اتفاق می‌افتد که در آن قیمت‌ها دستخوش تغییر قرار خواهد گرفت و اگر یک شوک دیگر هم خود بازار بخواهد ایجاد کند در سایر کالاها نیز تاثیرگذار خواهد بود زیرا صنعت خودرو صنعت دوم کشور است و بسیاری از مردم از آن امرار معاش می‌کنند و به آن وابسته هستند. به هر ترتیب خودرو جزو کالاهای ضروری زندگی‌شان است و در واقع در سبد خانوار به عنوان یکی از کالاهای اساسی تلقی می‌شود؛ بنابراین خودروسازها در حال حاضر باید با بینشی نسبت به آینده با این موضوع برخورد کنند. چون سال‌هاست که صنعت خودروی کشور ما حاشیه سود بسیار بالایی داشته که بالاتر از متداول دنیا بوده است. در حال حاضر به نظر می‌رسد در چند ماه منتهی به پایان سال اگر خودروسازها کمی به تعهدات‌شان پایبند باشند و سعی کنند تا حد امکان قیمت‌هایی را به مشتری‌ها بدهند که متعادل باشد، بهتر است. به نظر من اگر بخواهد تعدیلی در قیمت‌ها رخ دهد باید از ابتدای سال بعد و به صورت تدریجی باشد زیرا اگر یک دفعه بخواهد به صورت شوک ناگهانی وارد بازار شود، سایر قیمت‌های بازار را هم دستخوش تغییر قرار می‌دهد؛ از جمله قیمت بالای بازار که سهم بازار آزاد است زیرا خودروسازها اگر قیمت را هم بالا ببرند از آنجایی که خطوط تولید متوقف بوده، شاید اکنون توان این را نداشته باشند که تمام نیازها را به سرعت بتوانند در این پایان سال عرضه کنند؛ همین باعث می‌شود باز اختلاف بین بازار و قیمت رسمی کارخانه کماکان حس شود و دوباره آن قیمت بالا افزایش پیدا کند.