بررسی دلایل فرار دختران از منزل در گفت و گو با دکتر مجید ابهری

فاطمه شعبانی : گاهی نامشان با باندهای قاچاق دختران گره می‌خورد، گاه با خانه های فساد یا گروه های بزهکار..... هرچه هست دخترکانی که روزگاری شیرینی زندگی پدر و مادر بودند زهرمارترین خاطره زندگی شان می‌شوند. پدرومادر می‌گویند: ما از اول این بچه را نداشتیم و برایمان مرده است!. دختران فراری به دخترانی اطلاق می‌شودکه به هردلیلی بی اجازه پدر و مادر خارج از منزل به سر می‌برند ، اغلب اوقات دختران فراری بعد از مدتی تبدیل به زنان خیابانی می شوند. فرار دختران از خانه، فرار از فضای فیزیکی خانه و در و دیوار آن نیست، بلکه فرار از محیط خانواده است اگرچه در نگاه اول، فرار پدیده ای فردی به نظر می‌رسد، اما با توجه به پیآمدهای سوء آن بر جامعه، باید آن را آسیب اجتماعی دانست. هنگامی که دختری فرار می‌کند، نه تنها خود بلکه به نوعی خانواده و جامعه را معرض آسیب های فراوان قرار می‌دهد. که اما چه عواملی باعث می‌ود که دختر خانه را محل امن خود نداند و از خانه گریزان شود؟ این موضوع را با دکتر« مجید ابهری» روانشناس، رفتار شناس و آسیب شناس اجتماعی در میان گذاشتیم.

چه عاملی باعث می‌شود که دختران فضای امن خانه را رها کنند و به فضای ناامن نامعلوم جامعه پناه ببرند؟ اغلب این دختران از چه خانواده هایی هستند؟

با توجه به تجربه 20 ساله ام در جمع آوری، نگهداری و سامان دهی دختران فراری می‌توانم بگویم 60 درصد از دختران فراری فرزندان خانواده های متشنج و دارای ناپدری یانامادری هستند و 10 درصد آنها والدین معتاد دارند و 20 درصد به خاطر اجبار والدین برای ازدواج و 10 درصددیگر دررابطه با روابط عاطفی با جنس مخالف از خانه فرار می‌کنند. بنابراین مشاهده می‌شود اصلی ترین دلایل فرار از خانه اول تشنج خانواده و خانواده های پریشان و دارای ناپدری و نامادری درمقام های بعدی عشق وعاشقی و وعده های توخالی پسران به این دختران برای ازدواج است که متاسفانه وقتی آتش هوس پسران خاموش شد این دختران را در شهرهای بزرگ رها کرده یا در اختیار باندهای فحشا و فساد قرار می‌دهند.

کدام عبارت درست تر است: دختر از خانه و خانواده فرار می‌کند یا خانواده دختر را از خانه فراری می‌دهد؟ این دختران زیاده طلب هستند یا خانواده ها زیادی سختگیرند؟

همانطور که عرض کردم گاهی خانواده با رفتار خود دختر را مجبور به فرار از خانه می‌کند مثلا وقتی پدر و مادر معتاد دخترنوجوان 14 ساله را به یک مرد مسن حتی بزرگتر از پدرش به اسم ازدواج می‌فروشد خب آن دختر اجبار به فرار از خانه پیدا می‌کند یا وقتی دختر دوست دارد با پسری ازدواج کند که مشکلی هم ندارد اما والدین بی‌جهت مخالفت می‌کنند این دختر از خانه فرارمی‌کند.گاهی دختر، فریب زبان چرب و نرم پسری را می‌خورد و بعد از رسوایی و خیانت اجبار به فرار از خانه پیدا می‌کند؛ هرچند در این مورد هم خانواده وی مقصر هستند اگر دختر بتواند بدون وحشت و ترس موضوع را به والدین خود بگوید دیگر نیازی به فرار از خانه نیست چون آنها در حل مسئله و مشکل به فرزند خود کمک می‌کنند. از سوی دیگر سختگیری های بی‌جهت بعضی از خانواده ها حتی در امور مذهبی موجب فرار دختران می‌شود یکی از این دختران به من می‌گفت پدرم مارا با شلاق وادار به نمازخواندن می‌کرد حتی در مواقعی که عذر شرعی داشتیم، سخت‌گیریهای بی‌علت نیز مزید برعلت فرار دختران است.

غالبا امکان فرار چه گروه سنی از خانه بیشتراست؟

معمولا خروج دختر از خانه بدون اطلاع والدین فرار به حساب می‌آید. در بین دختران فراری از 14 تا 25 سال مشاهده می‌شود حتی گاهی دختر 32 ساله هم بوده که ترک خانه کرده است و والدین اعلام مفقودی کرده اند اما بیشتر دختران در سن نوجوانی و جوانی هستند بین 14 تا 25 ساله. دختران بزرگتر از 25 سال حتی اگر استقلال مالی داشته باشند معمولا با نگاه منطق به مسائل نگاه می‌کنند آنها سعی می‌کنند هنگام بروز مشکلات با والدین صحبت کنند اما بیشترین تصمیم‌گیری دختران در سن پایین و نوجوانی احساسی و براساس جنون آنی ولحظه ای است.

چه چاله هایی پیش رو و جلوی پای این دختران است؟ سرنوشت این دختران چه می‌شود و به کجا ختم می‌شود؟

اگر دختران فراری در 48 ساعت اول فرار از منزل توسط پلیس یا سازمانهای حمایتی شناسایی شده و به خانه بازگردند خطر جدی آنها را تهدید نمی‌کند اما اگر این دختران ظرف 48 ساعت تا 3 روز توسط این نیروها شناسایی نشوند ممکن است به دام باندهای فحشا و فساد، قاچاق مواد مخدر و فروش اعضا بدن بیفتند که هرکدام داستان جداگانه ای دارند. سرنوشت اغلب این دختران منتهی به خانه های فساد و باند فحشا می‌شود چه باندهای خارج از کشور برای بردن به عشرتکده های کشورهای همسایه چه فاحشه خانه ها و عشرتکده های خصوصی درشهرهای مختلف کشور و چه فروختن اعضا بدن اینها به قاچاقچان ومافیای اعضا بدن که غالبا این گونه اعضا را از کشور خارج می‌کنند.

به نظر می‌رسد اغلب این دخترها همان روزهای اول یا بعد از مدتی پشیمان می شوند اما روی بازگشت ندارند؟

دقیقا، 95 درصداین دختران درساعات اولیه فرار پشیمان می‌شوند بعضی ها از ترس تنبیه به خانه برنمی‌گردند بعضی هم به خاطر مسائل جنسی که برایشان اتفاق افتاده وحشت دارند که به خانه خود برگردند.

اگر خدای نکرده دختر یک خانواده به هردلیلی از خانه فرار کرد بهترین برخورد خانواده با دختر چطور باید باشد که هم اینکه متنبه شود هم جری نشود ؟

در دوران حاضر خانواده اول باید از روشهای صاحب بودن دست بردارد، روزگاری بود که والدین صاحب جان و روح فرزندان خود بودند الان با وجود فضای مجازی واینترنت وگروه های مجازی بی در و دروازه والدین باید بافرزندان خود باید دوست باشند به گونه ای که فرزندان والدین را نزدیک‌ترین مشاور و دوست خود بدانند اگر برایشان مسئله ای پیش آمد اول آنها را در جریان قرار دهند دوم والدین باید از تشنج و درگیری و کتک‌کاری و تقابل و تضارب گفتاری و فیزیکی با یکدیگر خودداری کنند و در صورت بروز اختلافات قبل از طلاق به سرنوشت و آینده فرزندان خود فکر کنند در غیر این صورت است اگر دختری اجبار به فرار از خانه پیدا کرد در صورت بازگشت به خانه والدین این حادثه را به فراموشی بسپارند و دائم اورا تحقیر و شماطت نکنند یا مورد تنبیه سخت قرار ندهند به این صورت است که دختران جرات بازگشت به خانه پیدا می‌کنند یا اساسا ازخانه فرار نمی‌کنند.

در ایران نهادی برای زیر بال پر گرفتن این دخترها هست؟ چون گاهی اوقات محیط خانه ناامن تر از محیط بیرون است پدر قاچاقچی که فرزند را مجبور به فروش مواد یا تن فروشی می‌ کند؟

بله خانه های امن متعلق به سازمان بهزیستی برای این گونه موارد وجود دارد اما کافی نیست باید تشکل های خصوصی و سمن ها این گونه مراکز را بیشتر کنند البته بیشتر شدن این گونه مراکز به نفع جامعه نیست و نباید خوشحال باشیم که مثلا در هر شهریک خانه امن برای دختران فراری وجود دارد اما به هرحال چون این آسیب به عنوان یک چالش اجتماعی فراروی ما وجود دارد سازمان بهزیستی مراکزی دارند که این دختران را ضمن جمع آوری گشت اجتماعی جلب کرده و مددکاران بعداز غربال گری اگر خانواده فاقد صلاحیت بود دختراز طریق مراجع قضایی به این مراکز راهنمایی، هدایت، نگهدای و حمایت می‌کنند.

آماردقیقی از دختران فراری دردست داریم؟ گاهی آمارهایی داده می‌شود که خانواده ها را نگران می‌کند به نظر می‌رسد آمار این دختران نسبت به دهه 60-70 زیادتر شده است.

آمارخیلی دقیقی نداریم اما این آمارهایی هم که گاه بی پایه و اساس منتشر می‌شود دقیق نیست ومتاسفانه گاهی هرکس به خودش اجازه می‌دهد درباره آسیب‌های اجتماعی مطلب بنویسد و آمار بدهد و باعث اضطراب و دلهره بین جامعه و خانواده ها شود. متاسفانه تعداد این دختران نسبت به دهه 60 و 70 زیادتر شده است این 2 دهه، دهه خیر و برکت بود و نسلهایی بودند که بیشتر به ارزشها و آرمانها پایبند بودند اما متاسفانه بعد از گسترس فضای مجازی و شبکه های ماهواره ای دختران فراری افزایش چشمگیری داشته که در پارکها و ترمینالها حضور دارند اما به خانواده ها اطمینان می‌دهم اگر در خانواده آرامش برقرار باشد و پدر و مادر با فرزندان دوست باشند هیچ وقت نباید نگران این موضوع باشند که ممکن است دخترشان از منزل فرار کند .