پیش‌شرط راه‌اندازی بورس ارز

اخیرا عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی اظهاراتی درباره معاملات ارز در بورس مطرح کرده است. او در این زمینه اعلام کرده که این بازار مبتنی بر ساز و کار حراج، با هدف کشف قیمت ارز و تسهیل تامین نیازهای خدماتی و خرد مردم خواهد بود و با مشارکت بانک‌ها و صرافی‌های مجاز و نظارت و بازگردانی بانک مرکزی در آینده نزدیک به طور گام به گام و با تمرکز بر معاملات نقدی راه‌اندازی خواهد شد. در همین رابطه مسئولان بورسی گفته‌اند اعتقاد بانک مرکزی بر این است که شکل‌گیری بازار نقدی ارز باید در بازار پول کلید بخورد و در عین حال براساس آنچه قانون تعیین کرده است اوراق مشتقه ارز همانند قراردادهای آتی یا قراردادهای سلف در بازار سرمایه ما معامله خواهد شد. در حالی که گفته شده جزئیات و زمان راه‌اندازی این بازار از سوی بانک مرکزی تعیین می‌شود، اما بورسی‌ها می‌گویند بستر لازم برای راه‌اندازی این بازار در بازار سرمایه وجود دارد. کارشناسان تاسیس بورس ارز در شرایط فعلی را از اوجب واجبات می‌دانند و معتقدند با راه‌اندازی آن می‌توان مقادیری از ارزهای خانگی یا ارزهایی که در بانک‌های خارجی هستند را به سمت این بازار سوق داد. به اعتقاد من، راه‌اندازی بورس ارز نیازمند تک نرخی شدن ارز است. اما آنچه که در تحقق این مهم باید مدنظر قرار بگیرد دو آیتم اساسی است که من بارها روی آن تاکید کرده‌ام. این دو آیتم عبارتند از؛ جرأت و اراده. متاسفانه این روزها کمتر شاهد این دو ویژگی مهم در مسئولان و مدیران دولتی هستیم. ضمن اینکه نکته‌ای که هرگز نباید از آن چشم‌پوشی کرد این است تک‌نرخی شدن به تنهایی حلال مشکلات اقتصادی ما نیست، بلکه همزمان باید به سمت واقعی‌سازی نرخ‌ کالاها حرکت کنیم. من بر این باورم که چند نرخی بودن ارز برای اقتصاد کشورمان فسادآور و رانت‌آور است و اگر این مهم امروز به ثمر برسد، بهتر از فردا خواهد بود. می‌دانیم که بورس ارز اقدام بسیار مهمی خواهد بود و آثار و پیامدهای مثبتی به دنبال خواهد داشت اما شاید نتوان امیدی به تحقق آن داشت. به تعبیری هرچند راه‌اندازی بورس ارز به تعادل بازار می‌انجامد و جلوی بسیاری از کاغذبازی‌ها را می‌گیرد اما بستر راه‌اندازی آن هنوز آماده نیست. مساله دیگری که باید به آن اشاره داشته باشم موضوع نوسانات بازار ارز است که این روزها شاهد آن هستیم. یعنی درحالی طی روزهای گذشته نوسان پنج تا حول و حوش 10درصدی در بازار اتفاق می‌افتد که نوسان یک تا دو درصدی از سوی کارشناسان و اهل فن پذیرفتنی خواهد بود. چراکه بیش از این میزان در بازار ایجاد رانت و فساد می‌کند و آرامش از بازار رخت بر می‌بندد. در رابطه با مداخله بانک مرکزی نیز که اختیاراتی نیز به این منظور از سوی شورای عالی هماهنگی اقتصادی به این نهاد داده شده، باید بگویم که بانک مرکزی باید مداخله‌ای هوشمندانه در بازار داشته باشد تا نوسان بازار ارز به بیش از یک تا دو درصد نرسد. این موضوع بسیار مهمی است و همانطور که ذکر کردم مانع رانت و سوءاستفاده خواهد شد.