فاطمه معتمد آریا الگویی مناسب برای سینما داستانی ایران

به گزارش خبرگزاری موج و به نقل از روابط عمومی جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت، وی که امسال یکی از داوران بخش مسابقه بین‌الملل سینماحقیقت است، درباره‌ی علایق خود به سینمای مستند اظهار کرد: حتماً می‌دانید یکی از مراکزی که سال‌ها قبل توجه ویژه‌ای به سینمای مستند داشت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بود و از همین طریق هم از دوران نوجوانی با سینمای مستند قرابت داشتم. همواره هم در این سال‌ها سینمای مستند را دنبال کرده‌ام؛ نه ‌فقط سینمای مستند ایران را که سینمای مستند دنیا را هم با علاقه‌مندی خاص دنبال می‌کنم. سه ‌چهار تجربه هم در زمینه‌ی ساخت مستند داشته‌ام که کاملاً تجربه‌هایی شخصی محسوب می‌شد. یکی درباره‌ی آرونا واسودف معروف به مادر سینمای آسیا بود. یکی با موضوع یکی از رئیس‌جمهورهای سابق که از حوزه فرهنگ وارد میدان سیاست شد و دیگری هم یک گفتگوی کاملاً فرهنگی با فیلم‌سازان سرشناسی مانند بهرام بیضایی، ناصر تقوایی و فیلم‌سازان دیگر بود. البته مستند دیگری هم ساخته‌ام درباره‌ی ارکستر مجلسی فرهنگسرای نیاوران با همراهی آقای کامران شیبانی که آن هم به سال‌های دور برمی‌گردد.

معتمدآریا با تاکید بر شخصی بودن این آثار مستند و عدم نمایش عمومی آنها توضیح داد: فیلم مستندی که درباره‌ی آرونا واسودف ساختم، تنها یک بار در دهلی نمایش داشت و مستندم درباره رئیس‌جمهور اسبق هم در جشنواره فیلم‌سازان زن ایران در لندن یک اکران داشت. واقعیت این است که این آثار را ساخته‌ام و نگه داشته‌ام تا به‌عنوان سند ثبت شوند. علاقه‌ای نداشتم که اکران شوند و یا بخواهم آن‌ها را به جایی ارائه کنم.

وی پیرامون سوژه‌های مستند آثار خود و علاقه به ثبت آنها گفت: بسیار زیاد قائل به این کارکرد سینمای مستند هستم و مشخصاً درباره‌ی سوژه‌هایی که اشاره کردم و از آن‌ها مستند ساخته‌ام، به این موضوع توجه داشتم؛ فکر می‌کردم این‌ها سوژه‌هایی است که کسی سراغ آن‌ها نمی‌رود و به همین دلیل روی آن‌ها کار کردم. البته آن زمان در سینمای داستانی پول درمی‌آوردم و خرج مستندسازی می‌کردم و حالا که پولی از سینمای داستانی درنمی‌آورم، مستند هم نمی‌سازم (می‌خندد) اما در مجموع بسیار به سینمای مستند علاقه‌مندم و همچنان آثار مستندسازان را دنبال می‌کنم.

معتمدآریا ادامه داد: بیش از سینمای بلند داستانی، در این سال‌ها سینمای مستند جهان را دنبال کرده‌ام. از آخرین مستندی که ورنر هرتسوگ ساخته تا مستندهایی که در لندن با محوریت وقایع قرن هفدهم و هجدهم ساخته می‌شوند. همه این آثار را به‌طور جدی دنبال کرده‌ام؛ به‌خصوص درباره مستندسازانی که در حوزه داستانی هم فعالیت داشته‌اند، مانند پیتر گرینوی که پیش از آن که یک مستندساز مطرح در انگلیس بشود، یک فیلم‌ساز بی‌نظیر بود که وقایع مستند را در قالب فیلم سینمایی بازسازی می‌کرد یا برناردو برتولوچی که اخیراً فوت کرد و‌ مستندی بسیار دیدنی و بی‌نظیر درباره آبادان و نفت دارد.

وی با اشاره به سوژه‌های اجتماعی و طرح دغدغه‌های روز در حوزه‌ی سینمای مستند هم گفت: ما در سینمای مستند خود بیشتر به‌دنبال ثبت وقایع اجتماعی هستیم و احساس می‌کنم این وجه از سینمای مستند وجه سنگین‌تری به نسبت دیگر رویکردها دارد. کمتر چهره‌هایی مانند مجتبی میرتهماسب و یا رخشان بنی‌اعتماد داریم که در کنار ثبت وقایع اجتماعی به‌دنبال ثبت چهره‌ها و شخصیت‌ها هم باشند؛ مستندسازانی که در کنار روزمرگی‌ها متوجه ظرفیت‌های تاریخ‌نگارانه هم هستند. البته سینمای مستند ایران، بسیار در حوزه اجتماعی قدرتمند است. با این همه از نظر علایق شخصی معتقدم مستندهای اجتماعی عموماً سنگینی مضاعفی نسبت به وقایع جاری در جامعه دارند و این سنگینی کمی برای من اذیت‌کننده است. شخصاً به مستندهای مرتبط با هر چیز دیگری، علاقه بیشتری دارم تا مستندهای اجتماعی.

این بازیگر سینما درخصوص حضور چهره‌های سینمایی در عرصه‌ی فیلم‌های مستند به عنوان گوینده یا راوی و تاثیر آن بر دیده شدن فیلم اظهار کرد: اگر فیلم خوب باشد حتماً می‌تواند تأثیرگذار باشد. خود من امسال سه چهار فیلم مستند در جشنواره دارم که در قالب نریشن و یا بخش انیمیشن همکاری‌هایی با آن‌ها داشته‌ام. واقعیت هم این است که برخی از این همکاری‌ها را فراموش کرده‌ام! در برخی فیلم‌ها گویندگی کرده‌ام و در یک فیلم تجربه گفتگو داشتم. بعید می‌دانم که این همکاری‌ها در دیده شدن نهایی مستند بی‌تأثیر باشد، اما نمی‌توانم بگویم این اصلی است که در صورت عدم رعایت به یک فیلم لطمه می‌زند.

وی در پاسخ به این سوال که برخی معتقدند حال روز امروز سینمای مستند ایران بسیار بهتر از سینمای داستانی است. شما این نظر را چقدر صحیح می‌دانید؟ گفت: چه خوب که به این نکته اشاره کردید. معتقدم ویترین جشنواره سینماحقیقت می‌تواند الگوی بسیار خوبی برای سینمای داستانی ما و جشنواره فیلم فجر باشد. جشنواره سینماحقیقت در سطح بالا و حرفه‌ای، فیلم‌ها و داوران بخش‌های مختلف را انتخاب می‌کند و با بخشندگی آثار این حوزه را پیش روی علاقه‌مندان سینمای مستند به نمایش می‌گذارد. بالاخره سالن‌های سینما قرار است با مخاطب پر شود و چه چیز بهتر از اینکه وقتی دوستان من می‌خواستند در سئانس آخر شب جشنواره به تماشای مستندی درباره‌ی اورسن ولز بنشینند، جای خالی در سالن نبود. این شب‌ها شاهد صف‌های طولانی مقابل سالن‌ها برای تماشای فیلم‌های مستند هستیم که به نظرم این اتفاق مهمی است. این شرایط می‌تواند در برگزاری رویدادهای سینمایی مشابه به‌عنوان الگو موردتوجه قرار بگیرد.

گفتنی است: دوازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت تا روز 25 آذرماه 1397، از ساعت 14 تا 24 در پردیس سینمایی چارسو ادامه دارد.