جنس طنز «گل‌آقا» و «ابوالفضل زوریی» غیرهایدگری بود!

به گزارش خبرگزاری مهر، به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،‌ نشست تخصصی «جدیت ادبیات طنز پس از انقلاب اسلامی» به بهانه درگذشت ابوالفضل زرویی نصرآباد (طنزپرداز معاصر) روز ‌شنبه مورخ ۲۴ آذرماه جاری با حضور اعضای شورای علمی گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان برگزار شد.

در ابتدای این جلسه حجت الاسلام مهدی جهان گفت: علت توجه جمهوری اسلامی به تیم «گل آقا» از جمله ابوالفضل زرویی نصرآباد این است که جنس طنز این تیم، غیرهایدگری است و اساساً با ادبیات سیاه میانه‌ای ندارند. در مجله گل آقا نیش قلم به سمت انتقاد سازنده است و هدف نویسندگان اصلاح واقعی جامعه است و بر همین اساس سیاه و سفید و خوب و بد جامعه با هم دیده می‌شود.

سخنران بعدی این جلسه محمد قاسمی‌پور منتقد ادبی با توجه به تعریف طنز گفت: طنز یکی از گونه­های مهم ادبیات شوخ‌طبعانه است و در ادبیات انقلاب اسلامی به عنوان یک بیان مؤثر ادبی، نمودی قابل توجه دارد و انواع­ متنوع ادبی از جمله شعر، داستان، نمایش­نامه، خاطره و… از آن برای انتقال مفاهیم، احساسات و انعکاس وقایع موجود در جامعه استفاده نموده­اند.

وی افزود: در ابتدا شاعران انقلاب در کنار تجربۀ سخن­سرایی در سایر قالب­های ادبی از طنز برای افزایش روحیه در جریان دفاع مقدس و پس از آن برای طرح انتقادات و بعضا اعتراضات بر اساس گفتمان انقلاب بهره جسته­اند.

قاسمی‌پور تصریح کرد: یکی از ارکان اصلی محتوایی شعر انقلاب شعر اعتراض است؛ اعتراضی که خصوصاً از زمان پایان جنگ رنگ و بوی دیگری یافت. اعتراض به سکوت، دگرگونی و جابجایی ارزش‌­ها، تجمل گرایی و رفاه طلبی، دنیاطلبی و بی دردی و… قسمت اصلی طنز موجود در اشعار انقلاب ریشه در این نوع نگاه دارد. چراکه انتقاد و به دیگر سخن اعتراضِ به نابسامانی­‌ها و کمبودها، بیان تناقض­‌ها و تضاد­ها را در پی دارد و بحث اصلی در طنز هم که ریشه در بیان تضادها و تناقض­ها دارد به این مبحث از شعر انقلاب برمی­گردد.

وی ادامه داد: اساساً طنز در بنیان خود این رسالت را بر عهده دارد که با ارائه تصویر هجوآمیز از جهات مختلف زندگی، جنبه­های ناجور آن، زشتی­ها و معایب و مفاسد موجود در جامعه و دردها و حقایق تلخ را به صورت اغراق­آمیز و بد ترکیب­تر از آنچه هست به نمایش گذارد تا در نگاه مخاطب صفات آن روشن­تر جلوه کند و تضادهای موجود در عمق وضع موجود آشکار گردد.

محمد حسن شاهنگی، مدیر گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان در این نشست گفت: پس از انقلاب اسلامی، طنازان ادب فارسی نمایندگان شایسته‌ای برای وجدان عمومی جامعه اند. خندۀ حاصل از طنز، خندۀ معمولی، سطحی و از سر دلخوشی نیست؛ خنده ای برآمده از آگاهی است؛ آگاهی از حقیقتی که مضحک نیست بلکه برعکس، در عمق خود بسیار جدی و دغدغه محور است. همۀ گونه­‌های هزل و هجو و شوخی و بذله خنده آور است؛ اما خندۀ طنز خنده­ای است که از احساس مسئولیت وجدان و ضمیر آگاه بر می‌خیزد و به همین دلیل تامل برانگیز و در عین حال بیدار کننده است.

در پایان این نشست مهدی بوستانی استاد دانشگاه گفت: طنز از نظر زرویی بیان واقعیت­‌های تلخ به زبان شیرین، کنایی، نشاط‌آور و منصفانه است و کارکرد آن روغن­کاری چرخ دنده­های ذهن انسان­هاست. چرخ دنده­هایی که در ذهن آدم­ها به شدّت در حال اصطکاکند.

ابوالفضل زرویی علاوه بر «گل­آقا» در نشریات دیگری چون همشهری، جام جم، ایرانیان و… فعالیت کرده است و بیشتر در حوزۀ طنز اجتماعی قلم می‌زد. همچنین وی بنیان­گذار اولین شب شعر طنز در ایران با عنوان «در حلقۀ رندان» در سال ۱۳۸۰ و بنیان­گذار نخستین شب نثر طنز ایران «شب خلوت» در سال ۱۳۸۱ نیز است.