فرشتگان در داستان‌نویسی ما مغفول‌اند

نشست کارگروه ادبیات دینی کودک به‌نشر با موضوع «فرشتگان در متون دینی و دستمایه‌های داستانی آن» در قالب یکی از برنامه‌های سلسله نشست‌های تبلیغی ترویجی«در پناه کلمات» با حضور حجت الاسلام والمسلمین سید جواد بهشتی نویسنده و پژوهشگر دینی در کتابفروشی به‌نشر برگزار شد.

ناصر نادری از نویسندگان ادبیات دینی کشور در ابتدای این نشست با اشاره به تعمیق ادبیات دینی و توسعه فرهنگ این حوزه، گفت: بحث ملائکه یا فرشتگان موضوع بسیار جذاب استی که غربی‌ها در گونه‌های دیگر هنری مانند سینما به آن پرداخته‌اند.

وی با بیان اینکه در ایران کارهای پراکنده‌ای در حوزه پژوهش و تالیف صورت گرفته، گفت: به‌نظرم این موضوع از مباحث مغفولی است که به جهت این‌که بسیار بحث گرانمایه و همسنگ مسلمات دینی و باورهای اعتقادی ماست متاسفانه مورد کم توجهی خالقان آثار ادبی قرار گرفته است.

در ادامه حجت‌الاسلام‌والمسلمین سید جواد بهشتی، با بیان این‌که موضوع فرشتگان را در برنامه «سمت خدا» شبکه سوم سیما مطرح کرده، گفت: مردم تشنه این بحث هستند به این معنا که اگر فرآورده‌هایی در چنین جلساتی تولید شود، به شدت قابلیت استفاده دارد. به لحاظ تعداد، فرشتگان نزدیک به ۱۰۰ بار در قرآن کریم مطرح شده اند. این موضوع در مسائل جنبی و حاشیه‌ای قرار ندارد بلکه در پیشانی مباحث یعنی کنار ایمان به خداوند و معاد قرار گرفته و یک موضوع بسیار مهم قلمداد می‌شود.

این کارشناس دینی ادامه داد: غفلت بزرگی است که یک بخش معرفتی دین را کمرنگ نشان داده‌ایم و اصل موضوع این جلسه تلنگرهایی است که می‌تواند دستمایه موضوعات داستان‌نویسی شود. در قرآن کریم فرشتگان موجوداتی عاقل و با شعور عنوان شده‌اند که خداوند آنها را آفریده و به لحاظ توانمندی، متفاوت و دارای بال هستند که در تفسیر؛ بال نماد قدرت است و این فرشتگان دارای توانمندی‌های متفاوت هستند.

بهشتی هدف خداوند از آفرینش فرشتگان را از روی مهری که به بندگان خود داشته دانست و ادامه داد: پروردگار متعال نظاماتی در این جهان قرار داده و یکی از این نظامات همین فرشتگان هستند که به لحاظ تربیتی غیر از توجه به ذات خداوند متعال، وجود فرشتگان نیز انگیزه تربیتی ایجاد می‌کند و می‌تواند عامل بازدارنده کارهای ناپسند انسان باشد. فرشتگان معصوم و فرمان‌بردار خداوند هستند که آیین مسیحیت نیز به آن اعتقاد دارد و در قرآن کریم سوره «صافات» به صراحت فرشتگان دارای سلسه مراتبی عنوان شده‌اند و به‌ همین دلیل در فضای فرشتگان نظم حاکم است و در قصه‌نویسی نیز می‌توانیم به این نظامات اشاره کنیم.

این پژوهشگر گفت: «نقش ملائکه در زندگی انسان»، «سیری در اسرار فرشتگان با رویکردی قرآنی عرفانی»، «ملائکه از نگاه تفسیر المیزان» و «راز فرشتگان» از جمله آثار خوب در این حوزه هستند. فرشته «رقیب» از هنگامی که دختر و پسر مسلمان به تکلیف می‌رسند بر روی شانه راست او قرار می‌گیرد و کودک می‌داند که از کودکی کار خوب او را ده برابر ثبت می‌شود. پس این امر می‌تواند به عنوان دستمایه‌های داستانی قرار گیرد. فرشتگان خرافی نیستند و متاسفانه جای این موضوع در کتاب‌های درسی بسیار خالی است که در این راستا کوتاهی شده است. فرشته دوم «عتید» نام دارد که خانه اش بر شانه چپ انسان قرار دارد و مستندسازی کارهای بد و گناهان را برعهده دارد و بدون افزایش گناه اما با تاخیر این امور را می نویسد، خداوند فرشته «رقیب» را رئیس «عتید» قرار داده است. فرشته سوم که نام آن در روایات عنوان شده «ماحی» عنوان شده سبب حبط اعمال و پاک کننده بعضی از نوشته های فرشته «رقیب» و «عتید» است زیرا کیفر بعضی از گناهان پاک شدن مقداری از خوبی هاست که اگر از کودکی این موارد آموزش داده شود، بسیار موثر است و این موارد در دل قصه ها قابل طرح است.

منابع دینی را با ظرافت‌های کودکانه مطرح کنیم

وی در ارتباط با فرشته«عزرائیل» با بیان اینکه این فرشته انتقال انسان‌ها از دنیا به آخرت را بر عهده دارد، گفت: یکی از روش‌های تربیتی قرآن کریم روش مقایسه است؛ به این معنا که دو فکر یا دو نفر را به تصویر می‌کشد و انتخاب را به عهده خواننده می‌گذارد؛ همانند دعای قنوت که بعضی از مردم هم دنیا و هم آخرت را انتخاب می‌کنند. بنابراین برای کودکان باید ببینیم پشت صحنه فکر ما فقط دنیاست یا هم دنیا و هم آخرت قرار دارد. فرشته‌های دیگری در عالم برزخ یعنی بین دنیا و آخرت حضور دارند. شب نخست مرگ، فرشته های «رقیب» و «عتید» حضور دارند، با آن که اصل بازجویی در قیامت است اما دو فرشته دیگر به نام«نکیر» و «منکر» نیز بازجویی را بر عهده دارند پس در دنیای کودکان می‌توان با ظرافت‌هایی این سوالات را مطرح کرد و با استفاده از این منابع با قلم‌های امروزی از آن موضوعات استفاده کرد.

این کارشناس دینی در پایان با اشاره به فرشته «اسرافیل» که با نفخ شیپور سبب می‌شود تمام موجودات از بین بروند، گفت: فرشتگان به عنوان قاضی در دادگاه قیامت نیز حضور دارند، در پایان سرزمین قیامت یک درب وجود دارد که به جهنم گشوده می‌شود که مسئول آن فرشته‌ای به نام «مالک» است. فرشته «رضوان» نیز به عنوان مسئول بهشت به همراه هزاران فرشته خوش‌آمدگویی به مومنان را بر عهده دارد.

انتهای پیام/