لایحه بودجه سال 98 انقباضی بسته شده است یا انبساطی؟ / نگاه ویژه دولت به درآمدهای نفتی و مالیاتی در سال آینده + متن کامل لایحه بودجه 98

سرانجام لایحه بودجه ۹۸ که قرار بود در پانزدهم آذر ماه به مجلس ارائه شود، پس از اصلاحاتی در چهارم دی ۱۳۹۷ توسط رئیس جمهور روحانی به مجلس تقدیم شد. لایحه بودجه سال ۹۸ نشان می‌دهد، بودجه انقباضی بسته شده است. همچنین در لایحه بودجه ۹۸ درآمد‌های نفتی و مالیاتی دولت در مقایسه با قانون بودجه سال ۹۷ رشد داشته است. قرار است یارانه سه دهک درآمدی با هماهنگی وزارت کار و استانداری‌ها حذف شوند.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ لایحه بودجه، سند مالی است که دولت در آن میزان دخل و خرج سال آینده خود را مشخص می کند. لایحه بودجه طبق قانون هر ساله باید نهایتاً تا 15 آذر ماه به مجلس تقدیم شود. امسال نیز دولت لایحه بودجه سال 98 را به مجلس در تاریخ مقرر تقدیم کرد؛ اما به دلیل اینکه مجلس تا 25 آذر ماه دارای جلسه علنی نبود، رونمایی از این لایحه بودجه به 25 آذر ماه موکول شد. قبل از فرا رسیدن 25 آذر ماه، دولت اعلام کرد که باید اصلاحاتی در لایحه بودجه 98 انجام دهد به همین منظور این رونمایی از لایحه بودجه به چهارم دی ماه 1397 موکول شد.

با رونمایی از لایحه بودجه 98 حالا می توان ارقام مهم این لایحه را با قانون بودجه سال 97 مورد مقایسه کرد. ارقام قانون بودجه سال 97 نشان می دهد، رقم کلی بودجه (سقف بودجه) معادل 1222 هزار میلیارد تومان بوده که این رقم با رشدی 39.3 درصدی در لایحه بودجه سال 98 به 1703 هزار میلیارد تومان رسیده است.

منابع بودجه کشور خود به دو قسمت تقسیم می شود که عبارتند از منابع بودجه عمومی دولت و منابع بودجه شرکت های دولتی. منابع بودجه عمومی دولت در قانون بودجه سال 97، 443 هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم با افزایشی 7.9 درصدی در لایحه بودجه سال 98 به 478 هزار میلیارد تومان رسیده است. منابع بودجه شرکت های دولتی نیز که در قانون بودجه سال 97، 839 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده بود در لایحه بودجه سال 98 با رشدی 51.8 درصدی به 1274 هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.

منابع بودجه عمومی دولت نیز خود به دو دسته تقسیم می شود: منابع عمومی دولت و منابع اختصاصی. منابع اختصاصی، منابعی هستند که قانون محل مصرف آن ها را تعیین می کند و معمولاً این محل مصرف همان دستگاه ایجادکننده درآمد است (مانند درآمد بیمارستان­ ها یا دانشگاه ها که برای خودشان صرف می شود). منابع عمومی نیز عمدتاً شامل درآمدها (اعم از درآمدهای مالیاتی، جرایم، مجوزها و حق دسترس)، واگذاری دارایی های سرمایه ای (درآمدهای نفتی) و واگذاری دارایی های مالی (ایجاد قرض، دین و فروش سهام شرکت ها) است. منابع عمومی دولت که کلیدی ترین رقم در بودجه است، در قانون بودجه 97، 386 هزار میلیارد تومان بوده است که با رشدی 5.3 درصدی به 408 هزار میلیارد تومان رسیده است. هر چند در نگاه اول و با افزایش میزان بودجه عمومی دولت می توان گفت، بودجه سال 98 بودجه ای انبساطی بوده است اما با لحاظ کردن تورم حدود 20 درصد و رشد 5.3 درصدی این بودجه نسبت به سال قبل، به این نتیجه خواهیم رسید که این بودجه انقباضی بسته شده است.

در بخش منابع عمومی دولت، آنچه مهم است و شاید برای بسیاری نیز آشناتر باشد، درآمدهای نفتی و درآمدهای مالیاتی است. در لایحه بودجه سال 98 درآمدهای نفتی که با عنوان منابع حاصل از نفت و فرآورده های نفتی از آن یاد شده است با رشد 40 درصدی نسبت به قانون بودجه سال 97 به 142 هزار میلیارد تومان رسیده است. درآمدهای مالیاتی نیز در لایحه بودجه سال 98 با افزایشی 11 هزار میلیارد تومانی نسبت به قانون بودجه سال 97 به 153 هزار میلیارد تومان رسیده است.

در مقابل منابع عمومی دولت، برخی از هزینه ها نیز تعریف شده که آن ها را می توان به سه بخش مهم هزینه های جاری (شامل حقوق و دستمزد، یارانه ها و استفاده از کالا و خدمات)، تملک دارایی های سرمایه ای (پروژه های عمرانی) و تملک دارایی های مالی (تسویه قروض و دین) تقسیم کرد.

در زمینه هزینه های جاری باید گفت، این هزینه ها در لایحه بودجه سال 98 در مقایسه با قانون بودجه سال 97 با رشدی 8.8 درصدی از 294 هزار میلیارد تومان به 320 هزار میلیارد تومان رسیده است.

هزینه های عمرانی یا همان تملک دارایی های سرمایه ای لایحه بودجه سال 98 در مقایسه با قانون بودجه سال 97 بدون تغییر بوده است و میزان آن 62 هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.

در بخش تملک دارایی های مالی لایحه بودجه سال 98 کاهش 18.5درصدی را نسبت به قانون بودجه سال 97 نشان می دهد و از 30.7 هزار میلیارد تومان به 25 هزار میلیارد تومان رسیده است.

اینها آمار و ارقام کلی و مهم لایحه بودجه سال 98 در مقایسه با قانون بودجه سال 97 بودند؛ اما در بخش جزئیات نیز آمارهایی وجود دارد که بسیار حائز اهمیت هستند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم نمود.

دولت در لایحه بودجه سال 98 پیشنهاد داده است که قیمت هر لیتر نفت گاز (گازوئیل) 20 درصد افزایش یابد و بدین ترتیب درآمدهای خود را از این محل 10 هزار و 789 میلیارد ریال پیش بینی نموده است. دولت در لایحه بودجه سال 98 حقوق ماهانه زیر 2 میلیون و 300 هزار تومان را از پرداخت مالیات معاف نموده است که این سقف همانند سال جاری می باشد و تغییری نکرده است. ارقام و اعداد لایحه بودجه سال 98 نشان می دهد که دولت تصمیم به توزیع 62 هزار میلیارد تومان یارانه در سال 98 را دارد. همچنین در سال 98، یارانه سه دهک درآمدی با هماهنگی وزارت کار و استانداری ها حذف خواهند شد و خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره)، سازمان بهزیستی و سایر خانواده های کم درآمد کماکان یارانه دریافت خواهند کرد. در لایحه بودجه سال آینده، یارانه نان و خرید تضمینی گندم در مقایسه با قانون بودجه سال جاری با افزایشی 63 درصدی به رقم 6145 میلیارد تومان رسیده است. دولت پیش بینی نموده است که درآمدهای مالیاتی اش از محل مصرف سیگار در سال 98 حدود 15 هزار میلیارد ریال باشد. همچنین دولت پیش بینی نموده است که از محل شماره گذاری و نقل و انتقال خودرو درآمدی در حدود 2200 میلیارد تومان داشته باشد. میزان درآمدهای دولت از محل مالیات بر ارزش افزوده نیز ۳۸ هزار و ۹۹۶ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است. در زمینه عوارض خروج از کشور، دولت برای هر نفر رقم 220 هزار تومان را در نظر گرفته است. این رقم برای سفر دوم به‌ میزان 50 درصد و سفرهای سوم و بیشتر به‌ میزان 100 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین عوارض خروج زائران حج تمتع و عمره معادل 110 هزار تومان و عوارض خروج زائران عتبات عالیات برای خروج از مرزهای هوایی 37 هزار و 500 تومان و برای مرزهای زمینی و دریایی 12 هزار و 500 تومان اعلام شده است. زائران عتبات عالیات (زائران اربعین) که از تاریخ 24 شهریور 98 تا 12 آبان 98 از مرزهای زمینی به ‌مقصد کشور عراق از کشور خارج می شوند از پرداخت عوارض خروج معاف شده اند. عوارض قبوض آب در لایحه بودجه سال 98 در مقایسه با قانون بودجه سال 97 حدود 33 درصد افزایش یافته است و در لایحه بودجه سال 98 ذکر شده است که عوارض روی قبوض آب مصرفی در سال آینده 50 ریال افزایش خواهد یافت. بانک مرکزی مکلف شده مبلغ ۲ هزار میلیارد تومان تسهیلات از محل منابع قرض الحسنه سیستم بانکی را به مددجویان کمیته امداد و بهزیستی تخصیص دهد. در لایحه بودجه سال 98 معافیت مالیاتی صادرکنندگانی که ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازنگردانند، برداشته شده است. سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی 20 درصد در نظر گرفته شده است. این در حالی است که طبق قانون برنامه ششم توسعه در سال جاری این سهم باید به 34 درصد می رسید که با توجه به شرایط خاص درآمدهای دولت این سهم 20 درصد در نظر گرفته شده است. مطابق بند «الف» تبصره ۱۶ لایحه بودجه ۹۸، مبلغ وام ازدواج جوانان بدون تغییر نسبت به قانون بودجه سال جاری، همان ۱۵ میلیون تومان به ازای هر نفر با بازپرداخت پنج ساله تعیین شده است.

متن کامل لایحه بودجه سال 1398 کل کشور به‌شرح زیر است:

لایحه بودجه سال 1398 کل کشور (ماده واحده و جداول کلان منابع و مصارف بودجه)

پیوست شماره یک (اعتبار طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه‌ای)

پیوست شماره دو (درآمدها و واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای و مالی)

پیوست شماره سه (بودجه شرکت‌های دولتی، بانک‌ها و مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت به‌انضمام برنامه، فعالیت و بهای تمام‌شده و بودجه مناطق آزاد تجاری ــ صنعتی)

پیوست شماره چهار (قسمت اول) ــ اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی برحسب برنامه‌، فعالیت و بهای تمام‌شده دستگاه‌های مشمول بند «پ» ماده (7) قانون برنامه ششم بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد

پیوست شماره چهار (قسمت دوم) ــ اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌های اجرایی برحسب برنامه‌، فعالیت و بهای تمام‌شده دستگاه‌های مشمول بند «پ» ماده (7) قانون برنامه ششم بودجه‌ریزی مبتنی بر عملکرد