کاهش مبادله چک بانکی ناشی از چیست؟

به گزارش تجارت‌نیوز، اساس آمارهای منتشر شده بانک مرکزی در آذر ماه سال جاری، تعداد پنج میلیون و ۷۴۶ هزار فقره چک در آذر ماه صادر شده که نسبت به دو ماه گذشته ۳۵ درصد کاهش داشته است.

تعداد این چک‌ها در مهر ماه هشت میلیون و ۹۳۳ هزار فقره بوده است. این کاهش در ارزش چک‌ها با شدت کمتری رخ داده تا ارزش سرانه هر چک به رقم بالای ۱۱ میلیون تومان برسد.

از نظر رقم ارزشی نیز، ارزش چک‌ها در آذر ماه نسبت به مهر ماه ۳۰ میلیون تومان کاهش یافته، که معادل ۳۱ درصد کاهش است. تعداد چک مبادله شده در آذرماه حتی از تعداد چک در فروردین نیز کمتر است، این در صورتی است که در نیمی از فروردین بازار تعطیل است.

از نظر توزیع استانی نیز بیشترین چک برگشتی دراستان‌ کهگیلویه و بویراحمد با ۱۶٫۷ درصد و کمترین نیز در استان گیلان با نرخ ۹/ ۷ درصد رخ داده است.

اما موضوع سوال برانگیز این است که چگونه طی دو ماه میزان استفاده از چک که یکی از ابزارهای اصلی مبادله بازار است، ۳۵ درصد کاهش یافته است؟ مهرداد سپهوند کارشناس پولی و بانکی در این باره توضیحاتی داد.

سپهوند با اشاره به اقدامات اخیر بانک مرکزی گفت: درباره این کاهش شاید برخی به اقدامات اخیر بانک مرکزی اشاره کنند اما این اقدامات کاهش را از لحاظ تعداد توجیه نمی‌کند. بلکه دلیل عمده این کاهش به تمایل مردم به معاملات سوداگرانه و واسطه‌گری بستگی دارد.

این کارشناس بانکی اثر اقدامات بانک مرکزی را فزاینده اعلام کرد و گفت: انتظار می‌رود بر اساس دو سیاست استعلام پیامکی سوابق چک برگشتی و چک‌های تضمینی شده، که از سوی بانک مرکزی لحاظ شده، تعداد چک‌ها افزایش یابد، نه کاهش. این سیاست‌های بانک مرکزی نمی‌تواند در بخش معاملات واقعی اثرگذار باشد و فقط بحث معاملات واسطه‌گری و سوداگرانه باقی می‌ماند.

معاملات سوداگرانه علت کاهش تعداد چک است.

وی اظهاد کرد: بخشی از معاملات چکی مربوط به بخش واقعی و معاملات حقیقی بازار است. تغییر در مبادلات حقیقی نمی‌تواند در یک فاصله دو ماه چنین تغییری را ایجاد کند و مبادلات چکی را تحت تاثیر قرار دهد که ۳۵ درصد کاهش پیدا کند.

سپهوند در این باره افزود: تغییر در این بخش از معاملات ماهانه بین سه تا پنج درصد است، که برابر این بازه زمانی حدود هشت درصد می شود. این موضوع به فعالیت‌های دلالان و سوداگران مربوط می‌شود که به خاطر کاهش التهاب در بازارها شاهد کم شدن تبادلات هستیم.

وی بیان کرد: از آنجایی که کاهش تعدادی چک‌ها ۳۵ درصد و کاهش ارزشی چک‌ها ۳۱ درصد است، وقتی تغییر در این دو چک ها به هم نزدیک هستند تغییر الگو اتفاق نیفتاده است.

سپهوند با اشاره به رکود گفت: در بخش واقعی، بحث گستردگی رکود را وجود دارد، اما در همین بخش نیز به این سرعت و وسعت بازار منقبض نمی شود. هیچ وقت اقتصاد بخش واقعی به این سرعت خودش را جمع نمی‌کند و فعالیت‌هایش کاهش پیدا نمی‌کند و تاثیر محدودی از خود به جای می‌گذارد.

وی درباره کاهش میزان چک‌های برگشتی گفت: بخشی به رکود رو به گسترش برمی‌گردد که تا سال آینده نیز انتظار این روند وجود دارد. وقتی که التهاب بالاست ریسک هم بالاتر است و شانس برگشت خوردن هم بیشتر است و عکس این موضوع نیز صادق است.

وی درباره این فرض که احتمالا معاملات تغییر الگو داده‌اند واز مبادلات چکی به سمت مبادلات نقدی رفته‌اند، عنوان کرد: با توجه به این که متوسط مبلغ چک‌ها ۱۱ میلیون تومان است، برای این که تغییر الگو اتفاق بیفتد یا باید پولی به سیستم تزریق شود یا گردش پول خیلی سریع شده باشد. جبران این کاهش توسط معاملات نقدی بعید به نظر می‌رسد و تغییر الگو فرض به جایی نیست.