عواملی که پروژه‌های عمرانی سال 98 را غیر شفاف می‌کنند

یکی از مسائل مهم بودجه مربوط به پروژه‌های عمرانی است. در همین راستا مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تحت عنوان شفافیت بودجه به وضعیت این طرح‌ها پرداخته است.

پروژه‌های عمرانی هرساله بخش قابل توجهی از بودجه عمومی به پیشبرد طرح‌های عمرانی نیمه تمام به منظور توسعه زیرساخت‌های عمرانی و ایجاد یا گسترش ظرفیت‌های اقتصادی کشور اختصاص می‌یابد. توجه به شرایط کنونی کشور اختصاص تنها 15 درصد از بودجه کشور برای اجرای طرح‌های عمرانی و همچنین مشکلات عدیده‌ای که اجرای طرح‌های عمرانی طی سالیان متمادی با آن روبه‌رو است.

اهمیت ساماندهی طرحها و توجه به امر مشارکت و واگذاری را دوچندان می‌کند. در این راستا شفافیت در حوزه طرحها، تصمیم‌گیری بخش خصوصی در امر مشارکت و واگذاری را تسهیل خواهد کرد.

اهم موارد دارای ابهام در مورد طرحهای عمرانی در لایحه بودجه سال 1398 به شرح زیر است:

1 .عدم توجه و دقت کافی در انجام مطالعات توجیهی طرح یکی از مهمترین دلیل عدم شفافیت در این حوزه است. تغییر در سال خاتمه طرح‌ها و همچنین تغییر در پیش‌بینی میزان اعتبار مورد نیاز برای اتمام آنها هرساله موجب به تعویق افتادن طرح‌ها شده و ایجاد حجم عظیمی از طرح‌های نیمه تمام را به دنبال دارد.

شاهد این مدعا را می‌توان تفاوت فاحش میان میزان اعتبار درج شده برای اتمام طرحها در قسمت اول پیوست 1 لایحه بودجه سال 1398 و اعتبار لازم برای اتمام طرحها در صورت مشارکت بخش خصوصی در قسمت دوم پیوست 1 که دستگاهها اعلام کردند، دانست.

به عنوان مثال مجموع اعتبارات سال 1398 و سالهای بعد از آن تا انتهای برنامه ششم توسعه برای پروژه نیروگاه آبی رودبار لرستان در قسمت اول پیوست 1 لایحه بودجه سال 1398 با شماره طبقه بندی 1301016005 به میزان 656 میلیارد ریال درج شده است سال اتمام پروژه 1401 قید شده؛ این در حالی است که برآورد منابع مورد نیاز برای اتمام همین پروژه در قسمت دوم پیوست 1 لایحه بالغ بر 43820 میلیارد ریال درج شده است. این امر حاکی از نبود ارقام دقیق و قابل اتکا در گزارش‌های توجیهی طرح‌های مذکور است.

2 .در جزء 1 تبصره 19 لایحه بودجه سال 1398 ،دولت مجاز است تا 10 درصد از اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای را در ردیف اعلام شده واریز تا علاوه بر اعتبار مصوب طرح به پروژه‌های مندرج در قسمت دوم پیوست 1 لایحه اختصاص دهد. چگونگی تخصیص 10 درصد اعتبارات طرحهای عمرانی برای قرارداد طرحهای قابل مشارکت مندرج در قسمت دوم پیوست 1 مشخص نیست.

این اعتبارات به چه صورت به طرحهای مشارکتی اختصاص خواهد یافت، آیا این اعتبارات به صورت سرجمع برای هر فصل در نظر گرفته شده یا تخصیص دستگاهی مالک عمل خواهد بود؟ نبود مکانیسم تعریف شده در این خصوص عدم شفافیت را به دنبال خواهد داشت.

3. عدم شفافیت اطلاعات طرحها و پروژه‌های استانی یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. تنها اطلاعاتی که در خصوص طرح‌های استانی در بودجه منعکس می‌شود، رقم سرجمع اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای استانی جدول 10 است و هیچ اطلاعاتی از تعداد، عنوان و اعتبارات مورد نیاز برای اتمام و سایر ویژگی‌های آنها در دسترس نیست.

به این ترتیب ایجاد پایگاهی به منظور انتشار دقیق و کامل اطالعات طرحهای استانی سامانه بازار الکترونیک ضروری به نظر می‌رسد.

4. ماده واحده لایحه بودجه سال 1398، جداول 15 ،19 و 20 شامل طرح‌هایی است که خارج از پیوست 1 لایحه بودجه ارائه شده‌اند. ارائه طرح‌ها خارج از این پیوست عملا موجب می‌شود، هیچ اطلاعاتی از زمانبندی و هزینه اجرای طرحها، ارائه نشده و در نتیجه امکان نظارت بر اجرای طرحها با مشکل مواجه خواهد شد.

همچنین با تفکیک اعتبارات متفرقه به صورت متفرقه ملی، متفرقه استانی و متفرقه مندرج در جدول 9 ، مشخص نیست دستگاههای اجرایی برای کدام یک از طرحهای تملک دارایی سرمایه‌ای در دست اجرای خود از این اعتبارات استفاده می‌کنند.

5. جدول 12 ماده واحده لایحه بودجه حاوی طرحهای قابل اجرا با مشارکت بخش خصوصی است. این در حالی است که در قسمت دوم پیوست 1 لایحه نیز طرحهای قابل اجرا با مشارکت بخش خصوصی درج شده است. تفاوت طرحهای مندرج در این دو بخش مشخص نبوده و لازم است این موضوع شفاف شود.

6. افزایش اعتبارات در نظر گرفته شده برای طرح‌های عمرانی در بودجه سال 1398 نسبت به قانون بودجه سال 1397 ،یکسان نیست. اگرچه این موضوع طبیعی و منطقی به نظر می‌رسد، ولی تبیین دقیق دلایل این افزایش‌ها و تفاوت میزان افزایش در میان طرحها می‌تواند به شفافیت اجرای طرح‌های عمرانی در کشور کمک کرده و ابهام‌های احتمالی را مرتفع کند.

17231