مردان، قربانیان خاموش تبعیض

دانشمندان روش جدیدی را برای اندازه گیری برابری جنسیتی ابداع کرده و بر اساس آن نشان داده اند که وضعیت مردان در اکثر کشورهای توسعه یافته نامساعدتر از زنان است. نتایج مطالعه ای که به تازگی با همکاری پژوهشگران دانشگاه اِسکس در بریتانیا و دانشگاه میزوری در ایالات متحده آمریکا انجام گرفته نشان می‌دهد که مردان، قربانیان واقعی نابرابری جنسیتی هستند. یافته‌های این پژوهش که با تمرکز بر پایه‌ای‌ترین مقایسه قابل دسترسی از 431 کشور جهان (با جمعیتی نزدیک به هفت میلیارد نفر در دوره مورد مطالعه یعنی از سال 2142 تا 2142 میلادی) استخراج شده حاکی از آن است که وضعیت مردان در بیش از دو سوم کشورهای مورد مطالعه نامساعدتر از زنان بوده است. نتایج این تحقیق بر اساس یک مقیاس اندازه گیری جدید به نام «شاخص پایه ای نابرابری جنسیتی» Basic Index of Gender Inequality یا به اختصار BIGI به دست آمده که بر روی سه مولفه کلیدی زندگی خوب یعنی شاخص امید به زندگی سالم (سال هایی که انتظار می رود افراد در سلامت کامل زندگی کنند) فرصت های آموزشی در دوران کودکی (ثبت نام در مقاطع ابتدایی و متوسطه و میزان باسوادی) و رضایتمندی کلی از زندگی تمرکز دارد. این سه مولفه به عنوان حداقل اجزای تشکیل دهنده یک زندگی خوب یا عناصر کلیدی زندگی که به طور مستقیم بر بهزیستی انسان تاثیر می‌گذارند، در این مطالعه مشخص شده‌اند. محققان پژوهش مذکور معتقدند، علاوه بر برنامه‌های سیاسی، پژوهش‌ها در مورد نابرابری جنسیتی نیز تقریبا به‌طور انحصاری بر مسائل برجسته شده در جنبش حقوق زنان تمرکز داشته است. همچنین روش‌هایی که پیش از این برای اندازه گیری نابرابری جنسیتی مورد استفاده قرار می‌گرفته، دچار سوگیری بوده و تنها مشکلات زنان را برجسته می کرده است.

بی‌توجهی به مسائل مرتبط با مردان؟

به گفته این پژوهشگران، مسائلی که باعث نامساعدتر شدن وضعیت مردان در مقایسه با زنان می‌شوند کمتر مورد مطالعه قرار گرفته و در مقیاس های مربوط به اندازه گیری نابرابری جنسیتی مانند «شاخص جهانی شکاف جنسیتی» Global Gender Gap Index یا به اختصار GGGI بر آن‌ها تاکید نشده است. علاوه بر این، شاخص جهانی شکاف جنسیتی معیارهای اندازه‌گیری را به گونه ای تغییر می‌دهد تا بر اساس تعریف ارائه شده، در هیچ کشوری وضعیت برای زنان نتواند مطلوب‌تر از مردان باشد. به عبارت دیگر، چنین مقیاس‌هایی به گونه‌ای طراحی شده‌اند تا در اندازه‌گیری هرگونه وضعیت نامطلوب تجربه شده توسط پسران و مردان ناموفق باشند. بنابراین، مقیاس‌های موجود، تمامی الگوهای بهزیستی و وضعیت نامساعد را در سطح ملی پوشش نمی دهند. همچنین پژوهشگران در این تحقیق مشکلاتی را برشمرده اند که به طور نامتوازنی در سراسر جهان مردان وپسران را تحت تاثیر قرار می دهند. برخی از این مشکلات عبارتند از: مردان در مقایسه با زنان، مجازات های سخت‌تری را برای جرایم مشابه متحمل می شوند. اکثریت جمعیت زندانیان جهان (33 درصد) را مردان تشکیل می دهند. خدمت نظامی اجباری معمولا فقط برای مردان است. اکثر افراد بی‌خانمان در سراسر جهان مرد هستند. میزان مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در مردان بسیار بالاتر است. مردان بسیار بیشتر از زنان جان خود را بر اثر خودکشی از دست می دهند. اغلب متوفیان حوادث شغلی، مردان هستند. همچنین اغلب افرادی که در مشاغل پرخطر و سخت به لحاظ جسمانی مانند آتشنشانی، کارگران معدن، کارگران ساختمانی، کارگران بخش نظافت سیستم فاضلاب شهری و ... مشغول به کار هستند را مردان تشکیل می‌دهند. پسران در مدارس، عملکرد ضعیف‌تری در مقایسه با دختران دارند و از طرفی بیشتر، قربانی خشونت‌های جسمانی در مدارس می‌شوند بنابراین از فرصت‌های آموزشی کمتری نیز برخوردارند. در بسیاری از کشورها، سن بازنشستگی برای مردان بالاتر از زنان است. در کشورهایی هم که سن بازنشستگی هر دو جنسیت برابر است، مردان به دلیل امید به زندگی کوتاه‌تر در مقایسه با زنان، سال های بازنشستگی کمتری را سپری می کنند. به باور دانشمندان، با توجه به دلایل بی‌شماری که می‌توانند باعث شوند تا مردان و زنان در هر کشوری شرایط نامطلوب را تجربه کنند، بنا بر این رسیدن به اجماع برای اندازه‌گیری تمامی این مشکلات عملا غیرممکن است. ازطرفی، حتی اگر توافقی هم بر سر متغیرهایی که می‌توانند نشان دهنده نابرابری جنسیتی باشند صورت بگیرد، بازهم یک مشکل اساسی وجود دارد؛ کشورهای محدودی هستند که می‌توانند تمامی این متغیرها را به صورت قابل اعتمادی اندازه‌گیری کنند. بنابراین دانشمندان در این پژوهش با ساخت شاخص پایه‌ای نابرابری جنسیتی تلاش کرده‌اند تا مقیاس اندازه‌گیری ساده و در عین حال بدون سوگیری‌ که بر شاخص‌های کلیدی که به هر دو جنسیت در هر جامعه ای مربوط می‌شود را برای اندازه گیری نابرابری جنسیتی ارائه دهند.

جریمه‌هایی که مردان متحمل می‌شوند

پژوهشگران بعد از محاسبه نمرات کشورهای مورد مطالعه بر اساس شاخص پایه‌ای نابرابری جنسیتی و با توجه به نتایج به دست آمده نشان دادند که از 431 کشور مورد مطالعه، در 34 کشور 26 درصد مردان به‌طور میانگین دارای وضعیت نامساعدتری در مقایسه با زنان هستند. همچنین مقایسه نمره شاخص پایه‌ای نابرابری جنسیتی با شاخص توسعه انسانی در این تحقیق نشان داد، وضعیت مردان در کشورهای توسعه یافته با شاخص توسعه انسانی بالا و بسیار بالا نامساعدتر از زنان در این کشورهاست در حالی که وضعیت زنان در کشورهای در حال توسعه با شاخص انسانی پایین نامساعدتر از مردان است. به بیان دیگر، هر چه کشورها توسعه یافته‌تر و شاخص توسعه انسانی در آن‌ها بالاتر باشد، وضعیت مردان و پسران نامطلوبتر است. بر پایه نتایج این تحقیق، وضعیت مردان ایرانی، به طور میانگین، نامساعدتر از زنان ایرانی گزارش شده است. در این پژوهش، کشور ایران بر اساس شاخص پایه ای نابرابری جنسیتی از میان 431 کشور مورد مطالعه در رتبه 77 و بر اساس شاخص میانگین انحراف مطلق از برابری جنسیتی (چقدر یک کشور به برابری جنسیتی نزدیک شده) در رتبه 413 قرار گرفته است. همچنین بر اساس شاخص پایه ای نابرابری جنسیتی وضعیت زنان در اکثر کشورهای اروپایی به جز ایتالیا مساعدتر از مردان است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در دنیای امروز، بسیاری از کشورها به یک مرحله تاریخی از برابری جنسیتی دست یافته اند. با این حال، برای بهبود برابری جنسیتی در سطح بین المللی باید بر مسائل آموزشی درکشورهای کمتر توسعه یافته و همچنین مراقبت های بهداشتی پیشگیرانه در کشورهای توسعه یافته تمرکزداشت.