فیلترینگ، راه‌حلی است که جواب نمی دهد

تحولات فزاینده فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی درجهان امروز، جوامع سنتی ومدرن را دربرابرفرصت ها وتهدیدهای تازه ای در این عرصه قرارداده است.این تحولات علاوه برآنکه امکان به گردش درآمدن حجم غیرقابل تصوری ازاطلاعات را فراهم کرده،امکان سوء استفاده از این اطلاعات رادرهرگوشه ای ازجهان نیز رقم زده است.برای جلوگیری از آسیب های گردش اطلاعات تاکنون راه‌های متفاوتی درکشورهای پیشرفته اتخاذ شده است که برخی از این راه حل‌ها شامل تامین امنیت شبکه وبرخی نیز تاکید برافزایش سوادرسانه ای کاربران درجامعه است.البته یک راه حل دیگر هم درشرایط حاد وبحرانی وجود دارد وآن هم فیلترینگ یا مسدود کردن جریان گردش اطلاعات است.

اکنون که در بعضی ازشبکه های اجتماعی مانند اینستاگرام شاهد آسیب‌ها وتهدیدهایی هستم که گریبانگیر جامعه اسلامی ما شده است، این پرسش مطرح می‌شود که « آیا از دیدگاه رسانه ای و ارتباطاتی فیلترینگ اینستاگرام در چنین شرایطی راه حل صحیحی است؟»، باید گفت:ما در مواجهه با این مشکل باید از تجربیاتی که در این زمینه در دنیا وجود دارد، به ویژه از تجربیات کشورهای اسلامی استفاده کنیم. آن‌ها هم مثل ما با آسیب هایی مواجه هستند، مشکلاتی از جمله« ورود به حریم خصوصی افراد»، «سوءاستفاده مالی» ، «سرقت اطلاعات» و بسیاری از مشکلات دیگر روبه‌رو هستند. مدتی پیش تمام اطلاعات خصوصی مقامات آلمان توسط هکرها هک شد. درواقع فضای گسترده وغیرقابل کنترل اینترنت این مشکلات را دارد و فقط جامعه ما نیست که با این مشکلات روبه‌رو است.

برای حل این مشکلات البته باید به تجربیات سال های اخیردرجامعه خودمان رجوع و از آن استفاده کنیم.زمانی فیسبوک را فیلتر کردیم؛ البته فیلتر در اوضاع واحوالی که مشکلات امنیتی برای کشور ایجاد می کند، طبیعی است. نباید بگذاریم پایه های امنیت سیاسی واجتماعی جامعه از بین برود، حتی ممکن است به امنیت انتظامی ما هم لطمه بخورد. بنابراین، چنین اقداماتی گاهی موقتا لازم است و کسی هم مخالف آن نیست و دولت باید فیلترینگ را اعمال می کرد اما ادامه فیلترینگ با توجه به فضای گردش آزاد اطلاعات ناموفق است. باید برای حل بحران های موجود ازتجربیات دیگر کشورهای موفق در این زمینه ،به سراغ سواد رسانه ای و ایجاد مصونیت برویم.

بحث سوادرسانه ای در طولانی مدت در این حوزه جوابگو خواهد بود و بحث فیلترینگ در کوتاه مدت و متاسفانه درجامعه ما برخی از مسئولان دید برعکس دارند؛به سواد رسانه ای به دید مقطعی نگاه می کنند و بحث فیلترینگ را در دراز مدت موثر می‌دانند. ما در گذشته در این زمینه تجربیات بدی داریم که نباید به آن‌ها رجوع کنیم.

اکنون که با همت جمعی ازاستادان دانشگاه ها، انجمن ملی سواد رسانه ای ایران تاسیس شده است و با تجربه دو همایش ملی وآموزش در بسیاری از ارگان ها ونهادهای کشور ،تجربه مفیدی برای مصونیت‌بخشی به جامعه کسب کرده است. ازاین ظرفیت غیردولتی می توان درجامعه به‌خوبی بهره برد.کلام آخر آنکه شاید بزرگ‌ترین آسیبی که فیلترینگ به همراه داشته باشد، بالارفتن آمار نصب فیلترشکن روی تلفن های همراه و خروج مقادیر زیادی ارز از کشور باشد.‌ این درحالی است که طبق آماری که آذری جهرمی، وزیر ارتباطات وفناری اطلاعات به تازگی اعلام کرده است، نیمی از کاربران اینستاگرام درایران ۲۵ تا ۳۴ سال سن دارند،‌ ۲۴ درصد از آنان بین ۱۸ تا ۲۴ سال و ۷۳ درصد کاربران اینستاگرام را نوجوانان و جوانان بین ۱۸ تا ۳۴ سال تشکیل می‌دهند وهمین امر آسیب پذیری جامعه را افزون می کند.اگر چه به آموزش سواد رسانه ای به عنوان یک ضرورت عاجل دراین زمینه باید باور داشت، به موازات آن برای حفظ امنیت اطلاعات کاربران، حمایت از پیام رسان های داخلی باید به جد پیگیری شود و به پیام‌رسان های داخلی با امکانات افزون‌تر از پیام‌رسان‌های خارجی احتیاج داریم اما اصلی ترین دلیل مردم برای نپیوستن به پیام رسان‌های داخلی، ضعف های فراوان آن‌هاست؛ ضعف هایی که امکان اعتماد را از مخاطب می‌گیرد.