ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است و یک عبارت کلی برای گروهی از ترکیبات است که یا به صورت طبیعی در منابع غذایی یافت شده و یا در بدن به ویتامین A تبدیل میشود. نکته مهم اینجاست که به دلیل خواص ضروری که این ویتامین برای بدن دارد شما باید همیشه حواستان به میزان طبیعی آن در بدن تان باشد. برای این موضوع باید ابتدا از علائم کمبود ویتامین A در بدن اطلاع داشته باشید و سپس خطرات این کمبود را بدانید تا بتوانید از طریق مکمل های طبیعی یا دارویی به سلامت خودتان کمک کنید.
دو نوع ویتامین A که در رژیم غذایی یافت می شوند کاروتنوئیدهای پرو-ویتامین A و ویتامین A فعال هستند. شناخته شدهترین و مهمترین کاروتنوئید پرو-ویتامین A، بتاکاروتن – یک رنگدانه گیاهی – است که بدن آن را به ویتامین A تبدیل میکند.
کاروتنوئیدهای پرو-ویتامین A در مواد غذایی گیاهی مانند میوهها و سبزیجات یافت میشوند. حتما نام بتاکاروتن را زمانی که چشم پزشک به شما گفته که هویج چهقدر برای سلامت چشمها مفید است، شنیدهاید. ویتامین A فعال که شامل رتینول و رتینیل استر میشود در محصولات حیوانی مانند گوشت، ماهی و لبنیات یافت میشود. بدن از رتینول برای ساخت رتینوئیدهای دیگر استفاده میکند.
با اینکه برخی کاروتنوئیدها مانند لوتئین به ویتامین A تبدیل نمیشوند اما هم ویتامین A فعال و هم پرو-ویتامین A – در اکثر موارد – باید در بدن متابولیز شوند تا به عنوان ویتامین A در فرایندهای مربوط به سلامتی به کار روند.
اول به نوع فعالی از ویتامین A به نام رتینال تبدیل میشود. سپس برای ذخیره شدن در کبد به رتینوئیک اسید و رتینیل استرها تبدیل میشود. به همین دلیل است که این ویتامین کوچک پیچیده معمولا ویتامین A و رتینال (شکل فعال) گفته میشود. ویتامین A نقش مهمی را در تولید مثل، ایمنی، رشد سلولی، سلامت پوست، رشد استخوانها، بینایی و عملکرد قلب، ریه و کلیه ایفا میکند.
خطرات کمبود ویتامین A
به دلیل وجود ویتامین A در منابع گیاهی و حیوانی، کمبود این ویتامین در کشورهای پیشرفته مانند ایالات متحده آمریکا نادر است. چنین کمبود مواد مغذی معمولا در کشورهای در حال توسعه و کم درآمد که قحطی و گرسنگی شیوع داشته و تنوع غذایی برای بزرگسالان، کودکان و زنان باردار محدود است رخ میدهد.
سازمان سلامت جهانی (WHO) اطلاعات جالبی درمورد کمبود ویتامین A دارد که در زیر به آنها اشاره میکنیم:
۱ – دلیل اصلی نابینایی قابل پیشگیری در کودکان کمبود ویتامین A است که سالانه ۲۵۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰۰ کودک را مبتلا میکند و نیمی از این کودکان حدود یک سال بعد از کور شدن، به دلیل مشکلات ناشی از آن میمیرند.
۲- خطر مرگ ناشی از بیماری و عفونت را افزایش می دهد.
۳- میتواند باعث شبکوری در زنان باردار شود.
۴-کمبود این ویتامین یک مسئله رو به افزایش در نیمی از کشورهای جهان به ویژه آسیای شرقی و آفریقاست.
۵- آمار نشان میدهد که حدود ۲۵۰ میلیون کودک در سنین قبل از مدرسه دچار کمبود ویتامین A هستند.
در کشورهای توسعه یافته مانند ایالات متحده آمریکا، کمبود ویتامین A زمانی که افراد رژیم غذایی خود را محدود میکنند دیده میشود. اگر تا به حال از رژیم حذف مواد غذایی پیروی کردهاید پس با رژیمها محدود آشنایی دارید. این زمانی است که یک منبع غذایی خاص یا گروهی از منابع غذایی حذف شده و سپس دوباره به کار میروند تا ریشه آلرژیها و بیماریها مشخص شود.
چنین رژیم هایی روشهای تشخیصی عالی هستند اما در طولانی مدت و در صورت عدم استفاده از مکملها ویتامینها و مواد مغذی حذف شده، باعث کمبود مواد غذایی میشوند.
گروه های در معرض خطر کمبود ویتامین A
۱. کمبود مواد غذایی بعد از بیماریها شایعترین دلیل کمبود رتینول در بزرگسالان در کشورهای پیشرفته است. این بیماریها کبد، پانکراس، مثانه و رودهها را دچار مشکل میکنند مانند IBS، بیماری سلیاک، اسهال مزمن، ژیاردیا، انسداد مجاری صفراوی، سیروز و فیبروز سیستیک که میتوانند باعث کمبود ویتامین A شوند زیرا بدن نمیتواند ویتامین A را به درستی جذب، ذخیره یا تبدیل کند.
۲. موسسه سلامت ملی و اداره مکملهای رژیمی به مطالعاتی اشاره میکنند که نشان میدهند حدود ۴۰٪ بیماران فیبروز سیستیک به کمبود ویتامین A دچارند.
۳. نوزادان نارس نیز در خطر کمبود ویتامین A قرار دارند. معمولا نوزادان به دلیل عدم رشد کامل جسمشان با ذخیره کافی ویتامینهایی مانند رتینول متولد نمیشوند.
۴. مطالعات نشان دادهاند که سطح این ویتامین معمولا در نوزادان نابالغ در یک سال اول زندگی پایین میماند که باعث مشکلات تنفسی، گوارشی و چشم میشود.
علائم کمبود ویتامین A
۱- مشکلات و اختلال بینایی و کوری
۲- خشکی، پوسته پوسته شدن و ضمخت شدن پوست
۳- ضعف سیستم ایمنی
۴- کراتینیزه شدن غشاء مخاطی لوله ها گوارشی، ادراری و تنفسی
۵- توقف رشد کودکان
۶- بیطرواتی موها
۷- شوره سر
۸- خستگی
۹- افسردگی
۱۰- بیخوابی
آکادمی چشم پزشکی آمریکا مشکلات بینایی مربوط به کمبود ویتامین A را فرایندی توصیف میکند که با شبکوری و مشکل در دیدن در نواحی کمنور شروع میشود. اگر کمبود ویتامین ادامه پیدا کند، ملتحمه خشک شده و مستعد زخم میشود.
و اگر کمبود ویتامین درمان نشود میتواند باعث از دست دادن کامل بینایی و نابینایی همیشگی شود.
دوز مصرف ویتامین A
موسسه ملی سلامت دوز مجاز روزانه برای ویتامین A را چنین بیان میکند:
– ۴۰۰ میکروگرم برای نوزادان زیر ۶ ماه
– ۵۰۰ میکروگرم برای ۱۲ نوزادان-۶ ماه
– ۳۰۰ میکروگرم برای کودکان ۱۲ ماه تا ۶ سال
– ۴۰۰ میکروگرم برای سنین ۴ تا ۸ سالگی
– ۶۰۰ میکروگرم برای سنین ۹ تا ۱۳ سالگی
– ۹۰۰ میکروگرم برای مردان ۱۴ تا ۱۸ سال
– ۷۰۰ میکروگرم برای زنان سنین ۱۴ تا ۱۸
– ۷۵۰ میکروگرم برای زنان باردار در سنین ۱۴ تا ۱۸
– ۱۲۰۰ میکروگرم برای زنان شیرده سنین ۱۴ تا ۱۸
– ۹۰۰ میکروگرم برای مردان بالای ۱۸ سال
– ۷۰۰ میکروگرم برای زنان بالای ۱۸ سال
– ۷۷۰ میکروگرم برای زنان باردار بالای ۱۸ سال
– ۱۳۰۰ میکروگرم برای زنان شیرده بالای ۱۸ سال
میزان ویتامین A در هر وعده از مواد غذایی
حدود ۱۰۰ گرم جگر گاو سرخ شده: ۶۵۸۲ میکروگرم
– ۱ فنجان پنیر ریکوتای بدون چربی : ۲۶۳ میکروگرم
– ۱ عدد سیب زمینی شیرینی در فر: ۱۴۰۳ میکروگرم
– ۲/۱ فنجان هویج خام: ۴۵۹ میکروگرم
– ۱ فنجان غلات غنی شده: ۱۴۹-۱۲۷ میکروگرم. بسته به برند
همانگونه که میبینید، یک عدد سیب زمینی شیرین یا جگر میزان خیلی بیشتری از نیاز روزانه به ویتامین A را تامین میکنند.
برای یک فرد متوسط، مصرف متعادل ویتامین A از منابع گیاهی و حیوانی نه تنها ضرری ندارد بلکه مفید هم هست.
ترجمه: تحریریه سایت کسب و کار بازده -مژگان گوران
منبع:well-beingsecrets