چرایی ظهور دوباره سرکرده داعش

به گزارش مشرق، «ابوبکر البغدادی»، سرکرده گروه تروریستی داعش شامگاه دیروز (دوشنبه) بعد از گذشت پنج سال از ظهور علنی خود در مسجد جامع النوری شهر «موصل» که طی آن، از آغاز خلافت خودخوانده این گروه تروریستی خبر داد، بار دیگر در رسانه‌ها دیده شد.

شبکه اطلاع‌رسانی «الفرقان» داعش که طی این سال‌ها بیشتر بر روی انتشار اظهارات البغدادی آن هم به صورت صوتی تمرکز داشت، دیروز یک ویدیوئی ۱۸ دقیقه‌ای را منتشر کرد که در آن، بغدادی به همراه سه تن دیگر در یک مکان بسته، در حال سخنرانی بود.

ابوبکر بغدادی در این ویدیو می‌گوید نبرد «الباغوز» (روستایی در شرق استان دیرالزور سوریه)، به پایان رسیده است و نبردهای این گروه تروریستی-تکفیری وارد مرحله «نبرد فرسایشی» و «تعرض به دشمن» شده است.

سرکرده داعش به حملات تروریستی اخیر در سریلانکا که ۲۵۳ نفر کشته و بیش از ۵۰۰ نفر زخمی برجای گذاشت، در قسمت صوتی این ویدیو اشاره کرد و این حملات را «پاسخ دولت اسلامی» به خسارت‌ها و تلفات داعش در آخرین مقر خود در شرق سوریه دانست.

انتشار این ویدیو بعد از چند سال از گذشت اشغال دومین شهر بزرگ عراق یعنی موصل به دست عناصر تحت امر بغدادی، پرسش‌های زیادی در بین تحلیلگران و ناظران ایجاد کرد. از جمله اینکه این فیلم در مقطع کنونی با چه هدفی منتشر شده است و گروه تروریستی داعش به دنبال ارسال چه پیامی است؟

صحت ویدیو منتشر شده از سرکرده داعش

اولین واکنش به انتشار این فیلم مربوط به ایالات متحده آمریکا بود. سخنگوی وزارت خارجه این کشور به فاصله کمتر از دو ساعت اعلام کرد که تحلیلگران دولت آمریکا در حال راستی‌آزمایی این ویدیو است و آن را برای بررسی به آژانس مرکز اطلاعات آمریکا (سیا) ارسال کرده‌اند.

در اینکه ویدیو منتشر شده متعلق به سرکرده داعش است، شکی نیست. ابوبکر بغدادی در این ویدیو که برای سه نفر حاضر در حالی سخنرانی است، به حوادث اخیر منطقه اشاره می‌کند که نشان می‌دهد، سخنان او جدید بوده و ماه میلادی جاری ضبط شده است.

بغدادی در نیمه دوم سخنرانی خود، به پیروزی «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر «دولت یهود» در انتخابات پارلمان اخیر فلسطین اشغالی و نیز تحولات اخیر سودان و الجزائر و «سرنگونی طاغوت‌ها» در این دو کشور آفریقایی اشاره می‌کند و این یعنی اینکه ویدیو بین ۱۲ تا ۲۲ آوریل ضبط شده و بخش مربوط به سریلانکا (دقیقه ۱۳ به بعد) به آن اضافه شده است.

فضای فیلم و ژست حاضران چه می‌گوید؟

ابوبکر بغدادی در مقایسه با سال ۲۰۱۴ که از منبر مسجد تاریخی النوری خطبه نماز جمعه را در این مسجد خواند، محاسن خضاب کرده درازتری دارد. او همچنین نسبت به گذشته چاق است و جلیقه‌ای همانند «اسامه بن لادن»، سرکرده معدوم گروه تروریستی القاعده بر تن دارد. به گفته تحلیلگران، ظهور البغدادی آن هم در لباس و ژستی شبیه به بن لادن بیانگر این است که سرکرده‌های داعش، می‌خواهد تصویر بن لادن را در اذهان عمومی زنده کند.

سه نفر دیگری که در کنار بغدادی هستند، همانند بغدادی دشداش (لباس دراز عربی) پوشیده‌اند. با این حال این دشداش‌ها نسبتاً ضخیم بوده که از روی آن جلیقه‌ای نیز پوشیده شده است و نشان می‌دهد که منطقه‌ای که فیلم در آن گرفته شده است، نسبتاً سرد است.

«تیم رمضان»، از فعالان سوریه در این ارتباط می‌گوید: «باتوجه به آنچه که بغدادی پوشیده، می‌توان پی‌برد که هوای منطقه در زمان فیلم‌برداری سرد بوده است. ما دو منطقه داریم که در زمان فیلم‌برداری خیلی سرد بوده‌اند. نخست منطقه بین "تلعفر" و کوه‌های "سنجار" (شمال غرب عراق) است که به احتمال زیاد در همین منطقه تصویربرداری شده است. منطقه دوم صحرای "الشدادی" واقع در جنوب استان "الحسکه" [سوریه] است که بعید می‌رسد آنجا باشد».

افزون بر این، دستار و شماغی (چفیه) که ملازمان بغدادی بر سر دارند، در غرب عراق و شرق سوریه به وفور استفاده می‌شود و زیراندازها و متکاها و نوع پارچه‌های استفاده شده، متعلق به سبک زندگی عشایری منطقه‌ای بین «الجزیره» سوریه و موصل عراق است.

هدف از انتشار این فیلم چیست؟

با توجه به شکست‌های اخیر داعش در منطقه الباغوز سوریه که آخرین عناصر داعش در این روستای سوری برای هفته‌ها در محاصره شبه نظامیان مورد حمایت آمریکا بودند، شاید در وهله اول اینگونه به نظر رسد که داعش با انتشار این فیلم، قصد ارسال این پیام به عناصر خود دارد که بغدادی، «خلیفه خودخوانده» داعش، به رغم انتشار شایعات طی چند سال اخیر، همچنان زنده است تا از این طریق به حامیان و عناصر خود در بقیه مناطق و سایر کشورها، قوت قلبی و بارقه امیدی برای بازگشت دوباره دهد.

روزنامه نیویورک تایمز آمریکا به نقل از «کولین بی‌کلارک»، از پژوهشگران مرکز تحقیقات «سوفان» در این باره نوشت: «بغدادی برای مدت مدیدی، از انظار ناپدید شده بود. به احتمال زیاد ظهور علنی و ناگهانی او تلاشی برای حمایت از حامیان گروه تروریستی متبوع و عناصر باقی‌مانده‌اش است. او همچنین به دنبال تحریک گروه‌های تندرو کوچک به منظور انجام عملیات تروریستی است».

با این حال، نگاهی به تحولات منطقه و به ویژه تحولات سیاسی در عراق، انتشار این فیلم بی‌ربط با این تحولات نیست و با هدف خاصی منتشر شده است.

از ابتدای سال نو میلادی و سفر مخفیانه و چراغ‌خاموش «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری آمریکا به عراق و دیدار با نظامیان آمریکایی حاضر در پایگاه هوایی «عین الاسد» که بدون اطلاع مقام‌های عراقی صورت گرفت و اظهارات ضد ایرانی ترامپ، موجی از اعتراض‌ها علیه این اقدام رئیس جمهوری آمریکا شکل گرفت و می‌رود که این اعتراض‌ها در پارلمان عراق به قانونی برای مخالفت با حضور نظامیان بیگانه در خاک این کشور تبدیل شود.

هم‌اکنون، بیش از هفتاد نفر از نمایندگان پارلمان عراق با جمع آوری امضا قصد دارند طرح ممنوعیت حضور نظامیان خارجی در عراق به ویژه نظامیان آمریکا را تصویب کنند. حملات مشکوک جنگنده‌های آمریکا به نیروهای امنیتی و الحشد الشعبی طی ماه های گذشته که در آخرین این حملات، یک نیروی عراق در کرکوک کشته و سه تن دیگر زخمی شد، به تشدید احساسات ضد آمریکایی در عراق منجر شده است.

از سوی دیگر، رئیس جمهوری آمریکا چند ماه پیش به صورت ناگهانی از قصد خود برای خروج نیروهای خود از سوریه خبر داد. ترامپ گفت که کار داعش به پایان رسیده و دیگر نیازی نیست نیروهای آمریکایی در سوریه باقی بمانند. ولی سایر مقام‌های کاخ سفید، ترامپ را این گونه تفهیم کردند که اگر چه کار داعش تقریباً تمام است ولی خروج آمریکا از سوریه می‌تواند مواضع شبه نظامیان مورد حمایت واشنگتن را در مقابل ترکیه و مخالفان سوری را در برابر ارتش سوریه و متحدان آن تضعیف کند. این مسئله باعث شد که ترامپ از موضع اعلام شده خود عقب‌نشینی کند.

با توجه به تحولات اخیر در منطقه غرب آسیا، به نظر می‌رود که ایالات متحده آمریکا اولین کشوری است که از حضور بغدادی و قدرت گرفتن دوباره گروه تروریستی‌اش، منتفع می‌شود؛ چرا که این داعش بود که جای پای آمریکا و ائتلاف ادعایی آن را در منطقه باز کرد تا علاوه بر حضور در منطقه غرب آسیا و آن هم نزدیک مرزهای ایران، ژست حمایت از ملت‌ها و دولت‌ها در برابر «تروریسم» را بگیرد؛ تروریسمی که به باور بسیاری از تحلیلگران ظهور آن، نتیجه سیاست‌های استعماری و جنگ‌افروزی‌های آمریکا در منطقه است.

«کریم علیوی»، عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق چرایی ظهور مجدد سرکرده داعش را به توافقی بین سازمان اطلاعات آمریکا (سیا) و بغدادی ربط داد و گفت که واشنگتن با این کار می‌خواهد به دولت عراق پیامی بدهد.

این نماینده عراقی سه‌شنبه (۱۰ اردیبهشت) به وب‌سایت خبری «بغداد الیوم» گفت که این پیام دارای سه مضمون مهمی است؛ نخست اینکه ظهور بغدادی به معنای پایان داعش نیست. دوم اینکه بازگشت و پایان داعش در دست آمریکاست و سوم اینکه، آمریکا این آمادگی را دارد که برای سنگ‌اندازی بر سر تصویب طرح ممنوعیت حضور نیروهای آمریکایی در عراق، داعش را دوباره به این کشور برگرداند.