بود و نبود‌های شاهنامه در تئاتر مشهد

شهرآرا آنلاین - سیدجواد اشکذری| شاهنامه، اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی، شاهکار حماسی زبان فارسی و بزرگ ترین سند هویت ایرانیان است که مشتمل بر حماسه ها، رشادت ها، دلاوری ها و جان فشانی ها و نیز مباحث اخلاق و تعلیم و تربیت است و به جرئت می توان گفت مهم ترین کتاب در جهان به شمار می آید که داستان های دراماتیک بسیاری دارد. بی تردید شاهنامه صرفا یک اثر ادبی نیست و می تواند جهان محتوایی بسیاری از آثار هنری ما را به خصوص در عرصه هنرهای نمایشی تامین کند و همچنین می تواند داستان های جذاب اثر فاخر ابوالقاسم فردوسی را روی صحنه پرمخاطب و نیز پرافتخار تئاتر مشهد، جان ببخشد.هرچند تئاتر مشهد کمتر به صورت علمی و برنامه ریزی شده به سمت شاهنامه رفته است، دستش در این عرصه زیاد هم خالی نیست. در همین زمینه می توان به عنوان یک نمونه ملی که در تئاتر مشهد رخ داده است، از اجرای اپرای عروسکی «رستم و سهراب» نام برد که در مرحله اول در سال۱۳۸۳ در مجتمع شهید هاشمی نژاد روی صحنه رفت و در سال٩٧ به دعوت و با هزینه شهرداری مشهد و شورای پنجم به مناسبت روز ملی تئاتر، در تئاتر شهر مشهد به اجرا درآمد و باعث ایجاد یک اتفاق مهم تئاتری در کشور و همچنین شهرمان شد. بهروز غریب پور با اولین اپرای عروسکی ایرانی‎اش، نشان داد که داستان های شاهنامه را نیز می توان با شیوه ها و سبک های مختلف عروسکی تولید کرد تا مردم هرچند محتوای اپرا را درنمی یابند، آن قدر مجذوب تصویر و قاب های اثر بشوند که با این اثر به خوبی ارتباط برقرار کنند. اجراهای این گروه حرفه ای در تهران و مشهد نشان داد که شاهنامه زنده است و قصه هایش هنوز می تواند بر مردم اثر بگذارد. در مشهد هم آثار بسیاری در گونه های مختلف نمایشی تولید شده است. یکی از تئاترهای قدیمی که به این موضوع ورود کرد، نمایش «کاوه و ضحاک» به کارگردانی علی اکبر حلمی بود که در دهه۳۰ به روی صحنه تالار شیروخورشید سابق رفت؛ البته جدیدترین آن هم نمایش «ضحاک» به کارگردانی امیرحسین عبادی است که سال گذشته در پردیس تئاتر مشهد روی صحنه رفت. نکته جالب توجه این دو نمایش، این است که اولی با ١٠٠بازیگر روی صحنه رفت و دومی به صورت تک بازیگر و بدون دیالوگ اجرا شد.همچنین رضا صابری بارها از شاهنامه، اقتباس کرده است که از آن میان می توان به «سایه ماه» در سال۷۰ اشاره کرد. وی این نمایش را به صورت مشترک با انوشیروان ارجمند روی صحنه برد و نیز نمایش «بازی نامه باستان» که صابری آن را در چند جشنواره بین المللی مانند «ایران زمین» و «فجر» در دهه٨٠ روی صحنه برد. همچنین نمایش های «نمیرم از این پس که من زنده ام» به نویسندگی و کارگردانی مشترک رضا صابری و فرشید تمری، «بیژن و منیژه» اثر محسن عرب‎امیری، «کبودان و اسفندیار» به کارگردانی رضا حسینی، «خان هشتم» به کارگردانی سعید عسکری، «منم ایرج پسر فریدون...» و «من تمامی مردگان بودم» به کارگردانی عبدا...برجسته، با اقتباس از اثر بزرگ حکیم توس روی صحنه رفتند.