از عرش به فرش

محمودی که یکی از کاسبان سرشناس بازار فرش مشهد در خیابان شهید اندرزگو و در نزدیکی حرم است، می گوید: برای تولید یک فرش دستباف به مواد اولیه ای مانند پشم، نخ و ابریشم نیاز داریم که برخی از استرالیا، نیوزیلند و چین وارد می شود، اما باتوجه به گرانی دلار، این هزینه ها تا چندبرابر قیمت گذشته افزایش یافته است.

وی با اشاره به گرانی مواد اولیه داخلی ادامه می دهد: مدتی است که قیمت پشم و نخی هم که تولید داخل است، نسبت به گذشته افزایش زیادی یافته و همین موضوع باعث کاهش تولیدات در کارگاه ها شده است.

افزایش دستمزدها

وی خاطرنشان می کند: درکنار تورم و گرانی این روزها، افزایش دستمزد بافنده ها نیز عامل مهمی برای گرانی قیمت فرش بوده است، زیرا بافت فرش با همان دستمزدهای گذشته برای بافنده مقرون به صرفه نیست و یکی از دلایل کاهش ١٠درصدی تولید فرش دستباف هم همین مسئله است.

بازار بدون خریدار

محمودی با اشاره به افزایش سه تا چهاربرابری قیمت فرش در ماه های اخیر، بیان می کند: باتوجه به اینکه خانواده ها به فرش دستباف به عنوان یک کالای ضروری و اولیه نگاه نمی کنند، بخش زیادی از همان فرش هایی که تولید می شود، نیز در بازار و در مغازه ها به فروش نمی رسد.

وی ادامه می دهد: باتوجه به وضعیت اقتصادی نه چندان مناسب، مردم به خرید فرش ماشینی بیشتر گرایش دارند و درحال حاضر بیشتر شهروندان توانایی خرید فرش دستباف را ندارند و با بودجه اندکی که دارند، ترجیح می دهند فرش ماشینی بخرند.او تأکید می کند: این روزها در بازار فقط گذران وقت می کنیم، زیرا نه خریداری در بازار داخلی داریم و نه بازار صادراتی، اقبالی به ما نشان می دهد. کارمان شده است تماشای فرش ها و فروش نرفتنشان! به قول بازاری ها، مدت هاست که از جیب می خوریم.

بازاری که تاریخی است اما....

محمودی می‌گوید: حدود ٢٠سال قبل بود که میراث فرهنگی برای مرمت و بازسازی این بازار بزرگ و تاریخی مشهد وعده هایی داد. بعد از مدتی هم اعلام کردند بازاریان باید ۵٠درصد هزینه ها را پرداخت کنند اما بازهم کار انجام نشد و به شهرداری واگذار شد. شهرداری هم از سال گذشته درقالب مشارکت ۵٠درصدی درحال بررسی مراحل کار است. وی بیان می کند: در بیشتر کشورها هنگامی که ضریب فروش در محصولی چه صنعتی، چه هنری و چه دستی کاهش می یابد، مالیاتی از اعضای آن صنف دریافت نمی شود و دولت هم از آن صنف و صنعت حمایت می کند تا اعضایش دچار سرخوردگی نشوند.

او می افزاید: در یک سال گذشته، عرضه و تقاضا در بازار بسیار کم شده و حتی تعدادی از مغازه های بازار تعطیل شده است.

تغییر شغل به ساعت فروشی

در ادامه سری به بازار بزرگ فرش در خیابان امام رضا(ع) می زنیم؛ بازاری که تعداد زیادی از مغازه هایش تبدیل به ساعت فروشی شده است. از پله ها پایین می رویم. اغلب مغازه ها یا تعطیل است یا به گفته یکی از کسبه، مدت هاست که مالک بازگشایی شان نکرده است. به سراغ مغازه ای می روم که چند نفری درحال تا زدن فرش در آن هستند.

علیزاده با اشاره به اینکه در این روزها بازار فرش تقریبا فلج شده است، می گوید: از کدام مشکلمان بگوییم؟ بزرگ ترین مشکل ما گرانی حاکم بر بازار است که راه حلی هم ندارد.

وی بیان می کند: حتی صادرکنندگان نیز از این قضیه درامان نمانده اند و توانی برای صادرات ندارند.

خوابیدن سرمایه ها در بازار فرش

شیرمحمدی نیز که یکی از کسبه قدیمی بازار است، می گوید: از سال١٣۵۵ که وارد این حرفه شدم، همیشه مشکلاتی بوده است اما از سال قبل با مشکلاتی دست وپنجه نرم می کنیم که قبلا با آن روبه رو نبوده ایم.

وی با اشاره به تعداد زیاد فرش های پرداخت نشده جلوی مغازه اش، توضیح می دهد: این فرش ها مدتی است که بافته شده است اما آن ها را برای پرداخت نمی بریم؛ چراکه دیگر خریداری نیست و هزینه پرداخت هم به دیگر سرمایه ای که مدت هاست در این مغازه خوابیده، اضافه می شود.

افزایش چهاربرابری قیمت رنگ آمیزی

وی ادامه می دهد: تا اسفند سال گذشته، هزینه رنگ آمیزی نخ به ازای هر ۵/۴کیلو، ۶٠هزار تومان بود اما حالا برای همان مقدار نخ باید ٢۴٠هزار تومان پرداخت کنیم. برای بافت یک فرش٣ در ۴ به ٩٠کیلو نخ رنگ آمیزی شده نیاز داریم. ضمن اینکه قبلا هزینه های مواد اولیه را به صورت ضمانتی و اقساطی پرداخت می کردیم اما حالا فقط باید نقد پرداخت کنیم.

او ادامه می دهد: این کار در اصفهان و یزد انجام می شود اما مدتی است که ابتدا باید هزینه ها را پرداخت کنیم و با تاخیر، نخ ها را تحویل

بگیریم. شیرمحمدی با اشاره به مشکلات موجود بر سر راه خرید نخ های خارجی می گوید: برای خرید این نخ ها باید به دفتری در خواف برویم و در ابتدا هزینه را واریز کنیم، درحالی که دو ماه بعد نخ ها را تحویل می دهند اما در گذشته برای همین سفارش ها هیچ مشکلی وجود نداشت و ابتدا اجناس را تحویل می گرفتیم و بعد بهای آن را به صورت چک مدت دار می پرداختیم.

................................

مهم‌ترین مشکلات

﷯ کمبود مواد اولیه

﷯ گرانی مواد اولیه وارداتی

﷯ افزایش دستمزد بافت فرش

﷯ کاهش شدید تعداد خریداران فرش دستباف

﷯ افزایش گرایش مردم به خرید فرش ماشینی

﷯ حمایت نکردن دولت از این صنعت

﷯ تعطیلی بسیاری از واحدهای فروش فرش دستباف در مشهد

﷯ کاهش صادرات فرش دستباف

................................

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف در پاسخ به مشکلات و گلایه های این صنف به خبرنگار شهرآرا می گوید: تصمیم گرفته ایم مواد اولیه موردنیاز استان را در خود استان تولید و تأمین کنیم.

هادی مخملی با اشاره به اینکه مازاد پشم تولیدشده صادر می شود، ادامه می دهد: در ابتدا باید نیاز بازار درنظر گرفته شود تا به پشم های خارجی احتیاج نداشته باشیم اما به این نکته باید توجه کرد که بافنده های متفرقه و خانگی زیادند و یکی دیگر از دلایل کمبود مواد اولیه، همین مشاغل متفرقه و مرتبط با فرش است.

مخملی با اشاره به کیفیت مواد اولیه در برخی استان ها بیان می کند: اغلب تولیدکنندگان از استان های دیگر مانند یزد و تبریز خرید می کنند و همین مسئله باعث به وجود آمدن واسطه هایی در کار شده که به کمبود کالا انجامیده است.

شهرک تخصصی فرش دستباف ایجاد می شود

وی از ایجاد شهرک تخصصی فرش دستباف در مشهد خبر می دهد و بیان می کند: کلنگ این شهرک در ماه های آینده بر زمین زده می شود و قرار است در آن کارخانه نخ تابی، نخریسی و رنگرزی راه اندازی شود تا مواد اولیه موردنیاز استان را تأمین کند.

مخملی با اشاره به رکود اقتصادی حاکم بر کشور اضافه می کند: برخی نوسانات و گرانی ها در مواد اولیه باعث کاهش تولید فرش شده است اما باید با مدیریت بر هزینه ها، از این کاهش تولید جلوگیری کنیم و پاسخ گوی تقاضای بازار باشیم.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف با اشاره به ایجاد شهرک تخصصی فرش می افزاید: باتوجه به اینکه واسطه ها نقش بسزایی در افزایش قیمت و کمبود مواد اولیه در بازار دارند، با ایجاد این شهرک تخصصی، دست آن ها کوتاه می شود و دیگر نیازی به تأمین مواد اولیه از شهرستان ها نخواهیم داشت.

وی اظهار می کند: سیاست گذاری در این شهرک بر مبنای مشارکت های عمومی، حذف واسطه ها، مدیریت هزینه ها و واردات مستقیم مواد اولیه است تا از گرانی و افزایش هزینه ها جلوگیری شود.

وی می گوید: با دریافت مجوز از محیط زیست، قرار است تصفیه خانه ای در شهرک ایجاد شود تا بخش رنگرزی آن فعال شود اما تولید رنگ های وارداتی، تابع نوسانات ارزی است.

ضرورت حمایت دولتی

مخملی با اشاره به اینکه اتحادیه، وظیفه دفاع از حقوق صنفی اعضا را برعهده دارد، ادامه می دهد: باتوجه به اینکه فرش دستباف اشتغال زایی خوبی دارد، چند سالی است که وام هایی با توجیه اقتصادی برای این صنف درنظر گرفته می شود، اما این صنعت به حمایت دولت هم نیاز دارد تا تسهیلات ارزان قیمت را دراختیار بافندگان قرار دهد.