بسیاری از علما و بزرگان گفتند در مسائل فرهنگی بیش از این هم نباید از این دولت توقع داشت/فرهنگ در اولویت کاری دولت نیست

سید محمد حسینی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، در مورد وضعیت کلی فرهنگ در حال حاضر کشور به خبرنگار فرهنگی خبرگزاری موج گفت: متاسفانه فرهنگ در اولویت کاری دولت نیست یعنی آن جایگاهی که باید داشته باشد ندارد و وقتی که موضوعی اهمیت نداشته باشد، اعتبار لازم هم به آن اختصاص داده نشده و به حاشیه رانده می شود.

دولت و رییس جمهور به دنبال تقویت فرهنگ نیستند

وی افزود: متاسفانه نگاه دولت و شخص رییس جمهور، به دنبال این نیست که فرهنگ را تقویت کنند و با رویکردی که در پیش گرفته اند و باورهایی که به انجام کار توسط مردم دارند و نگاه حمایتی به این معنی که اولویت هایی را مشخص کنند تا بر اساس آن آثار فاخر و درجه یکی در حوزه سینما و تئاتر تولید شود هم وجود ندارد.

حسینی ادامه داد: ما دیدیم که در چهلمین سالگرد انقلاب هیچ کار خاصی صورت نگرفت و صرفا به بازگو کردن آمار و اعداد و ایراد سخنرانی بسنده شد. در حالی که این روش مناسبی برای تثبیت یک حقیقت در اذهان عمومی نیست. همانطور که حضرت آقا هم فرمودند هر ایده و حرکتی که بخواهد ماندگار شود باید در قالب هنر جلوه کند که متاسفانه تنها در برخی از آثاری که در سال گذشته ساخته شد، آن هم خیلی سطحی، به مقوله انقلاب پرداخته شد.

وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: این موضوع موید این نکته است که اعتقاد راسخی برای تولید آثاری که به خوبی بتواند بیانگر آثار و برکات انقلاب در ایران و کشورهای مختلف دنیا باشد وجود ندارد؛ درحالی که غربی ها نسبت به این دستاوردها معترفند. اینکه مقام معظم رهبری نشان ذوالفقار را به سردار سلیمانی اعطاء کردند که بالاترین نشان نظام است و اولین بار در جمهوری اسلامی است که به کسی، به خاطر تاثیراتی که در منطقه دارد، داده می شود؛ ما هم باید اینها را در قالب هنر به مردم نشان بدهیم اما هنر ما راه خودش را طی می کند و بعد هم حاشیه سازی می شود.

همه از ناامیدی سکوت کرده و منتظر تحولات مجلس و دولت هستیم

سید محمد حسینی تصریح کرد: در اوایل فعالیت دولت یازدهم حساسیت ها بیشتر بود و مقام معظم رهبری هم چندباری در مورد رخنه و نفوذ فرهنگی تذکراتی دادند؛ حتی در جلسه ای با هیات دولت، با صراحت در مورد فعالیت های ضعیف آفندی و پدافندی، سخن گفتند و در مورد ولنگاری فرهنگی، تذکراتی دادند؛ اما ظاهرا دیدند که تاثیر چندانی ندارد و لبیکی به خواسته ها گفته نشده و عزم جزمی برای تحقق آن وجود ندارد. لذا، بعد از آن دیگر مقام معظم رهبری هم به مساله ورود نکردند و خیلی از علما و بزرگان هم گفتند که از این دولت، بیش از این هم نباید توقع داشت. در واقع این سکوت نشان رضا نیست؛ بلکه نشانه یاس و ناامیدی است که وجود دارد که هر چه بگویند موثر نخواهد بود. در مورد امر به معروف و نهی از منکر هم این قاعده وجود دارد که باید در جایی ابراز شود که تاثیر داشته باشد.

وی افزود: حتی ما هم، حوزه کتاب و سینما را رصد می کردیم و تذکراتی می دادیم. وقتی دیدیم که بی اثر است ترجیح دادیم که وقتمان را صرف مسائل دیگر کنیم. لذا همه منتظرند که تحولی در مجلس شورای اسلامی و دولت صورت بگیرد تا بتوانند آن اهداف بلند را دنبال کنند و ظرفیت فراوان و سوژه های متعددی که وجود دارد را به نتیجه برسانند.

حسینی در ادامه اظهار داشت: البته بهانه مشکلات اقتصادی هم که وجود دارد؛ لذا امسال حتی بودجه نهادهای فرهنگی هم کاهش چشمگیری پیدا کرده است و به رغم بالا رفتن هزینه ها، اهتمام لازم به بودجه ها نبوده است. بر همین اساس خیلی از سازمان ها و نهادهای فرهنگی منتقد و نگران هستند و حتی مجبور شده اند که بودجه سازمان صدا و سیما را از صندوق توسعه ملی تامین کنند و این به این معنی است که دولت این مبلغ را از بودجه خودش لحاظ نکرده است.

در دولت روحانی، هرگز جلسه ای در قالب شورای عالی سینما برگزار نشد

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برخی از فعالیت های دوره صدارت خود گفت: ما در دوره خودمان کارهای زیادی را پایه گذاری کردیم، مانند شورای عالی سینما که در راس آن رییس جمهور است و می خواستیم که با حضور ایشان کارهای فاخر سینمایی صورت گیرد و کمبودها برطرف شود. اما در دوره جدید، این امکان بوجود نیامده که کارگردانان و تهیه کنندگان حتی یک جلسه با رییس جمهور، در شورای عالی سینما و یا حتی جلسات دیگر، به گفتگو بنشینند و اگر هم بوده خیلی صوری و سطحی برگزار شده است که نتیجه چندانی نداشته است.

وی تصریح کرد: حتی برای نهادهای نظامی هم اینگونه بوده است؛ در حالی که کشور باید توان نظامی اش که جنبه بازدارندگی دارد بالا باشد، در تنظیم بودجه اعتنای لازم را نداشتند و دیدیم که در یک رفت و برگشت و تذکراتی که مقام معظم رهبری دادند و اصلاحاتی که انجام شد، منجر به تامین حداقل هایی شد.

با نگاه رییس جمهور، طبیعی است که فرهنگ در حاشیه باشد

محمد حسینی تصریح کرد: همه این توضیحات را دادم تا بگویم که اگر فرهنگ جایگاه خودش را ندارد، به نگاهی که در دولت هست و رییس جمهور دارد، بر می گردد. طبیعی است که فرهنگ در حاشیه باشد. می بینیم که از سال 1386 حضرت آقا در مورد نقشه فرهنگی کشور تذکر دادند و این موضوع را مطرح کردند و خبرگان فرهنگی حوزه و دانشگاه صدها ساعت در مورد آن بحث و بررسی انجام داده اند و بعد دست کم نزدیک به شش ماه در جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد تک تک واژه ها بحث شد و در نهایت به تصویب رسید. این سند تصویب شد که اجرا شود نه اینکه در بایگانی قرار بگیرد؛ اما حتی یک جلسه هم از آن ستادی که برای اجرای این نقشه مهندسی در نظر گرفته بودند برگزار نشد. نمونه هایی از این دست بسیار است که نشان دهنده در حاشیه بودن فرهنگ و عدم توجه به آن است. نتیجه این همه توصیه ای که حضرت آقا در مورد استفاده از نیروهای متدین و توجه به آثار هنرمندانی نظیرآوینی و سلحشور داشته اند، چه شده است و برای آثار مرحوم سلحشور چه اتفاقی افتاده است؟

سکوت رسانه ها در قبال تحریم یک کنگره

وی در ادامه گفت: در پایان سال گذشته و پس از دهه فجر، همزمان با حادثه ترور پاسداران در جاده خاش – زاهدان، «کنگره افق نو» با دبیری نادر طالب زاده، از سوی آمریکا تحریم شد. متاسفانه این مساله در کشور و از سوی رسانه ها چندان مورد توجه واقع نشد؛ در حالی که این برای اولین بار بود که یک کنگره علمی و فرهنگی مورد تحریم واقع می شد و می بینیم که همه آنهایی که ادعای حقوق بشر، آزادی و کرامت انسانی می کنند، حتی حاضر نیستند که عده ای متفکر از اقصی نقاط دنیا به جایی بیایند و برای مدتی کوتاه با هم همفکری و گفتگو کنند. حتی در یک دوره، این کنگره میزبان سیاه پوستان آفریقایی تبار ساکن آمریکا بود که آنها از تبعیض نژادی فاحش رایج در این کشور سخن های زیادی گفتند.

حسینی اظهار داشت: حال سوال اینجا است که این کنگره که با حمایت من در دوران تصدی ام در وزارت ارشاد تاسیس شده بود را چه کسی تحریم کرد؟ در ظاهر قضیه این است که آمریکا این کار را کرده، اما واقعیت امر این است که قبل از آن، اولین تحریم کننده این کنگره، دولت جمهوری اسلامی بوده است. این گونه که برگزار کنندگان آن می گویند، بلافاصله پس از به پایان رسیدن دولت دهم، از وزارت خارجه با ایشان تماس گرفته می شود و می گویند که ما دیگر نمی توانیم برای برگزاری این کنگره کمک دولتی کنیم. چرا نباید از کنگره ای که افرادی به آن دعوت می شوند که در اروپا و آمریکا نویسنده و متفکرانی و دارای پایگاه اجتماعی مطرحند و در غرب حرفشان خریدار دارد، ولی مخالف نظام سلطه و سرمایه داری هستند؛ حمایت شود؟

وی با بیان اینکه این افراد اهرم های قدرت ما هستند افزود: در حالیکه وقتی این افراد که مدافع ما در غرب هستند، ایران و قدرت و امنیت این کشور را از نزدیک می دیدند و اطلاعاتی در این مورد کسب می کردند، در بازگشت به کشور خود می توانستند با قدرت بیشتری از نظام جمهوری اسلامی دفاع کرده و امثال آمریکا را به چالش بکشند؛ می بینیم که دولت به عنوان یکی از اولین کارها پس از استقرارش و به بهانه تنش زدایی، این کنگره را تعطیل کرده و از آن حمایت نمی کند.

نداشتن توجه فرهنگ و هنر و تدبیر در سیاست

وزیر پیشین فرهنگ وارشاد اسلامی ادامه داد: این نشان می دهد که هم به فرهنگ و هنر توجه لازم نیست و هم آن تدبیر لازم در سیاست وجود ندارد چراکه اگر بخواهیم در این حوزه حرفمان پیش رود، بالاخره باید از پشتوانه هایی برخوردار باشیم. اینکه ما می گوییم باید در منطقه، قدرت نظامی برتر را داشته باشیم، برای این است که تیم مذاکره کننده ما با تکیه بر آن می توانند از موضع قدرت برخورد کنند. در فرهنگ هم، باید در داخل و خارج بتوانیم اثرگذار باشیم.

وی با اشاره به فعالیت های دوره وزارت خویش، افزود: ما به طور پیوسته، هفته های فرهنگی را در کشورهای مختلف برگزار می کردیم حتی کشورهایی که با آنها اندکی مشکل داشتیم. به عنوان مثال اوایل پیدایش داعش ترکیه از آنها حمایت می کرد، اما در همان موقع در برخی از شهرهای ترکیه از جمله آنکارا، هفته فرهنگی برگزار کردیم که بازتاب بسیار خوبی داشت. این کار را در اندونزی، قطر، جمهوری آذربایجان و کشورهای بسیار دیگری هم تکرار کردیم. ما با تاجیکستان که فارسی زبان هستند ارتباط وسیعی داشتیم اما الان در پایین ترین حد ممکن قرار گرفته است و مراکز فرهنگی که در آنجا داشتیم، یکی پس از دیگری تعطیل شده است.

فراموشی کشورهای منطقه در سایه تمایل به ارتباط با غرب

وی با بیان اینکه دولت شعار دیپلماسی فرهنگی مغفول گذاشته است، گفت: ما به بهانه اینکه می خواهیم با غرب ارتباط داشته باشیم، همسایگان و کشورهای منطقه را رها کرده ایم. حتی در لبنان که ما فعالیت های مختلفی داشتیم، مرکز الرساله را احیا کردیم و فیلم ، تئاتر و آثار هنرهای تجسمی مناسب را در آنجا به نمایش درآوردیم به نحوی که وقتی به دیدار سید حسن نصرالله رفتیم از ما بسیار تشکر کرد و گفت که شما کاری کرده اید که حتی مسیحیان هم در برنامه های شما شرکت می کنند چرا که هنر یک زبان بین المللی است و همه را می تواند جذب کند. این نگاه وجود داشت که اگر در داخل و خارج از کشور فعالیت می کردیم، می توانست پشتوانه سیاست خارجی ما باشد.

باور به فعالیت های فرهنگی وجود ندارد

حسینی ادامه داد: وقتی اینها را کنار بزنیم و بودجه لازم در اختیار نباشد کاری از پیش نمی رود. همانگونه که شاهدیم در بسیاری از نقاط دنیا رایزن فرهنگی ما حضور دارد اما هیچ اعتبار فرهنگی که بتواند بر اساس آن فعالیت کند ندارد. گرچه من معتقدم اگر فردی دغدغه مند و توانمند باشد می تواند کارهایی انجام دهد، اما برگزاری همایش، جلسات و برنامه های مختلف هزینه بر است و اگر فقط بودجه های جاری آنها تامین شود، امکان پذیر نیست. این نشان می دهد که آن باور به فعالیت های فرهنگی وجود ندارد.

اگر می توانستند نمایشگاه و معاونت قرآنی را هم تعطیل می کردند

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی در مورد معاونت قرآنی این وزارتخانه هم گفت: هدف ما از ایجاد معاونت قرآنی در ارشاد تنها تاسیس موسساتی که همانند سازمان تبلیغات اسلامی و مراکز دینی دیگر به مسابقات قرائت، تجوید و حفظ قرآن بپردازند، بلکه بیشترین هدف این بود که هنرمندان را گرد هم آوریم تا با قرآن بیشتر مانوس شوند و از قرآن برای خلق اثر هنری از یک تابلو یا نمایش گرفته تا سریال و فیلم سینمایی، الهام بگیرند. تجربه این کار را هم در سریال حضرت مریم، مردان آنجلس، یوسف پیامبر را داشتیم که مورد توجه دنیا هم قرار گرفته است. در واقع قرآن یک دریا است که عمقش مشخص نیست و هر چقدر کار کنیم انتهایی ندارد و مملو از سوژه ها است.

وی افزود: سال گذشته به نمایشگاه قرآن رفتم و تصورم این بود که افطارمان را هم در همانجا صرف کرده و تا نیمه شب در آنجا خواهم بود؛ اما ظرف یک ساعت و نیم بازدیدمان به پایان رسید چرا که واقعا نکته قابل توجهی نداشت و بخش مهمی از همین زمان هم به مصاحبه خبرنگاران با ما گذشت. این در حالی بود که وقتی ما بخش خصوصی و موسسات قرآنی را حمایت می کردیم، آثار قرآنی تولید کرده و ارائه می کردند، اما وقتی هیچ حمایتی نباشد آنها هم در حد بضاعتشان به کارهای جزیی بسنده می کنند. می خواهم بگویم همین را هم اگر می توانستند، تعطیل می کردند اما چون می دانند که ممکن است در بین مراجع بازتاب منفی داشته باشد ،فعلا نامش را حفظ کرده اند؛ اما مگر چقدر بودجه به آن می دهند؟ یا چه مقدار بودجه در اختیار کانون های فرهنگی هنری مساجد است؟ و همینطور به نهادهای فرهنگی دیگر؟

اعتقادی به مسائل فرهنگی وجود ندارد

حسینی تصریح کرد: حتی ممکن است روی کاغذ بنویسند و بودجه ای مصوب کنند، اما وقتی سوال می کنید متوجه می شوید که درصدی از آن بودجه مصوب، به آنها اختصاص یافته است و یا در برخی موارد اصلا بودجه ای اختصاص پیدا نمی کند. می خواهم بگویم که ام المصائب همین است که اصولا اعتقادی به مسائل فرهنگی وجود ندارد.

ادامه دارد ...