آرمان- گروه سیاسی: «گاندو» سریال پرحاشیه‌ای که به‌تازگی از شبکه سوم سیما پخش شد، به‌خاطر طعنه‌هایش به دولت و وزارت خارجه و شخص محمدجواد ظریف، مخدوش ساختن برخی وقایع که مردم ناظر بوده‌اند، خبرساز شد در حالی که کارگردان این سریال اعتقاد دارد که داستان طرح شده، بر اساس واقعیت بوده است. با اینکه انتقادها به نحوه تنظیم قصه سریال و عدم مطابقت اصل ماجرا به آنچه که در «گاندو» به تصویر کشیده شده کم نبوده اما این‌بار نیز مثل گذشته هنوز دولت و وزارت خارجه در صداوسیما از خود دفاع نکرده‌اند. این همه ماجرا نیست چراکه برخی از منتقدان سوال می‌کنند که چرا فقط دولت باید در معرض گزند این نمایش‌ها باشد! در همین ارتباط «آرمان» با صادق زیباکلام استاد دانشگاه گفت‌وگویی داشته‌ که در ادامه می‌خوانید.

درخصوص سریال «گاندو» و نوع مواجهه صداوسیما با عملکرد دولت ارزیابی شما چیست؟

آنچه که در مورد سریال «گاندو» می‎خواهم بگویم این است که گزارش خبری‎ای که شبکه 3 در همین ایام نشان داد، که یک نفتکش ایرانی یا چینی در حال تخلیه نفت ایران در یکی از بنادر چین بود، با اعتراض وزارت نفت و دولت روبه‌رو شد. اعتراضی مبنی بر اینکه چرا شما باتوجه به فشارهای زیادی که از طرف آمریکایی‎ها علیه فروش نفت ایران وجود دارد این گزارش را پخش کردید؟ صداوسیمایی‎ها پاسخ دادند این قبلا از طریق روزنامه‎ها یا خبرگزاری‎های غربی پخش شده است! من خیلی به پاسخ صداوسیما کاری ندارم. ولی سوالم این است که فرض کنید اگر چنین خبری را رسانه دیگری پخش کرده و روی آنتن عمومی برده بود و یا در سایت خود منتشر می‌کرد و یکی دو نفر از آنها تابعیت دوگانه هم می‌داشتند، واکنش‌ها چگونه بود؟ البته با این اتهام که شما مسائل امنیتی و موضوعاتی را پخش و منتشرکردید که آمریکایی‌ها از آن بهره‌برداری می‌کنند. سوال این است که چرا باید صداوسیما و کانال 3 چنین برنامه‌ای را پخش کند و نه‌تنها به سوالات پاسخ ندهد که هیچ مشکلی به وجود نیاید؟ گویی باید نگران باشیم که نکند معیارها برای اینکه مشخص شود چه کسانی به منافع ملی ضربه می‌زنند متفاوت است. اصلا چه چیزی جاسوسی خطاب می‎شود؟ آیا اینکه چه کسانی دست به چنین عملی بزنند تفاوت دارد و اگر از فلان جریان باشند مشکلی نیست و خاطری آزرده نمی‎شود؟ اگر غیرخودی‎ها همان عمل را مرتکب شوند به مشکل می‌افتند و اگر بین آنها یک بخت‌‎برگشته یا دو بخت‎برگشته دوتابعیتی هم وجود داشته باشد، آفتاب آمد دلیل آفتاب می‎شود؟

این تناقض از کجا سرچشمه می‌گیرد؟

واقع مطلب این است که جریانات تندرو، شامل جبهه پایداری، طرفداران آقای احمدی‎نژاد و اصولگرایان تندرو به‌خصوص از زمان دولت دوم آقای روحانی از هیچ هجمه و تخریبی علیه دولت آقای روحانی فروگذار نکرده‌اند و آنچه که در سریال «گاندو» خواستند نشان دهند این است که به هرحال کسانی که متولی سیاست خارجی و مذاکرات ما با غربی‎ها و آمریکایی‎ها و این دست امور هستند یا مشکوک و مظنون هستند و باید مورد رسیدگی قرار بگیرند یا در بهترین حالت آدم‌های ساده‎لوحی هستند که خیلی راحتی می‎توان سرشان کلاه گذاشت! به نظر من پخش این سریال از شبکه عمومی کشور بدون اینکه وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی و دولت و وزارت نفت بتوانند برخی موضوعات را روشن کنند جفای بزرگی در حق دولت است.

آیا سیما نباید سریال‌هایی از این دست بسازد؟

با وجود تیغ و تیشه‎هایی که برخی رسانه‌ها و تریبون‌های موثر و حتی برخی نمایندگان مجلس نسبت به دولت به‌دست گرفته‌اند و ناحق، ظالمانه و غیراخلاقی است، اما من همچنان معتقدم نباید جلوی کار گرفته شود و باید یاد بگیریم که گردش آزاد اطلاعات، انتقاد از دولت آزاد باشد. در واقع باید موازنه برقرار باشد نه اینکه اگر یک‎هزارم همین انتقادات متوجه بخش‌های دیگر شود، کار دست انتقادکننده بدهد. در عین حال برخی خودشان را مجاز می‎دانند هر حرف و اتهامی را به دولت آقای روحانی نسبت دهند. من اتفاقا معتقدم به هیچ‌وجه نباید ممانعتی در کارشان به وجود بیاید و باید اجازه داد سریال «گاندو» و حتی بدتر از آن پخش شود و با همین نگاه بخش‌های دیگر هم در معرض انتقاد و ساخت آثار تلویزیونی قرار داشته باشند. خلاصه نباید این‌طور باشد ‎که بخشی از همین کشور هرچه دلشان می‎خواهد علیه دولت منتشر کنند اما کوچکترین انتقاد و خرده‎گیری علیه خود را تحمل نکنند. این برخوردهاست که آزاردهنده می‌شود. برای مثال در برخی پرونده‌ها ابهامات زیادی وجود دارد و صداوسیما به آن نمی‌پردازد. برای یک لحظه تصور کنید که مثلا اگر وزارت کشور این کار را کرده بود، یا یکی از سازمان‎هایی که زیر نظر قوه مجریه و بخش انتخابی است، وارد این مقولات می‌شد و درباره این پرونده‌ها اظهار نظر می‌کرد تندروها چه اندازه در مقابلش واکنش نشان می‌دادند و افشاگری می‌کردند؟ اما اگر همین کار را بخش‌های نزدیک به خود تندروها انجام می‌دادند نه صداوسیما و نه هیچ‌یک از دیگر بخش‌ها کوچکترین توضیحی نمی‌دادند. غرضم این است که نباید استانداردهای دوگانه‎ای در کشور وجود داشته باشد ولی فکر می‌کنم هرچه جلوتر می‎رویم انجام چنین اعمال دشوارتر می‎شود.

نظر شما درخصوص بخشی از این سریال که مربوط به جیسون رضاییان بود چیست؟

نظر من در مورد جیسون رضاییان، در مورد سیامک نمازی، در مورد نازنین زاغری تنها به صرف اطلاعاتی ‎که مسئولان دستگیرکننده آنها اعلام کرده‌اند، به نظر من می‎شود تا حدودی اظهارنظر کرداما دادستان محترم گفتند ما می‎گوییم ایشان چه کرده است.

در این سریال نشان داده می‎شود که زندانی آمریکایی در ازای پول تبادل می‌شود در صورتی که اصل قضیه با این شرح متفاوت است. یعنی به شرط آزادی 27 نفر زندانی ایرانی، 5 آمریکایی آزاد می‌شوند.

عرض کردم متاسفانه وقتی که اطلاعات صحیح و درست داده نمی‎شود مشکل به‌وجود می‌آید. وقتی بازداشت صورت می‌گیرد باید موارد کاملا مشخص باشد. مثلا گفته می‌شود که اتهام‌ها مربوط به دور زدن تحریم‌ها بوده است یا کالاهایی را به ایران وارد کنند یا کمک کنند تا کالاهایی از آمریکا خریداری شود و وارد ایران شود. تمام موارد پرونده‎شان، تمام اتهامات و محاکماتشان علنی برگزار شده است، زندانیان وکیل داشته و هیچ چیزی مخفی نبوده است، ولی در طرف دیگر کسی از میان این متهمان که در دادگاه محکوم شده‌اند، دادگاه علنی نداشته که بتوانیم در جریان جزئیات پرونده قرار گیریم.