مباهله قابلیت تعمیم در تقابل جریان حق و باطل امروزی را دارد

امروز ۲۴ ذی‌الحجه و روز مباهله است؛ روزی که پیامبر اکرم(ص) به همراه عزیزترین اعضای خاندان و اهل‌بیتش به این عرصه وارد شد و در مقابل علمای مسیحی نجران برای مشخص شدن حقانیت اسلام قرار گرفت.

مباهله بر وزن مفاعَله به ‌معنای انجام دادن کاری به‌صورت دوطرفه است، حروف اصلی آن بهل و به‌ معنای خداوند او را لعنت کرد، است؛ اما از نظر مفهوم متداول که در آیه ۶۱ سوره آل‌عمران بدان اشاره‌شده، مباهله به‌ معنی نفرین کردن دو نفر به یکدیگر است، به این ترتیب که وقتی استدلال‌های منطقی سود نداشت، افرادی که با هم درباره یک مسئله مهم دینی گفت‌وگو دارند در یکجا جمع می‌شوند و به درگاه خدا تضرع می‌کنند و از او می‌خواهند که دروغ‌گو را رسوا سازد و مجازات کند.

پیامبر اسلام(ص) در سال دهم هجرت نامه‌ای به اسقف نجران نوشت و طی آن مسیحیان نجران را به دین اسلام دعوت کرد، نمایندگان پیامبر اسلام(ص)، عتبة بن غزوان و عبدالله بن ابی‌امیة و الهدیر بن عبدالله و صهیب بن سنان، نامه را به اسقف مسیحیان نجران رساندند، وی پس از خواندن نامه، شورایی مرکب از شخصیت‌های مذهبی و غیرمذهبی تشکیل داد که وارد مدینه شوند و از نزدیک با پیامبر(ص) دیدار کنند و دلایل نبوت ایشان را مورد بررسی قرار دهند.

هیئت مسیحیان نجران متشکل از ۴۰ یا ۶۰ یا ۷۰ نفر به مدینه رفتند و پس از دیدار با پیامبر(ص) با او به مباحثه و تبادل‌نظرها و افکار پرداختند و در مورد خدا و حضرات مسیح(ع) و مریم(س) به گفت‌وگو نشستند که در نهایت آنان به پیامبر(ص) گفتند: «گفت‌وگوهای شما ما را قانع نمی‌کند» در این هنگام جبرئیل آیه 59 تا 63 آل‌عمران را آورد و پیامبر(ص) را مأمور کرد تا با کسانی که با او مجادله می‌کنند به مباهله برخیزد.

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا جباری، عضو هیئت‌علمی گروه تاریخ موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا از قم با اشاره به اینکه مباهله سنتی است که ریشه قرآنی دارد و دلیلی بر محدودیت زمانی و موضوعی مباهله نداریم، اظهار کرد: مباهله طلب لعنت و دوری از رحمت الهی برای طرف مقابل در تقابل جبهه حق و باطل است و شالوده و زمینه اصلی مباهله مربوط به مسائل اعتقادی است.

وی ادامه داد: مسیحیان نجران دعوی الوهیت حضرت عیسی را داشتند و دلیل الوهیت مسیح را، تولد عیسی(ع) بدون واسطه پدر می‌دانستد. در این هنگام فرشته وحی نازل شد و این سخن خدا را بر قلب پیامبر جاری ساخت: «به‌درستی که مَثَل عیسی نزد خداوند مانند آدم است که خدا او را از خاک آفرید». در این آیه، خداوند، با بیان شباهت تولد حضرت عیسی و حضرت آدم، یادآوری می‌کند که آدم را با قدرت بی پایان خود، بدون اینکه دارای پدر و مادری باشد، از خاک آفرید و اگر نداشتن پدر گواه این باشد که مسیح فرزند خداست، پس حضرت آدم برای این منصب شایسته‌تر است؛ زیرا او نه پدر داشت و نه مادر؛ اما با وجود گفتن این دلیل، آنان قانع نشدند و خداوند به پیامبر خود، دستور مباهله داد تا حقیقت آشکار و دروغ‌گو رسوا شود.

این استاد حوزه علمیه گفت: مباهله قابلیت تعمیم در تقابل جریان حق و باطل و با دو نفر را نیز دارد و در موارد اعتقادی، سیاسی یا هر مطلب دیگری، اگر جبهه باطل حاضر به قبول استدلال جبهه حق نیست؛ جبهه حق می‌تواند مباهله کند و دوری از رحمت خدا را برای دروغ‌گو طلب کند.

استاد حوزه علمیه افزود: پیشنهاد مباهله از جانب پیامبر اکرم(ص) نشان از این دارد که تا فردی به صداقت و حقانیت خود ایمان راسخ نداشته باشد پا در این راه نمی‌گذارد، چرا که نتیجه مباهله، بسیار سخت و هولناک است و چه‌بسا به از بین رفتن و نابودی دروغ‌گو منجر شود، از طرف دیگر، پیامبر کسانی را با خود به میدان مباهله آورد که عزیزترین افراد او بودند و این مهم نشان از عمق ایمان و اعتقاد پیامبر به‌درستی دعوتش دارد که با جرأت تمام، نه تنها خود، بلکه خانواده‌اش آن‌هم پا‌ک‌ترین‌ها را در معرض خطر قرار می‌دهد.

نزول آیه تطهیر در روز مباهله

به گفته حجت‌الاسلام جباری حضور خانواده پیامبر گرامی اسلام(ص) در جریان مباهله نشان از دیدگاه تکریمی پیامبر (ص) نسبت به خانواده دارد.

وی بیان کرد: هم‌چنین نزول آیه تطهیر در روز مباهله صورت گرفت، روزی که پیامبر خدا (ص) قصد مباهله کرد، قبل از آن عبا بر دوش مبارک انداخت و حضرت امیرالمؤمنین و فاطمه و حسن و حسین (ع) را در زیر عبای مبارک جمع کرد و گفت: «پروردگارا، هر پیغمبری را اهل‌بیتی بوده است که مخصوص‌ترین خلق به او بوده‌اند. خداوندا، این‌ها اهل‌ بیت من هستند. پس شک و گناه را از ایشان برطرف کن و ایشان را پاک کن». در این هنگام جبرئیل نازل شد و آیه تطهیر را در شأن ایشان فرود آورد که «همانا خداوند اراده فرمود از شما اهل‌بیت پلیدی را برطرف فرماید و شما را پاکِ پاک کند».

وی ابراز کرد: طبق توافق قبلی، پیامبر(ص) و نمایندگان نجران برای مباهله به محل قرار رفتند. ناگاه نمایندگان نجران دیدند که پیامبر فرزندش حسین(ع) را در آغوش دارد، دست حسن(ع) را در دست گرفته و علی و زهرا علیهماالسلام همراه اویند و به آن‌ها سفارش می‌کند هرگاه من دعا کردم شما آمین بگویید. مسیحیان، هنگامی‌که این صحنه را مشاهده کردند، سخت به وحشت افتادند و از اینکه پیامبر، عزیز‌ترین و نزدیک‌ترین کسانِ خود را به میدان مباهله آورده بود، دریافتند که او نسبت به ادعای خود ایمان راسخ دارد؛ زیرا در غیر این صورت، عزیزان خود را در معرض خطر آسمانی و الهی قرار نمی‌داد؛ بنابراین از اقدام به مباهله خودداری کردند و حاضر به مصالحه و پرداخت جزیه شدند.

این استاد حوزه تاکیدکرد: جاى آن دارد که در اطراف واقعه مباهله تحقیق بیشترى صورت گیرد و نقاط اصلى این واقعه که چون واقعه غدیر خم مسلم و غیرقابل خدشه است، روشن شود، چرا که مباهله سندى جاودان بر حقانیت اسلام و شاهدى غیرقابل انکار بر اصالت و استحکام بناى همیشه استوار تشیع راستین است.

انتهای پیام