برندگان سهام در سده سوم

در بازار پول نیز نه‌تنها جذابیتی برای سرمایه‌گذاری دیده نمی‌شود؛ بلکه به لحاظ ساختاری با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستیم تا در میان گزینه‌های جذاب صاحبان سرمایه جایی نداشته باشد. از این رو مامنی جذاب‌تر از بازار سهام برای نقدینگی سرگردان موجود دیده نمی‌َشود. شاهد این مدعا جذب ۱۷۹۱ میلیارد تومانی از سوی معامله‌گران حقیقی در ۱۰۰ روز معاملاتی اخیر یعنی از ورود شاخص سهام به ابرکانال ۲۰۰ هزار واحدی تا روز گذشته به گردونه معاملات سهام است. ارزش معاملات خرد سهام نیز در این بازه زمانی خوش درخشیده و میانگین روزانه بیش از ۱۱۳۰ میلیارد تومان سهم میان فعالان این بازار دست به دست شده است، اما برندگان سده سوم بازار سهام چه صنایعی بودند؟ بازیگران بورسی در چه گروه‌هایی به دادوستد پرداخته‌اند؟ و در نهایت چه تفاوت‌هایی میان سده‌های مختلف بورس تهران وجود دارد؟

صنایع برتر بورس در سده سوم

در وهله نخست بجاست تا نگاهی به آخرین سده بورس تهران بیندازیم. همان‌طور که اشاره شد شاخص سهام پس از پرسه ۹۹ روزه در محدوده ۲۰۰ هزار واحدی، روز گذشته به ابرکانال ۳۰۰ هزار واحدی وارد شد. رشد بیش از ۵۵ درصد شاخص سهام در این بازه زمانی در حالی رقم خورد که مباحثی مربوط به افزایش سرمایه شرکت‌ها از طرق مختلف به‌خصوص به روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها سبب شد تا برخی از شرکت‌ها و گروه‌های بورسی، مورد اقبال بورس‌بازان قرار گیرند. همزمان اما افزایش مخاطرات در بازار جهانی همچون تشدید تنش‌های تجاری میان دو قدرت بزرگ اقتصادی دنیا و چشم‌انداز رکودی اقتصاد جهانی سبب شد تا گروه‌های بزرگ و کالامحور بورس تهران مهجور واقع شوند.

شرایطی که در مجموع سبب افزایش توجه فعالان بازار سهام به سهام گروه‌های کوچک‌تر این بازار شد. از این رو شاخص کل هم‌وزن که نشان از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، در مدت مورد بررسی به بازدهی ۱۱۸ درصدی دست یافت. در میان صنایع بورسی نیز گروه محصولات چرمی با تک‌نماد «وملی» به بازدهی ۳۸۱ درصدی از ۲۶ فروردین تاکنون دست یافته است. پس از آن نیز دیگر گروه‌های کوچک بازار همچون زراعت، انتشار و محصولات کاغذی رده‌های بعدی بیشترین بازدهی در ۱۰۰ روز معاملاتی اخیر را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که کامودیتی‌های بورس تهران سود چندان دلچسبی از آن سهامداران خود نکردند؛ به‌طوری‌که گروه کانه‌های فلزی با کسب بازدهی ۲۸ درصدی در قعر جدول بازدهی صنایع بورسی در سده سوم تاریخ بورس تهران ایستاد. فلزی‌ها نیز شرایط مشابهی را تجربه کردند و به رشد ۳۳ درصدی بسنده کردند. پتروپالایشی‌ها نیز در همین بازه زمانی با رشد حدود ۵۵ درصد میانگین قیمت سهام زیرمجموعه خود همراه شدند.

نبض بازار در دستان حقیقی‌ها

برای تکمیل مباحث مذکور نگاهی به خالص تغییر مالکیت سهام و گروه‌های بورسی ۱۰۰ روز معاملاتی اخیر که در گزارش حاضر از این دوره به‌عنوان سده سوم شاخص سهام یاد می‌شود، خالی از لطف نیست. حضور بازیگران حقیقی در گردونه معاملات را می‌توان یکی از نشانه‌های افزایش جذابیت بازار سهام و جذب نقدینگی جدید از سوی سرمایه‌گذاران به این بازار است. در این میان آمار در دست نشان می‌دهد طی معاملات ۱۰۰ روز اخیر بورس تهران، بیش از نیمی از روزها این حقیقی‌ها بودند که در مقام خریدار ظاهر شدند. این روند در شهریورماه شکل جدی‌تری به خود گرفت؛ به‌طوری‌که از ۱۴ روز معاملاتی این ماه، تنها ۴ روز شاهد ثبت خالص تغییر مالکیت سهام به نام معامله‌گران عمده بازار بودیم که آن نیز در روزهای ابتدایی این ماه رقم خورده است.

گروه‌های هدف معامله‌گران خرد بازار؟

در مجموع در سده سوم شاخص سهام، یک هزار و ۷۹۱ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی بازیگران عمده بازار به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار افزوده شده است. در این میان نمادهای زیرمجموعه گروه محصولات دارویی بیشترین خالص خرید حقیقی‌ها به میزان ۳۴۴ میلیارد تومان را تجربه کرده‌اند. شاخص گروه دارویی از ابتدای سال تاکنون رشد بیش از ۱۶۴ درصدی را به ثبت رسانده‌است. رشد شاخص این صنعت در شهریورماه از ۲۸ درصد فراتر رفته است. موضوعی که گروه یاد شده را پس از گروه فنی و مهندسی در زمره بهترین صنایع بورسی در ماه جاری قرار داده است. هرچند آمار تولید و فروش دارویی‌ها بهبود یافته است؛ اما واقعیت این است که نگاه معامله‌گران به داده‌های تاریخی مربوط به این صنعت مهم‌ترین عامل رشد قیمت سهام دارویی است. شرایط مشابه روند سهام دارویی از ابتدای سال تاکنون در میانه‌های سال ۹۲ و همچنین سال ۹۷ ثبت شده است. در برخی از این برهه‌های زمانی شاهد جهش نرخ ارز بودیم و در برخی برهه‌ها نیز حذف نرخ ارز مرجع برای تولیدکنندگان دارویی مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته است.

در سال ۹۲ ارز دلار مرجع ۱۲۲۶ تومانی دارویی‌ها حذف شد و دلار مبادله‌ای ۲۴۵۰ تومانی برای تامین مواد اولیه وارداتی شرکت‌های دارویی اختصاص یافت. در این سال با توجه به افزایش دو برابری نرخ ارز و افزایش قابل‌توجه بهای تمام‌شده، به همین نسبت نرخ دارو نیز افزایش یافت. در سال ۹۷ نرخ ارز در کشور جهش قابل‌توجهی داشت و در بازار آزاد به قیمت‌های بالاتر از ۱۰ هزار تومان رسید. البته دولت در این دوره اعلام کرد برای دارو و دیگر کالاهای اساسی دلار ۴۲۰۰ تومانی اختصاص می‌یابد. در این سال شرایط تا حدودی به نفع شرکت‌های دارویی تغییر کرد و باتوجه به افزایش حدودا ۱۰ درصدی نرخ ارز مواد اولیه و افزایش هزینه‌های بسته‌بندی، نرخ دارو طی دو مرحله افزایش یافت. در عین حال باتوجه به شرایط بازار و افزایش قاچاق دارو و کمبود نسبی دارو در کشور، تخفیفات فروش شرکت‌ها به حداقل خود در ۵ سال گذشته رسید. این عوامل در مجموع باعث شد حاشیه ناخالص و خالص صنعت دارو در سال ۹۷ و خصوصا در سه‌ماه سوم سال افزایش قابل‌توجهی یابد. در سال‌جاری نیز به‌دنبال افزایش زمزمه‌ها در خصوص افزایش احتمال حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی برای شرکت‌های دارویی و با فرض تکرار روند تاریخی، بار دیگر دارویی‌ها مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته‌اند به‌طوری‌که در سده سوم شاخص سهام، بیش از ۳۴۴ میلیارد تومان نقدینگی در مسیر حقوقی به حقیقی در میان سهام دارویی جابه‌جا شد.

پس از آن نیز خودرویی‌ها بیشترین اقبال از سوی بورس‌بازان را شاهد بودند و خالص تغییر مالکیت ۲۹۷ میلیارد تومانی را رقم زدند. نمادهای خودروساز از ابتدای سال تاکنون به رشد ۱۰۶ درصدی قیمت سهام زیرمجموعه خود دست یافته‌اند. موضوعی که عمدتا به افزایش سرمایه خودرویی‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها باز می‌گردد. این موضوع سال‌هاست که مورد توجه فعالان بازار قرار گرفته است. واقعیت این است که برخی از بورس‌بازان افزایش سرمایه را ملاکی برای ارزندگی سهام عنوان می‌کنند. این گروه معتقدند افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی باعث نزدیک شدن ارزش روز دارایی‌ها به قیمت واقعی آ‌نها می‌شود. به‌طوری‌که اگر ارزش اسمی هر سهم ۱۰۰ تومان باشد، با افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی دارایی و افت قیمت سهم به کمتر از ۱۰۰ تومان پتانسیل رشد قیمت وجود خواهد داشت. درست است که برای بسیاری از معامله‌گران همین استدلال برای خرید سهام کافی است، اما در واقع در چنین تحلیلی به کارآیی شرکت هیچ توجهی نشده است و تنها دارایی‌ها در مرکز تمرکز قرار گرفته‌اند. در واقع این نوع افزایش سرمایه تنها راهی برای نجات شرکت‌ها از خطر ورشکستگی است اما به‌عنوان ابزاری برای داغ کردن سهام از سوی برخی سفته‌بازان و کانال‌های تلگرامی استفاده می‌شود.

اما سهام کامودیتی‌محور بازار که در سال‌جاری با چالش‌هایی همچون افت قیمت جهانی کالاها و البته عقب‌نشینی دلار مواجه بوده‌اند، با کاهش اقبال بورس‌بازان مواجه بوده‌اند. درواقع بزرگان کالایی بورس تهران مدت‌هاست به‌دلیل بروز ریسک‌های رکودی در اقتصاد جهانی و همچنین اخبار گاه و بیگاه از وضعیت جنگ تجاری دو کشور چین و آمریکا به‌عنوان قدرت‌های بزرگ اقتصادی دنیا از روند رو به رشد بازار جا مانده‌اند. از این رو ضمن کسب کمترین میزان بازدهی در سده سوم شاخص سهام، با بیشترین خالص فروش از سوی معامله‌گران حقیقی بازار مواجه شده‌اند. به این ترتیب گروه محصولات شیمیایی شاهد فروش حدود ۵۶۰ میلیارد تومانی سهامداران خرد در بازه ۲۶ فروردین‌ماه سال‌جاری تا پایان معاملات روز گذشته بوده‌اند. معدنی‌ها نیز در همین بازه زمانی خالص تغییر مالکیت ۲۰۲ میلیارد تومانی در مسیر حقیقی به حقوقی را شاهد بودند. در ادامه این مسیر فلزی‌ها شاهد جابه‌جایی ۱۲۳ میلیارد تومانی از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی معامله‌گران حقوقی بازار بودند. پالایشی‌ها نیز هر چند شرایط مناسب‌تری را تجربه کردند، اما در مجموع در سده سوم سهام زیرمجوعه گروه فرآورده‌های نفتی با خالص فروش حدود ۲۰ میلیارد تومانی از سوی حقیقی‌ها همراه شدند.

فاطمه اسماعیلی

فتح ابرکانال سوم بورس