دوچرخه‌سواری در کشورهای مختلف چه قاعده و قانونی دارد؟

سوالاتی‌ مانند این که دوچرخه چیست؟، آیا از لحاظ قانونی باید با دوچرخه‌ها مانند خودروها برخورد شود یا خیر؟، اگر خیر چگونه باید با این وسایل نقلیه برخورد شود؟ و سوالاتی مشابه شاید در نگاه اول ساده به نظر برسند اما حوزه‌های قضایی مختلف در سراسر جهان سعی در یافتن پاسخ مناسب برای آن‌ها دارند.

همان طور که انتظار می‌رود، راه‌حل‌های مختلف زیادی در پاسخ به این سوالات ارائه شده است و بنابراین از نظر قوانین و مقررات فعلی مربوط به دوچرخه‌ها در جهان شاهد تنوع زیادی هستیم. برای مثال قوانین مختلفی درمورد دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مصرف مخدرها یا استفاده از کلاه ایمنی به هنگام دوچرخه‌سواری و ... وجود دارد.

تاریخچه

دوچرخه‌ها به شکل‌های مختلف برای صدها سال است که وجود دارند اما در قرن نوزدهم میلادی به شکل کنونی خود رایج شده و تا اواخر این قرن به عنوان یکی از اشکال مرسوم وسایل نقلیه رواج یافتند.

به همین خاطر قبل از دهه ۱۸۸۰ میلادی، نیاز به قوانین دوچرخه محسوس نبود. اولین قانون مربوط به دوچرخه در ایالات متحده آمریکا در سال ۱۸۸۷ میلادی توسط قانونگذاری ایالت نیویورک تصویب شد و مقرر داشت که با دوچرخه‌ها به عنوان یک نوع کالسکه برخورد شده و باید حقوق و تعهدات کالسکه‌سوارها را به دوچرخه‌سوارها داد. همچنین قانونی مشابه در سال ۱۸۸۸ میلادی در انگلیس مقرر شد.

تأثیر اصلی این قوانین اطمینان از عدم ممنوعیت دوچرخه‌سواری در خیابان‌ها و امکان اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی به روشی استاندارد برای دوچرخه‌سوارها بوده است.

اصول اولیه

در سال ۱۹۶۸ میلادی "کنوانسیون وین درباره ترافیک راه‌ها"، پیمانی بین‌المللی که توسط ۷۳ کشور تصویب شده و برخی از مقررات استاندارد راهنمایی و رانندگی را در بین کشورهای امضا کننده ایجاد کرده است، دوچرخه را به عنوان یک وسیله نقلیه تعریف کرد و بر حق دوچرخه‌سواران برای استفاده از جاده‌ها در این کشورها تاکید کرد.

به طور کلی قوانین راهنمایی و رانندگی مربوط به دوچرخه را می‌توان به سه قسم مقررات مربوط به وسیله نقلیه، مقررات مربوط به استفاده از کلاه ایمنی دوچرخه‌سواری و قوانین راهنمایی و رانندگی تقسیم کرد:

قوانین مربوط به وسیله نقلیه دوچرخه

مطابق کنوانسیون وین، دوچرخه وسیله نقلیه‌ای است که حداقل دارای دو چرخ بوده و تنها با انرژی عضلانی شخص سوار بر آن وسیله نقلیه، به ویژه با استفاده از پدال یا میل لنگ دستی رانده شود. علاوه بر این کنوانسیون وین اعلام داشته که دوچرخه باید دارای ترمزی کارآمد و مجهز به زنگی باشد که از مسافتی کافی شنیده شود و به جز این زنگ هیچ وسیله هشداری صدایی نداشته باشد. هم‌چنین وجود یک وسیله بازتابنده قرمز و یک چراغ قرمز در قسمت عقبی دوچرخه و چراغ سفید یا زرد رنگ در جلوی دوچرخه ضروری است.
علاوه بر موارد فوق الذکرِ "شرایط تصدیق دوچرخه‌ها در ترافیک بین المللی"، برخی کشورها مانند آلمان و هلند مقررات تکمیلی در مورد تجهیزات اجباری دارند تا از میدان دید دوچرخه‌سواران اطمینان حاصل کنند.

در ادامه چند مثال از این مقررات آورده شده است:

- وجود چراغ و یک وسیله بازتابنده سفید که از جلو قابل مشاهده باشد

- وجود برچسب‌های شبرنگ نارنجی پدال که از جلو و عقب قابل مشاهده باشد

- وجود برچسب‌های شبرنگ نارنجی روی پره‌های هر چرخ که با زاویه ۱۸۰ درجه تنظیم شده و از بغل قابل رویت باشند. یا نوارهای بازتابنده دائمی دایره‌ای سفید روی لاستیک‌ها یا روی پره‌های چرخ‌های جلو و عقب

- وجود یک بازتابنده سطح بزرگ قرمز اضافی در قسمت عقبی دوچرخه

- وجود گلگیرها برای جلوگیری از کاهش میدان دید لامپ و بازتابنده‌ها

در برخی از کشورها از جمله هلند استانداردهایی برای لوازم جانبی دوچرخه‌ها مانند صندلی‌های دوچرخه کودکان ترسیم شده است. این استانداردها شامل الزامات و توصیه‌هایی در مورد اتصال صندلی، ابعاد، پایه، رکاب‌ها و محافظت از پاها در تماس با پره‌ها است.

قوانین مربوط به کلاه ایمنی

به هنگام صحبت از قوانین مربوط به دوچرخه‌سواری اولین موضوعی که به ذهن می‌رسد، قوانین مربوط به کلاه ایمنی است.

تفاوت‌های زیادی در مورد لزوم استفاده از کلاه ایمنی برای دوچرخه‌سواران سراسر دنیا وجود دارد اما در برخی از کشورهای اروپایی، استفاده از کلاه ایمنی برای دوچرخه‌سواری در چند سال گذشته اجباری شده است.
قرمز: اجباری در سراسر کشور/ صورتی: اجباری اما بدون جریمه/ بنفش: دارای قوانین جزئی
نارنجی: اجباری تنها برای کودکان/ آبی: دارای برخی قوانین محلی/ سبز: بدون محدودیت قانونی

همان طور که در نقشه فوق مشاهده می‌شود، کشورهای اندکی قوانین مربوط به استفاده از کلاه ایمنی را برای دوچرخه‌سواران وضع کرده‌اند. به طوری که تنها در کشورهای مالت و استرالیا و نیوزلند و هم‌چنین استان‌های "نیوبرانزویک"، "نوا اسکوشیا" و "بریتیش کلمبیا"ی کانادا استفاده از کلاه‌ برای تمامی دوچرخه‌سواران اجباری است.

طبق قوانین بسیاری از حوزه‌های قضایی نیز تنها کودکان ملزم به استفاده از کلاه ایمنی به هنگام دوچرخه‌سواری هستند. برای مثال در سوئد و اسلوونی و جمهوری چک استفاده از کلاه ایمنی به هنگام دوچرخ‌سواری برای کودکان زیر ۱۵ سال اجباری است.

در اسپانیا نیز دوچرخه‌سواران در مناطق برون‌شهری ملزم به استفاده از کلاه ایمنی هستند، هر چند این قانون در مسیرهای سربالایی صدق نمی‌کند.
مطالعات بسیاری حاکی از اثربخشی کلاه ایمنی برای جلوگیری از آسیب دیدن دوچرخه‌سواران به هنگام وقوع حوادث جاده‌ای است.

جریمه‌های دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل

تحقیقات نشان می‌دهد احتمال وقوع حوادث مرگبار در زمان دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مصرف مواد مخدر یا الکل افزایش می‌یابد. قوانین مربوط به دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل در کشورهای مختلف و هم‌چنین در ایالت‌های مختلف آمریکا متفاوت است.
در بسیاری از ایالت‌های آمریکا دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل خلاف قوانین است اما مجازات‌های تعیین شده برای آن با مجازت‌هایی که برای رانندگی تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل وجود دارد، متفاوت است.

در انگلیس دوچرخه‌سواری به طور کلی در شرایطی که حفظ تعادل دوچرخه را برای فرد دشوار کند، ممنوع است که دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل نیز شامل آن می‌شود. قانونی مشابه در دانمارک با جریمه ۷۵ تا ۱۵۰ دلاری اعمال می‌شود. در استرالیا نیز قوانین مربوط به این حوزه تقریبا مشابه انگلیس است.

در ژاپن نیز مجازات دوچرخه‌سواری تحت تاثیر مواد مخدر یا الکل حداکثر تا پنج سال زندان و جریمه نقدی یک میلیون یِنی یا ۸۴۰۰ دلاری خواهد بود.

قوانین راهنمایی و رانندگی برای دوچرخه‌سواران

علاوه بر قوانینی که به طور معمول برای کلیه کاربران بزرگراه‌های عمومی و مطابق با کنوانسیون وین اعمال می‌شود، دوچرخه‌سواران مشمول قوانین مشخصی هستند که در قانون ملی آن‌ها تعیین شده است تا از تردد راحت آن‌ها اطمینان حاصل شود:

- دوچرخه‌سواران باید به هنگام راندن دوچرخه حداقل با یک دست فرمان دوچرخه را نگه داشته و مجاز به رها کردن فرمان دوچرخه نیستند.
- دوچرخه‌سواران مجاز به اتصال دوچرخه خود با طناب به وسایل نقلیه دیگر نیستند.

- دوچرخه‌سواران مجاز به حمل، کشیدن یا هل دادن وسایلی که مانع دوچرخه‌سواری و حفظ تعادل آن‌ها شود یا سایر کاربران جاده را به خطر بیندازد، نیستند.

- دوچرخه‌سواران باید از سمت راست جاده حرکت کرده و در صورتی که قصد گردش و حرکت به سمت دیگر را دارند، با یکی از دست‌های خود علامت مناسب دهند. لازم به ذکر است که در برخی از کشورها از جمله انگلیس و ایرلند دوچرخه‌سواران با توجه به تفاوت‌ قوانین ترافیکی باید از سمت چپ جاده حرکت کنند.

- دوچرخه‌سواران در اصل نباید در کنار یکدیگر و در یک لاین حرکت کنند و باید به صورت خطی و پشت سر یکدیگر در جاده‌ها برانند. با این حال برخی از کشورها استثنائی را برای این قانون معرفی کرده‌اند. برای مثال دوچرخه‌سواران در برخی از کشورها می‌توانند در صورت پهن بودن کافی لاین حرکت، سنگین بودن ترافیک دوچرخه‌ها یا در مسیرهای مخصوص دوچرخه‌سواری و غیره به صورت دو به دو کنار یکدیگر حرکت کنند.
- دوچرخه‌سواران ملزم به استفاده از خطوط و مسیرهای مخصوص دوچرخه‌سواری هستند.
- دوچرخه‌سواران هنگامی که به صورت پیاده حرکت کرده و دوچرخه خود را همراه خود می‌برند، به عنوان عابر پیاده در نظر گرفته شده و از همین رو می‌توانند از پیاده‌روها استفاده کنند.

- کنوانسیون وین حمل و نقل مسافر را با دوچرخه ممنوع کرده است اما در عین حال طرف‌های متعاهد را قادر ساخته تا استثنائاتی در این زمینه قائل شوند. برای مثال در برخی از کشورها حمل و نقل افراد زیر سن قانونی مجاز است و در فرانسه این قانون حمل افراد زیر ۱۴ سال را با دوچرخه و در صورتی که خود دوچرخه‌سوار حداقل ۱۶ سال سن داشته باشد، مجاز دانسته است.

- آلمان به تازگی اِلِمان‌های جدیدی را در کد ترافیک خود برای دوچرخه‌سواران اضافه کرده است که بر اساس آنها دوچرخه‌سواران این کشور مجاز به حرکت بر خلاف جهت خیابان‌های یک طرفه و در لاین‌های مخصوص به خود هستند. هم‌چنین در برخی از خیابان‌های موسوم به خیابان‌های دوچرخه‌سواری، دوچرخه‌سواران می‌توانند از کل خیابان برای حرکت استفاده کنند و خودروها برای حرکت در این خیابان‌ها باید پشت سر دوچرخه‌ها برانند. باید توجه داشت تنها در صورتی استفاده از این خیابان‌ها و خطوط مخصوص دوچرخه‌سواری در آلمان مرسوم خواهد شد که در این کشور نیز مانند کشورهای اسکاندیناوی حداقل استانداردهای کیفیت مناسب این مسیرها رعایت شود، در غیر این صورت دوچرخه‌سواران ممکن است این مسیرها را برای تردد خود انتخاب نکنند.

- برخی از قوانین ملی مقرر می‌کنند که دوچرخه‌سواران تنها پس از سن خاصی بتوانند در جاده‌ها دوچرخه‌سواری کنند. برای مثال در سوئیس دوچرخه‌سوار باید حداقل سن قانونی برای رفتن به مدرسه را داشته باشد تا مجاز به دوچرخه‌سواری در جاده باشد. در دانمارک کودکان زیر شش سال و در آلمان کودکان زیر ۸ سال مجاز به دوچرخه‌سواری در جاده‌ها نیستند، مگر این که یک فرد ۱۵ ساله یا بزرگتر آن‌ها را همراهی کند. در لهستان کودکان بالای ۱۰ سال پس از گذراندن آزمونی مجاز به دوچرخه‌سواری در جاده‌ها هستند.
بنابر گزارش ایسنا، به طور کلی باید توجه داشت که قوانین مربوط به دوچرخه‌سواری در مناطق مختلف به دلیل تفاوت‌های فرهنگی و نحوه‌ متفاوت استفاده از این وسیله نقلیه متنوع است اما به مرور زمان این‌ تفاوت‌ها رنگ باخته و تمامی کشورها به سمت اجرای قوانین جامع و یکدست مربوط به دوچرخه‌سواری خواهند رفت.منبع: ایسنا