دستیابی به توسعه پایدار با کمک انرژی های نو

ضرورت بهینه سازی مصرف انرژی ساختمان ها؛

انرژی پایدار(Sustainable energy) به معنای استفاده از منابع برای تامین نیازهای جمعیت فعلی بدون به خطر انداختن توانایی نسل های آینده است. در حال حاضر انرژی‌ های تجدیدپذیر شامل انرژی خورشیدی، انرژی باد، انرژی زمین ‌گرمایی، سوخت زیستی اتانول، هیدروژن، انرژی موج، انرژی جزر و مدی، انرژی جریان اقیانوسی (انرژی دریایی) و نیروی برق ‌آبی می توانند نقش موثری در این خصوص ایفا کنند.

در این بین انرژی خورشیدی به دلیل مزایای فراوان مانند دسترسی آسان، مقرون به صرفه بودن، داشتن ظرفیت و بازدهی بالاتر در مقابل سایر منابع انرژی تجدیدپذیر، بهترین گزینه برای تامین انرژی جهان به حساب می آید.

امروزه اغلب کشورها برای دستیابی به توسعه پایدار و مصرف بهینه انرژی به سراغ انرژی های نو به ویژه انرژی خورشیدی رفته اند و برای ساخت خانه های خورشیدی و سیستم گرمایشی و سرمایشی شان تدابیری اندیشیده اند.

ایران نیز نه تنها غنی از سوخت های فسیلی است بلکه، در انرژی های تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی نیز پتانسیل های بسیار زیادی دارد. ایران به دلیل قرار گرفتن روی کمربند خورشیدی جهان از تابش نور خورشید با قدرت و توان مطلوبی برخوردار است؛ میزان تابش متوسط روزانه آفتاب به 4 کیلووات ساعت بر متر مربع می رسد و متوسط تعداد ساعات آفتابی نیز از 2800 ساعت در سال بیشتر است.

با توجه به اینکه ایران کشوری کوهستانی است و اکثر ارتفاع نقاط آن 1000 متر بالاتر از سطح دریاست، توان دریافتی از تابش نور خورشید در آن زیاد است؛ یزد، یکی از مناطق بسیار مستعد برای بهره گیری از این انرژی است؛ ساعت آفتابی در این شهر به 3200 ساعت می رسد.

اما سوالی که در اینجا پیش می آید این است که کشورمان علیرغم داشتن این پتانسیل بالا،چقدر توانسته از انرژی خورشیدی بهره بگیرد و برای دستیابی به توسعه پایدار در ساخت خانه ها از سیستم سرمایشی و گرمایشی استفاده کند؟

دکتر مهدی بهادری نژاد، چهره ماندگار دانشگاه صنعتی شریف در پاسخ به این سوال با بیان اینکه ضرورت دارد سازمانی در کشور به نام سازمان انرژی خورشیدی تاسیس شود، گفت: وظیفه اصلی این سازمان باید استفاده از انرژی خورشیدی برای تامین نیازهای انرژی مردم و جامعه باشد. در وهله اول در مقیاسی وسیع این کار نیاز به اعتبار دارد اما وقتی آغاز به کار کند و گسترش یابد مقرون به صرفه خواهد بود.

معاون پژوهشی سابق فرهنگستان علوم افزود: همچنین دولت ضمن تامین برق مورد نیاز مردم از طریق نیروگاه های خورشیدی، باید به مردم وام کم بهره بدهد تا طرح استفاده از دستگاه های خورشیدی حداقل در مناطق روستایی اجرایی شود.

این مهندس فعال در حفظ محیط زیست اظهارداشت: فرهنگ مصرف بهینه انرژی نیز باید در کشورمان نهادینه شود تا همانگونه که غذا را دور نمی ریزیم، این نوع انرژی را هم در کشور به اتلاف نرسانیم. مثلا ما می توانیم خانه هایی طراحی کنیم که در صورت نیاز نداشتن یا نبودن در اتاق، خودش به طور اتوماتیک خاموش شود. اکنون برخی از کشورهای های اروپایی پیشرو مانند آلمان و ژاپن توانسته اند به این سمت بروند و در مصرف انرژی اولیه شان صرفه جویی کنند.

رئیس پیشین انجمن مهندسان مکانیک ایران در پاسخ به این سوال که باید برای ساخت، تامین انرژی و مصرف بهینه یک شهر جدید چه ملاک هایی را مد نظر بگیریم گفت: نخستین گام برای طراحی ساختمان، به حداقل رساندن نیاز سرمایشی و گرمایشی است یعنی پنجره ها به گونه ای ساخته شوند که درز نداشته باشند تا در زمستان هوای سرد و در تابستان هوای گرم وارد ساختمان بشود. قاب پنجره ها نباید آهنی باشند تا حرارت را منتقل کنند بلکه باید دو جداره باشند. دیواره ها نیز باید عایق بندی باشند یعنی در زمستان حرارت تلف نشود و در تابستان نیز حرارتی دریافت نکند.

به گفته وی، ما می توانیم برای به حداقل رساندن این نیاز از سیستم پسیو( غیر فعال خورشیدی) استفاده کنیم مثلا در تابستان برای سرمایش از بادگیر و در زمستان برای گرمایش از انرژی خورشیدی استفاده کنیم.

وی در پایان گفت: شهرداری ها نیز برای طراحی ساختمان ها باید مقرراتی را وضع کنند و در پایان تنها به ساختمان هایی جواز و پایان کار بدهند که چنین مقرراتی را اجرا کرده باشند.

گزارش: فرزانه صدقی