اظهار نظر مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره آخرین آلبوم محسن چاوشی

محسن چاوشی

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره وضعیت فعلی آخرین آلبوم محسن چاووشی که اغلب قطعات آن سروده مولانا و سعدی است و هنوز موفق به اخذ مجوز نشده، گفت: گفته بودند از عوامل تولید خواسته شده کلمه مشخصی را از شعر حذف کنند! آنهم از اثری متعلق به شاعری کلاسیک! مطمئنا هیچ شورایی تحت هیچ شرایطی همچین کاری نمی‌کند و چنین رای‌ صادر نمی‌کند. در نهایت این پیشنهاد مطرح شد که شعری دیگر جایگزین اثر مورد نظر شود.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد درباره وضعیت فعلی آخرین آلبوم محسن چاووشی که اغلب قطعات آن سروده مولانا و سعدی است و هنوز موفق به اخذ مجوز نشده، گفت: گفته بودند از عوامل تولید خواسته شده کلمه مشخصی را از شعر حذف کنند! آنهم از اثری متعلق به شاعری کلاسیک! مطمئنا هیچ شورایی تحت هیچ شرایطی همچین کاری نمی‌کند و چنین رای‌ صادر نمی‌کند. در نهایت این پیشنهاد مطرح شد که شعری دیگر جایگزین اثر مورد نظر شود.

به گزارش خبرنگار ایلنا، هادی حسینی (تهیه‌کننده موسیقی) در تاریخ ششم مردادماه امسال از انتشار آلبوم جدید محسن چاووشی خبر داده بود که «قمارباز» نام داشت اما چندی بعد یعنی ۲۳ مردادماه، حسینی از وجود مشکلاتی خبر داد که مانع اخذ مجوز نهایی اثر شده است.

ماجرا از این قرار بود که دهمین و آخرین آلبوم محسن چاووشی که «قمارباز» نام دارد به دلیل اصلاحاتی از سوی شورای شعر و ترانه وضعیتی بلاتکلیف داشت. اصلاحیه اصلی علاوه بر مخالفت با انتخاب نام «قمارباز» که براساس ترک اصلی انتخاب شده، مربوط به ابیاتی از همین غزل است. شورای شعر و ترانه وزارت ارشاد به وجود بیت «تو به مرگ و زندگانی هله تا جز او ندانی/ نه چو روسپی که هر شب کشد او به‌یار دیگر» واکنش نشان داده بود.

محمد الهیاری فومنی (مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد) درباره وضعیت فعلی آخرین آلبوم محسن چاووشی که اغلب قطعات آن سروده مولانا و سعدی است و هنوز موفق به اخذ مجوز نشده و دیدگاه دفتر موسیقی و شواری شعر و ترانه و عملکرد این مجموعه نسبت به اتفاقاتی مشابه وضعیت آلبوم محسن چاووشی به ایلنا گفت: به هرحال شورای شعر و ترانه ملاحظاتی دارد که کلی است. تصمیمات اتخاذ شده توسط اعضا نیز بر اساس آن موارد اتخاذ می‌شود.

وی با ورود به مبحث ادبیات و ترجمه، افزود: اگر توجه کنید، اشعار شاعری مانند گوته یا نویسنده‌ای مانند شکسپیر با زبان اصلی‌اش قابل فهم‌تر است. یعنی اشعار و آثار نویسندگان خارجی پس از ترجمه، خواه‌‌ناخواه دستخوش تغییراتی می‌شود، که آن تغییرات گاه مفهوم و منظور اثر و صاحب اثر را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

الهیاری ادامه داد: به طور کلی نگاه من و دیگر همکارانم جهانی است، و بر اساس دیپلماسی فرهنگی شکل گرفته و پیش می‌رود. در این میان یکی از راه‌های توسعه دیپلماسی فرهنگی‌مان این است که راجع به شاعران و ترانه‌سرایان خودمان نیز به این موضوع توجه می‌کنیم؛ تا به این ترتیب نگاه و منظور قدمای خود را به کشورهای دیگر انتقال دهیم. اما آیا آن چیزی که از مولانا به عنوان شعر در کتابی انگلیسی، فرانسوی یا آلمانی ترجمه می‌شود، دقیقا گویای همان چیزی است که مولانا گفته است؟ طبیعتا خیر. یعنی همانطور که ترجمه آثار گوته، گویای تمام و کمال حرف و مقصود نویسنده نیست، ترجمه اشعار مولانا نیز گویای حرف و منظور اصلی شاعر نخواهد بود. واضح‌تر اینکه، همان رویه‌ای که درباره اشعار گوته طی ترجمه اتفاق می‌افتد، درباره مولانا و دیگر شاعران ما نیز رخ می‌دهد.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد ادامه داد: توضیحاتی که ارائه کردم درباره فضای شعر است. در فضای موسیقی نیز با این صورت مسئله مواجه هستیم که اشعاری از قدمای ما قرار است توسط خواننده‌ای خوانده شود. آن اشعار گاه در قالب سنتی و موسیقی دستگاهی مورد استفاده قرار می‌گیرند و گاه در ژانری تقریبا پاپ خوانده می‌شوند، که در این صورت یعنی قرار است ده‌ها هزار نفر آن اثر را بشنوند یا ببینند. این اتفاق از طرفی خوب است؛ زیرا به اشعاری از بزرگان و قدما پرداخته می‌شود و آن آثار این اقبال را پیدا می‌کنند تا توسط مخاطبان شنیده شوند. قاعدتا زمانی که در میان انبوه ترانه‌های موجود ما ومخاطب متوجه این موضوع می‌شویم که شعری با کیفیت مورد توجه قرار گرفته و خوانده شده، خوشحال می‌شویم و واقعا هم باعث خوشحالی است.

وی افزود: در این میان نکته‌ای وجود دارد. اینکه شعری از مولانا را چگونه و در چه قالبی اجرا کنیم تا توسط شنونده فهمیده شود و مفاهیم عرفانی آن، معانی زمینی به خود نگیرد و در نهایت بدون آنکه حالتی سطحی و دم دستی پیدا کند، به مخاطب منتقل شود.

الهیاری در پاسخ به این سوال که مسئولیت این موارد و رفع نواقصی که طی آن به وجود می‌آید، به عهده کدام بخش یا چه کسانی است، گفت: سختی پرداختن به موضوعات ذکر شده و مسائلی از این دست به عهده شورای شعر و ترانه است زیرا اعضای این بخش هستند که باید تدبیری بیاندیشند و در نهایت تصمیمی درست اتخاذ کنند. از طرفی پرداخت و توجه درست به شعر و درک آن، همچنین چگونگی استفاده از آن در اثری موسیقایی، هنر و خلاقیت تهیه‌کننده و خواننده را نیز می‌طلبد. اینکه شعری کلاسیک را به دنیای حال بیاوریم و برای ارائه آن در یک اثر پاپ، زبان آن را امروزی کنیم، به خلاقیت نیاز دارد؛ زیرا همانطور که گفتم طی این روند، باید فضای عرفانی اثر حفظ شود تا مضامین اصلی آن جنبه مادی و زمینی به خود نگیرد.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد در تشریح وضعیت نهایی دهمین آلبوم محسن چاووشی گفت: صحبت بر سر این موضوع بود که اگر قرار باشد یک یا دوبیت یا یک واژه از شعر مورد نظر خوانده نشود، ممکن است شعر ناقص شود و آسیب ببیند. یا ممکن است بیتی موقوف‌المعانی باشد. یعنی نبودش معنی کلی ابیات بعدی و به طور کلی شعر را تحت تاثیر قرار دهد.

الهیاری، درباره رأی و خواست شورای شعر و ترانه و شورای موسیقی گفت: من برای آنکه مسئله مذکور را به سرانجام برسانم، هم در جلسات شورای شعر و هم در جلسات شورای موسیقی هر کدام دو نوبت حضور داشتم تا از جزییات بیشتر پرونده مطلع شوم. رای شورای شعر این بود که بهتر است جای آن شعر، اثر دیگری از مولانا جایگزین شود. اعضای شورای موسیقی نیز نسبت به برخی اشکالات فنی (مثلا ضرباهنگ‌ها) نظراتی داشتند.

وی ادامه داد: طی جلسات حضورم در شورای موسیقی و شورای شعر و ترانه متوجه شدم ذره‌ای بغض و ناراحتی نسبت به خواننده و شعر و اثر وجود ندارد. این اتفاق مانند دیگر مسائلی است که کم و بیش درباره خوانندگان و دیگر آثار وجود دارد و اعضای هر دو شورا به دور از این مسائل کارهای کارشناسی را انجام می‌دادند.

الهیاری گفت: با اینکه مسئله آلبوم و آهنگ محسن چاووشی توسط کارشناسان هر دو شورای ذکر شده پیگیری شده بود اما برای اطمینان بیشتر با کارشناسانی بیرون از ارشاد نیز مشورت کردم.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد، درباره وضعیت فعلی آلبوم آخر چاووشی گفت: در حال حاضر صورت مسئله برای ما مشخص است و می‌دانیم باید چه کارهایی را انجام دهیم. اما موضوع ناراحت‌کننده این است که افرادی به جز عوامل تولید و تهیه آلبوم و خارج از ارشاد فضاسازی‌های رسانه‌ای می‌کنند و با نشر پست‌ها و مطالب نا‌درست اخبار را به گونه‌ای دیگر به گوش مخاطبان می‌رسانند. مثلا گفته بودند از عوامل تولید خواسته شده کلمه مشخصی را از شعر حذف کنند! آنهم از اثری متعلق به شاعری کلاسیک! مطمئنا هیچ شورایی، تحت هیچ شرایطی همچین کاری نمی‌کند و چنین رای‌ صادر نمی‌کند و به این سمت و سو نمی‌رود که فلان کلمه از شعر حذف شود. در نهایت این پیشنهاد مطرح می‌شود که شعری دیگر جایگزین اثر مورد نظر شود. که این اتفاق افتاد.

محمد الهیاری ادامه داد: به طور معمول برخی از خوانندگان پیشکسوت مطرح، زمانی که مثلا به سراغ یک غزل از حافظ می‌روند به خواست و نظر و انتخاب خودشان چند بیت از آن اثر را می‌خوانند، نه همه آنرا. ما حتی به این فکر کردیم که چند بیت از اثر خوانده نشود اما در مقطعی بهتر دیدیم که شعری دیگر جایگزین شود تا از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

الهیاری افزود: حال مراحل ذکر شده را گذرانده‌ایم و بر اساس جلسات و گفت‌و‌گوهای انجام شده با دو شورای شعر و موسیقی به نتایج مشخصی رسیده‌ایم. اما آنچه آزار دهنده است این است که عده‌ای در فضای مجازی علاوه بر نشر اخبار نادرست به کارشناس شورای شعر و ترانه و شورای موسیقی تاخته‌اند. چنین مسائلی باعث می‌شود فضا دوقطبی و ملتهب شود و مشکلات دیگری ایجاد خواهد شد. در چنین شرایطی به جای آنکه کارشناسان و تهیه‌کننده و عوامل اثر با تعامل و گفت‌و‌گو مشکلات موجود را حل کنند و کار به سرانجام برسانند در نحوه تصمیم‌گیری با مسائلی مواجه می‌شوند و به هر حال روند طی شده از مدار عقلانیت خارج می‌شود.

محمد الهیاری در پایان گفت: ما در حوزه فرهنگ و هنر فعالیت می‌کنیم و هیچ چاره‌ای جز گفت‌و‌گو و تعامل نداریم تا به این ترتیب نسبت به فضای فکری یکدیگر به شناخت درست برسیم و بدانیم اگر سوتفاهمی وجود داشته از چه ناحیه‌ای بوده است. هرچه از فضای گفت‌و‌گو فاصله بگیریم باعث بلندتر شدن دیوارها خواهیم شد و طبیعتا اتخاذ تصمیم درست میسر نخواهد؛ لذا امیدورام طی روزهای آینده با تعاملی که میان ما و تهیه کننده و خواننده صورت می‌گیرد، مشکلات و مسائل موجود حل شود و انتشار آلبوم روند معمول خود را طی کند.