چرا بانک مرکزی لیست کامل همه بدهکاران ارزی و شرکت‌های در سایه را منتشر نمی‌کند؟

در مرداد ماه سال جاری، بانک مرکزی طی نامه‌ای، از تخلفات ارزی بیست شرکت واردکننده دارو و کالای اساسی رونمایی کرد. پس از انتشار این نامه و ایجاد موج خبری با تیتر "گم شدن یک میلیارد یورو ارز دولتی"، شرکت‌ها اقدام به انتشار جوابیه و برخی از آن‌ها ضمن رد ادعای بانک مرکزی اعلام کردند که بیش از ۹۹ درصد از تعهدات ارزی خود را رفع نموده اند. بانک مرکزی هرگز تاکنون در مقام پاسخگویی به این ادعای شرکت‌ها برنیامده است و افکار عمومی همچنان منتظر روشن شدن ابعاد این ماجرا هستند.

به گزارش «تابناک اقتصادی»؛ در ششم مرداد ماه سال جاری بود که تصویر نامه عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی به رئیس جمهور در مورد تخلفات ارزی بیست شرکت در رسانه‌ها منتشر شد.

در بخشی از نامه همتی به رئیس‌جمهور آمده بود: حال به رغم تمام تلاش‌های انجام شده و تخصیص و تأمین ارز برای واردکنندگان مورد تأیید دارای ثبت‌سفارش دستگاه‌های یاد شده، متأسفانه حسب اطلاعات سامانه رفع تعهد ارزی این بانک، به نظر می‌رسد بخش قابل‌توجهی از تعهدات ارزی مربوط به ورود کالا به کشور، به ‌رغم تأمین ارز و انقضای مهلت قانونی رفع تعهد نشده و اسناد و مدارک سالانه مبتنی‌ بر ورود و ترخیص قطعی کالا‌های مورد اشاره در سامانه به ثبت نرسیده است.

رئیس‌جمهور نیز با ارسال این نامه نوشت: دستگاه‌های دولتی و شرکت‌های دولتی فورا پاسخ دهند چرا چنین تخلفی رخ داده است؟

در نامه مذکور نام بیست شرکت دیده می‌شد که ده شرکت در حوزه کالا‌های اساسی و ده شرکت دیگر نیز در حوزه دارو‌ها فعال و در مجموع ۳.۵ میلیارد یورو ارز دولتی دریافت کرده بودند که از نظر بانک مرکزی، سرنوشت ۹۸۰ میلیون یورو دولتی مبهم مانده بود.

پس از انتشار این نامه، تابناک اقتصادی اقدام به تهیه و انتشار مطلبی با تیتر "با ۲۰ شرکتی که یک میلیارد یورو ارز دولتی در آن‌ها گم شده است، بیشتر آشنا شوید! " نمود که بازخورد فراوانی داشت. برخی شرکت‌ها به مطلب تابناک واکنش نشان دادند و جوابیه صادر نمودند که در ادامه، بخشی از هر جوابیه شرکت‌ها آورده شده است.

شرکت بهستان دارو در جوابیه خود مدعی شد، وضعیت کل ارز دریافتی در سال ١٣٩٧ توسط این شرکت مشخص بوده و حتی یک یورو آن نیز دارای ابهام نیست.

شرکت داروسازی دکتر عبیدی نیز در بخشی از جوابیه خود آورده بود: ارقام اعلامی در نامه‌ی ریاست محترم بانک مرکزی دربرگیرنده‌ی ۹۹ درصد از ارز‌هایی است که هنوز قانونا سررسید نشده و شرکت فرصت لازمه را برای رفع تعهدات دارد. در خصوص کمتر از یک درصد از ارز تخصیصی به این شرکت هم که در سیستم بانک مرکزی سررسید و کلیه کالا‌های آن وارد کشور شده و اسناد ترخیص گمرکی آن هویدا بوده و تکلیف آن‌ها مشخص است، ولی به دلیل اشکالات سیستمی سامانه‌های گمرک، بانک‌های عامل و بانک مرکزی رفع تعهد نشده است.

در جوابیه شرکت کوبل دارو آمده بود: مطابق با آخرین گزارش دریافتی از بانک مرکزی در ۲۹ تیرماه ۹۸، مجموع موارد رفع تعهد نشده و سررسید گذشته این شرکت در سال ۱۳۹۷، صرفا نیم درصد از مجموع تعهدات این شرکت در سال یاد شده می‌باشد، ولی ارقام اعلامی در نامه رئیس محترم بانک مرکزی که در رسانه‌ها منتشر شده، شامل تمام تعهدات اعم از سررسید شده و نشده است.

شرکت داروسازی دانا در بخشی از جوابیه خود مدعی شد: کلیه پروسه‌های تخصیص ارز و رفع تعهدات ارزی این شرکت کامل تحت نظارت بانک مرکزی و ارگان‌های ذیربط بوده و مطابق مدارک و مستندات و سوابق موجود و قابل ارائه در شرکت بیش از ۹۵ درصد کالا‌هایی که از بابت آن‌ها ارز دولتی به شرکت تخصیص یافته ترخیص شده و یا در گمرک است و چند قلم محدود باقی مانده نیز در حال حمل می‌باشد.

شرکت کی بی سی در جوابیه خود آورده بود: مبلغ ارزی اختصاص یافته برای این شرکت به میزان ۱۶.۱۸۰.۹۸۰ یورو ذکر و عنوان شده که مبلغ ۶.۳۹۰.۳۰۵ یورو یعنی حدود ۴۰ درصد از آن رفع تعهد نشده است، حال آن که عملکرد این شرکت جهت واردات کالا در سال ۹۷ بیش از این‌ها و بالغ بر ۲۷ میلیون یورو بوده که حدود ۲۳ میلیون یورو آن وارد شده و تنها حدود ۴ میلیون یورو باقی مانده که آن هم در مرحله اقدام است که بعضا به علل تحریم و مشکلات جابجایی ارز و تحریم بخش حمل و نقل و یا تغییر نوع کالا به تشخیص مراجع ذیربط، دچار وقفه شده که با رفع موانع، کالای جدید در حال واردات است.

در جوابیه شرکت فن آوری آزمایشگاهی آمده بود: "بیش از ۹۹ درصد از ارز تأمین شده جهت واردات این شرکت در سال ۹۷ صرف واردات تجهیزات و ملزومات پزشکی شده و کالای وارد شده با نظارت اداره کل تجهیزات پزشکی وزارت بهداشت و با قیمت دولتی در بازار توزیع شده است. کالای مربوط به ارز جزئی باقی مانده نیز، در حال تولید بوده و به زودی وارد کشور خواهد شد.

شرکت رویان دارو نیز در بخشی از جوابیه خود آورده بود: میزان بدهی ارزی رفع تعهد نشده شرکت داروسازی رویان دارو از سال ۱۳۹۷ تاکنون بر اساس کل ارز تخصیص داده شده، تنها حدود 2 درصد است و در این ارتباط کلیه کالا‌های مربوطه نیز وارد کشور شده و اسناد ترخیص گمرکی و حمل آن کالا‌ها موجود می‌باشد. ارقام اعلامی در نامه رئیس محترم بانک مرکزی که در رسانه‌ها منتشر شده، شامل تمام تعهدات اعم از سررسید شده و نشده نیست.

شرکت صنعت غذایی کوروش نیز هر چند جوابیه را مشخصا برای تابناک ارسال نکرد، روابط عمومی آن اقدام به انتشار جوابیه در فضای مجازی نمود که در بخشی از این جوابیه ذکر شده بود: از حدود ۲۷ میلیون یورو، عدم رفع تعهد ارزی اعلام شده حدود ۲۶ میلیون ثبت شده و مابقی در حال پیگیری می‌باشد و در حقیقت از کل ارز خریداری شده برای تأمین کالا‌ها حدود ۹۹.۵ درصد رفع تعهد شده و بقیه در حال پیگیری است.

در مجموع همان گونه که ملاحظه می‌شود، در بیشتر جوابیه ها، شرکت‌ها مدعی شده بودند که تعهدات ارزی خود را به میزان قابل توجهی (عمدتاً بیش از ۹۹ درصد) انجام داده اند و نامه بانک مرکزی به نوعی تکذیب شده بود. با توجه به این جوابیه‌ها و موجی که در جامعه به خاطر گم شدن یک میلیارد یورو ارز دولتی بابت نامه منتشر شده از سوی بانک مرکزی به راه افتاد، تابناک جهت پیگیری صحت جوابیه‌ها و پاسخ به افکار عمومی پیرامون گمشدن یک میلیارد یورو ارز دولتی از بانک مرکزی پیگیر روشن شدن موضوع شد، اما متأسفانه مسئولان روابط عمومی و حوزه ارزی این بانک پس از چندین هفته پیگیری پاسخی به این ابهامات ایجاد شده ندادند و با سکوت خود، پرسش های بسیاری برای مردم ایجاد کردند.

از سوی دیگر، برخی‌ها معتقد بودند که بانک مرکزی تنها اقدام به انتشار اسامی فهرست شرکت‌هایی کرده است که در دنیای تجارت شناخته شده هستند و امکان تحریم پذیری آن‌ها بسیار بالاست و احتمالاً کالا یا ارز آن‌ها به دلیل تحریم‌ها با مشکلاتی مواجه شده است. این گروه، انتشار لیست کامل همه بدهکاران ارزی و شرکت‌های در سایه را از بانک مرکزی مطالبه کرده بودند که بانک مرکزی این مطالبه را نیز بی پاسخ گذاشت.

بررسی رفتار بانک مرکزی در یک سال گذشته نشان می‌دهد که این بانک در ماجرا‌های مشابه نیز تنها باعث ایجاد ابهاماتی در افکار عمومی شده و پس از آن اقدامی جهت شفاف سازی ماجرا انجام نداده است؛ برای نمونه در ماجرای تنش‌های ایجاد شده بین این بانک و مرحوم اسدالله عسکراولادی، بانک مرکزی ابهاماتی پیرامون فعالیت‌های اقتصادی این تاجر سرشناس ایجاد کرد که سند معتبری برای آن‌ها ارائه نداد!

در ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ مرحوم اسدالله عسکراولادی در انتقاد از عملکرد بانک مرکزی گفت: سه ماه است صادراتی نداشته و با ندانم کاری بانک مرکزی، صادرات کشور قفل شده است. وی با انتقاد از ناکارآمدی سامانه نیما برای صادرکنندگان افزود: آقایان بانک مرکزی می‌گویند صادرکننده باید ارز خود را بیاورد در سامانه «نیما»؛ خب کسی که در آن سوی مرز‌های کشورمان خریدار کالای صادراتی ماست، «نیما» نمی‌شناسد؛ «نیما» برای او وجود خارجی ندارد؛ «نیما» دفتر دستکی است که آقایان راه انداخته‌اند و چند صراف را دور هم جمع کرده‌اند و اسمش را گذاشته‌اند «نیما»؛ در حالی که طرف خارجی و خریدار کالای صادراتی ما می‌گوید، شما بانک معتبر معرفی کنید تا پول صادراتتان را به آن بانک واریز کنم. در چنین شرایطی من پول صادراتم را چطور وارد کشور کنم؟

در ۲۹ بهمن ۱۳۹۷ بانک مرکزی طی اطلاعیه‌ای پاسخ تندی به بازرگان با تجربه داد.

در این اطلاعیه آمده بود: وی تاکنون هیچ اطلاعاتی از نحوه مصرف ارز صادراتی خود در چرخه اقتصادی کشور ارایه نکرده است، به طوری که دو شرکت صادراتی ایشان تا پایان آبان ماه سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۱۶.۶ میلیون یورو صادرات داشته و ارز حاصل از صادرات را وارد چرخه اقتصادی نکرده است. در ادامه آمده بود: برخی آقایان شفاف و صادقانه با مردم صحبت نمی‌کنند و این که تمایلی ندارند در فضای شفاف فعالیت کنند و طی سالیان طولانی، در اتاق‌های بسته حوزه تجارت خارجی کشور را قبضه کرده‌اند و صرفاً منافع شخصی و گروهی خود را می‌بینند، بدانند که مردم کاملاً آگاه و هشیارند. صادقانه به مردم بگویند نیما موجب می‌شود کار‌های پنهان ما برملا شود.

بانک مرکزی پس از انتشار این اطلاعیه اسنادی جهت ادعا‌های خود مبنی بر عدم بازگشت ۱۶.۶ میلیون یورو ارز صادراتی توسط مرحوم عسگر اولادی منتشر نکرد و مرحوم عسکراولادی در سی ام بهمن ۱۳۹۷ طی مصاحبه‌ای با خبرنگار تابناک اقتصادی گفت: بنده شصت سال است که فقط با یک شرکت صادرات انجام می‌دهم و در تمام این مدت مشغول صادرات خشکبار بوده‌ام. وی اظهار داشت: بنده سه ماه است که صادرات را تعطیل کرده‌ام و از طرفی تنها با یک شرکتی که دارم، در تمام شش ماه امسال، بیش از یک‌میلیون یورو صادرات نداشته‌ام که آن هم هنوز سررسیدش نرسیده است. وی ادامه داد: این‌ها دروغ می‌گویند، چیکارش کنم؟ بانک مرکزی می‌خواهد با این حرف‌ها، سربه‌سر من بگذارد. عسکراولادی افزود: خود بانک مرکزی شفاف نیست و بی شفاف‌ترین است... .

در پایان باز هم باید به این نکته تأکید کرد که همچنان افکار عمومی منتظر پاسخگویی بانک مرکزی در مورد انتشار خبر گمشدن یک میلیارد یورو ارز دولتی هستند. اینکه چقدر از ادعا‌های شرکت‌ها در مورد رفع ۹۹ درصد از تعهدات ارزی خود صحت دارد؟ و اینکه اگر ادعای شرکت‌ها صحت دارد، چرا بانک مرکزی اقدام به رسانه‌ای کردن این ماجرای غیرواقعی نمود و به نوعی افکار عمومی را برای مدتی به بازی گرفت؛ ماجرایی که تا مدت‌ها دستمایه رسانه‌های معاند خارجی نیز بود و روی آن علیه نظام موج سواری می‌کردند.