کاهش سهم «شبه‌پول» ضد تورمی در اقتصاد کشور

امروز با توجه به تاثیر منفی تورم بر اقتصاد کشور، همواره تلاش می‌شود که سهم عوامل تورم‌زا در اقتصاد کاهش یافته و نقدینگی سرگردان به محل‌هایی هدایت شود که پول نقد را از دسترس مردم دور نگاه دارد.

براین اساس نقش سیاست‌های پولی برای هدایت نقدینگی به سوی شبه‌پول و کاهش سهم پول در اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، بنابراین دولت‌ها با بالا و پایین بردن سود انواع سپرده‌ها و اوراق بهادار در نظر دارند که مسیر نقدینگی (شامل پول و شبه‌پول) را کنترل کرده و به تبع آن تورم را مهار کنند.

پول شامل اسکناس، کارت‌های اعتباری و دارایی قابل دریافت از طریق چک است. پول به دلیل اینکه در دسترس مردم قرار دارد به راحتی قابل خرج کردن است و به همین دلیل باعث افزایش تورم می‌شود، اما شبه‌پول، در نقطه مقابل قرار داشته و برای کوتاه‌مدت، خاصیت ضد تورمی دارد.

شبه‌پول نوعی از سپرده‌های مدت‌دار به شمار می‌رود که امکان نقد شوندگی هزینه کردن آن به آسانی امکان پذیر نیست، بنابراین ابزاری مفید و جذاب برای کنترل تورم به شمار می‌رود.

اوراق قرضه، اسناد خزانه، قرض‌الحسنه و سپرده‌های مدت‌دار از جمله انواع شبه‌پول به شمار می‌روند که نقد شدن آنها به طور مستقیم ممکن نبوده و نیازمند زمان است.

دولت‌ها تلاش می‌کنند با اعمال سیاست‌های پولی و افزایش سود سپرده‌های مربوط به شبه‌پول، نقدینگی جامعه را سوی آنها بکشانند تا بتوانند در کوتاه‌مدت، نرخ تورم را مهار کنند.

بررسی آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد، ارزش نقدینگی در پایان خرداد ۹۸ به بیش از ۱۹۷۹ هزار میلیارد تومان رسید که ۳۱۰ هزار میلیارد تومان از آن به پول و ۱۶۶۹ هزار میلیارد تومان به شبه‌پول تعلق داشته است.

رشد ۵۰ درصدی حجم پول

حجم پول در خرداد امسال به ۳۱۰.۸ هزار میلیارد تومان رسید که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۵۰.۹ درصد و نسبت به اسفند ۹۷ حدود ۹ درصد رشد را نشان می‌دهد.

حجم پول (شامل اسکناس، کارت‌های اعتباری و دارایی قابل دریافت از طریق چک) در خرداد سال ۹۷ حدود ۲۰۵.۹ هزار میلیارد تومان در اسفند پارسال حدود ۲۸۵.۲ هزار میلیارد تومان بوده است.

بررسی روند رشد پول نشان می‌دهد که در دوره یکساله منتهی به خرداد ۹۷ (دوره زمانی خرداد ۹۶ تا خرداد ۹۷) میزان افزایش حجم پول ۲۵ درصد بوده اما در دوره زمانی منتهی به خرداد ۹۸ معادل ۵۰.۹ درصد افزایش داشته که نشان‌دهنده شتاب در خلق پول در یکسال اخیر بوده است.

ارزش پول در خرداد ۹۶ حدود ۱۶۴ هزار میلیارد تومان ثبت شده بود.

روند رشد شبه‌پول

میزان شبه‌پول نیز در خرداد ۹۸ بیش از ۱۶۶۹ هزار میلیارد تومان بوده در حالی که حجم شبه‌پول در خرداد ۹۷ حدود ۱۳۷۶ هزار میلیارد تومان و در اسفند ۱۵۹۷ هزار میلیارد تومان بوده است. در دوره زمانی یکساله منتهی به خرداد ۹۸ حجم شبه‌پول بیش از ۲۹۲ هزار میلیارد تومان بالا رفته است.

همچنین رشد شبه‌پول در خرداد ماه امسال نسبت به خرداد پارسال بیش از ۲۱ درصد و نسبت به اسفند پارسال ۴.۵ درصد است.

بررسی روند افزایش شبه‌پول حاکی از این است که میزان رشد آن در دوره یکساله منتهی به خرداد ۹۸ نسبت به دوره زمانی مشابه (خرداد ۹۶ تا خرداد ۹۷) شتاب گرفته و از ۱۹.۷ درصد به ۲۱.۲ درصد صعود کرده است.

حجم شبه‌پول در خرداد ۹۶ حدود ۱۱۵۰ هزار میلیارد تومان، خرداد ۹۷ معادل ۱۳۷۶ هزار میلیارد تومان و خرداد ۹۸ حدود ۱۶۶۹ هزار میلیارد تومان بوده است.

کاهش سهم شبه‌پول در اقتصاد

بررسی‌های ایرنا نشان می‌دهد که نسبت بین پول و شبه‌پول در حجم نقدینگی در یکسال منتهی به خرداد ۹۸ به سود پول بوده به طوری که سهم شبه‌پول در اقتصاد کاهش داشته است.

در خرداد ۹۷ سهم پول از حجم نقدینگی ۱۳ درصد (۲۰۵.۹ هزار میلیارد تومان) بوده که در خرداد ۹۸ به ۱۵.۷ درصد (۳۱۰.۸ هزار میلیارد تومان) افزایش یافته است.

اما سهم شبه‌پول در دوره زمانی مورد بررسی افت حدود ۲.۷ درصدی را نشان می‌دهد.

براین اساس، سهم ۸۷ درصدی شبه‌پول (۱۳۷۶ هزار میلیارد تومان) در خرداد ۹۷ به ۸۴.۳ درصد (۱۶۶۹ هزار میلیارد تومان) کاهش یافت.

درباره چرایی کاهش سهم شبه پول که خاصیتی ضد تورمی دارد از مجموع نقدینگی می‌توان به سیاست‌های مربوط به تغییرات سود بانکی و اوراق در یک سال اخیر اشاره کرد.