پایتخت خوشنویسی ایران، بی‌خط و مشی

برخی جامعه شناسان و هنرمندان رشته خطاطی معتقدند که هنر خوشنویسی ریشه در فرهنگ ایران و اسلام دارد؛ اما متاسفانه قدمت این هنر نتوانسته هویت خوشنویسی را در عصر جدید حفظ کند.

گرچه ممکن است برخی استان‌های کشور به لحاظ فرهنگ بومی و اختصاصی خوشنویسی را در اولویت فرهنگی خویش نبینند، اما برای قزوین که به عنوان پایتخت خوشنویسی کشور محسوب می‌شود، نبود هیچ نوع خط و مشی برای توسعه، در کنار کمبود اعتبارات مالی و فقدان یک ساختمان مناسب، درد بزرگی بر دوش خوشنویسان این دیار گذاشته است.

فعالان این عرصه هنری معتقدند که اگر قرار است یک استان به عنوان خوشنویسی در کشور فعالیت کند، باید بسترهای مادی و معنوی مناسبی داشته باشد، در غیر این صورت وجود اساتید و بزرگان خوشنویسی در قزوین و دادن لقب پایتخت خوشنویسی به این شهر و استان هرگز نمی‌تواند به تربیت نسل خوشنویس در آینده منجر شده و این هنر را در جایگاه متعالی قرار دهد.

برای اطلاع از کاستی‌ها و مطالبات هنرمندان خوشنویسی ایرنا به چند تن از اساتید این هنر به گفت و گو پرداخت.

خوشنویسی با خط سروکار دارد، اما فاقد خط و مشی است/ ساختمان خوشنویسان باید در شان پایتخت خوشنویسی باشد

کارشناس پژوهش هنر و مدرس دانشگاه به خبرنگار ایرنا گفت: هنگامی که نام قزوین به پایتخت خوشنویسی ایران مزین شده است، باید جلوه‌های زیبای این هنر را نیز درون خود جای دهد که چنین چیزی را تاکنون مشاهده نکرده ایم که خوشبختانه ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های فراوانی در این استان نهفته و باید مورد استفاده قرار گیرد.

سید عبدالله حصاروندی افزود: مسئولان استانی به خصوص مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی باید برای توسعه و راهبرد این هنر وارد میدان شده و از ابعاد مختلف به خوشنویسی نگاه کند، به عنوان مثال آیا این هنر فقط می‌خواهد در قالب هنری تعریف و تبیین شود و یا اینکه صنعت خوشنویسی نیز برای این استان مهم است؟

وی با بیان اینکه خوشنویسی امروز می‌تواند در توسعه گردشگری موفق عمل کند، اظهار داشت: برخی از هنرها مانند صنایع دستی، نقاشی و نگارگری به لحاظ ویژگی تصویری بیش از سایر هنرها در معرض دید انسان قرار دارند و به صورت ناخودآگاه از توجه بیشتری نیز برخوردار خواهند هستند، اما در مورد خوشنویسی به عنوان یک هنر تصویری و ادبی هنوز با فقدان جلوه‌های بصری روبرو هستیم و شهر قزوین به شدت از منظر کالبدی با خوشنویسی بیگانه است.

حصاروندی تصریح کرد: به جز میدان میرعماد و پارک کنار آن که چند تندیس حروف خوشنویسی در آن مشاهده می‌شود، هنوز یک اقدام خاص و ویژه در رابطه با هنر خوشنویسی در استان یافت نمی‌شود و همین مسئله سبب شده تا مسافر خارج از استان و یا گردشگر نتواند تفاوتی بین پایتخت خوشنویسی ایران با دیگر استان‌ها پیدا کند.

این فعال و پژوهشگر هنری تاکید کرد: خوشنویسی با خط سروکار دارد، اما خود فاقد خط مشی است، منظور ما از خط مشی، یک سند سیاسی و راهبردی در رابطه با توسعه این رشته هنری است که باید در استان قزوین تدوین شده و مورد توجه قرار گیرد.

حصاروندی وجود یک ساختمان خاص و ویژه برای هنرمندان خوشنویسی را ضروری دانست و گفت: به لحاظ تلفیق این هنر با عرفان و اصالت در فرهنگ ایران و اسلام، باید در طراحی تندیس‌ها، میادین و به خصوص ساختمان خوشنویسی نهایت دقت را به عمل آورد تا خانه‌ای در سطح پایتخت خوشنویسی ایران احداث شود.

ضرورت برنامه ریزی برای ۲۰۰ فارغ التحصیل خوشنویسی در قزوین

یک پیشکسوت خوشنویسی در قزوین نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اگر تا دیروز توجه کردن به خوشنویسی در قزوین به عنوان یک دغدغه و عشق شخصی تلقی می‌شد، اما اکنون به لحاظ پایتخت خوشنویسی نامیده شدن این استان باید نقش و نمای این هنر کهن بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

عباس پارس مهر افزود: متاسفانه با وجود ۲۰۰ فارغ التحصیل ممتاز در رشته خوشنویسی، هنوز جایگاهی پویا برای این افراد در استان تدارک دیده نشده و این بی‌توجهی می‌تواند به کناره‌گیری فارغ التحصیلان این رشته هنری منجر شود.

وی تاکید کرد: مشکل دیگری که فعالان این هنر با آن مواجه هستند، نبود اعتبارات مالی برای انجام برنامه‌های هنری است و اگر انجمن خوشنویسی از نظر بودجه‌ای تامین شود بدون شک شاهد پویایی و نشاط بیشتری در این هنر خواهیم بود.

آثار خوشنویسان قزوینی باید به عنوان سوغات هدیه شود

مسئول امور اداری و مالی انجمن خوشنویسان استان قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از اقداماتی که می‌تواند به حمایت هرچه بیشتر از اقتصاد هنرمندان خوشنویسی منجر شود، خرید آثار خوشنویسان از سوی مسئولان و هدیه کردن آن‌ها به میهمانان است که به نوعی سوغات فرهنگی قزوین نیز به شمار می‌رود.

بابک البرز نیا افزود: هنرمندان خوشنویسی به لحاظ فقدان مکانی مناسب در تنگنا هستند و امیدواریم که مسئولان در این خصوص وعده‌های خودشان را عملی کرده و برای فراهم کردن یک مکان مناسب اقدام کنند.

وی با بیان اینکه خوشنویسی به پشتوانه مالی نیاز دارد، اظهار داشت: استان قزوین می‌تواند به عنوان پایتخت خوشنویسی در کشور صاحب ردیف بودجه شده و آموزش این رشته هنری توسعه دهد که این مهم بر عهده پیگیری مسئولان استان است.

کمبود اعتبارات مالی برای اجرای برنامه‌آموزشی و فرهنگی در هنر خط

یکی از فعالان این عرصه هنری نیز در خصوص اهمیت رشته خوشنویسی گفت: خوشنویسی جز معدود هنرهایی است که از ابتدای دوران تحصیلی و در مقاطع ابتدایی با دانش آموزان عجین می‌شود و خوش خط بودن به عنوان یکی از محورهای آموزشی در ایران به حساب می‌آید.

فاطمه ارجمندی افزود: با وجود فرهنگسازی مختلف در سطح شهر و مساعدت آموزش و پرورش برای نهادینه کردن این هنر در بین محصلان، هنوز اهداف این هنر متعالی محقق نشده و تحقق این موضوع نیازمند یکسری اعتبارات مالی است که بتوانیم به سمت جلو حرکت کنیم.

وی خاطرنشان کرد: بهترین دوران برای نهادینه کردن هنر خوشنویسی در مدارس ابتدایی است که باید در این خصوص اقدامات و تمهیدات لازم از سوی مسئولان فراهم شود.

فقدان ساختمانی مجهز و نبود یک گالری حرفه‌ای در پایتخت خوشنویسی ایران

مسئول کمیته پژوهش انجمن خوشنویسان استان قزوین نیز در این رابطه گفت: یکی از مشکلات و معضلات ما در حوزه خوشنویسی، فقدان پژوهش و علمی سازی در این رشته هنری است که البته در این سالهای اخیر با تاسیس یک شرکت دانش بنیان تا حدودی باب صحبت در زمینه پژوهش و علوم هنری بیشتر شده است.

هومان بابا اولادی تاکید کرد: یکی از مطالبات اصلی انجمن خوشنویسان استان قزوین داشتن یک ساختمان مناسب همراه با آمفی تئاتر برای انجام برنامه‌های فرهنگی است که مسئولان باید آن را در اولویت قرار دهند.

وی همچنین گفت: وقتی یک ساختمان مناسب و متناسب با شان پایتخت خوشنویسی در قزوین وجود نداشته باشد، به طور حتم تحقق بسیاری از اهداف توسعه‌ای در این رشته هنری ناکام می‌ماند و نباید انتظار کارهای بزرگ داشت.

بابا اولادی خاطرنشان کرد: استان قزوین برای نمایش آثار هنری خود در نمایشگاه‌ها به عنوان پایتخت خوشنویسی نیاز دارد تا چندین گالری حرفه‌ای در شهر راه اندازی کند و هم اکنون این فضاها و اماکن موجود نیست.

ضرورت تشکیل کمیته سیاست گذاری خوشنویسی و آموزش خط به کارمندان

مدرس خوشنویسی در قزوین گفت: در زمان یکی از استانداران اسبق قزوین کمیته‌ای با هدف سیاست گذاری در خوشنویسی قزوین تشکیل شد که به دلیل داشتن اساتید و صاحب نظران می توانست مشاور خوبی برای استاندار محسوب شود، اما اکنون این کمیته غیرفعال شده و لازم است که مجددا راه‌اندازی و پیگیری شود.

علی آقا حسینی افزود: یکی دیگر از اقداماتی که می‌تواند به منظور ترویج و تقویت این هنر در دستگاه‌های دولتی به کار بسته شود، آموزش خوشنویسی به کارمندان دولت است که در پایان گواهی ضمن خدمت ارائه شود؛ با این اقدام هم به اقتصاد اساتید این هنر کمک می‌شود و هم اینکه دستخط کارمندان در نامه‌های اداری ارتقا می‌یابد.

وی همچنین پیشنهاد کرد که برگزاری همایش سالانه استاد محصص در قزوین ادامه یابد.

ضرورت تاسیس فرهنگسرا و نگارخانه فرهنگی

رییس انجمن خوشنویسی قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: متاسفانه طرح مجسمه‌های شهر قزوین با موضوع خوشنویسی که قرار بود به نام‌های میدان خوشنویسی تالار شهر و کریدور خوشنویسی مقابل استانداری ساخته شود، هنوز توسط شهرداری به اجرا درنیامده است.

مهرزاد محصص مستشاری افزود: قزوین فاقد فرهنگسرا، تالار و نگارخانه فرهنگی است و حتی طرح تالار شهر برای هنرمندان خوشنویس نیز به دلیل شباهت اسمی با تالار شهر واقع در مجتمع فرهنگی و گرشگری باید تغییر نام پیدا کرده و موجودیت خودش را حفظ کند.

وی در خصوص تاریخ خوشنویسی در قزوین اظهار داشت: اگر از تمام اقشار مردم و مسئولان بپرسید که هنر شاخص استان قزوین چیست، همه به خوشنویسی اشاره خواهند کرد؛ این موضوع بارها در مسابقات مختلف تلویزیونی نیز به عنوان سوال از شرکت کنندگان پرسیده شده است، اما اگر از همین افراد در قزوین بپرسید که مرکز خوشنویسی قزوین کجاست؟ نمی‌توانند پاسخ دهند، چرا که هیچ معرفی مناسبی در شهر موجود نیست.

محصص مستشاری در خصوص بزرگان خوشنویسی در قزوین گفت: میرعماد قزوینی به عنوان نستعلیق نویس بزرگ تاریخ اسلام و ایران، عبدالمجید طالقانی شکسته نویس معاصر، عماد الکتاب قزوینی و ملک محمد قزوینی در خط تعلیمی به عنوان هنرمندان شاخص این استان در حوزه خوشنویسی هستند که می‌طلبد نگاه ویژه و سیاست گذاری خاصی در استان دنبال شود.

این هنرمند خوشنویس خاطرنشان کرد: انجمن خوشنویسی قزوین حدود ۵۰ سال پیش توسط ابوالحسن محصص در استان پایه گذاری شد و از همان تاریخ تاکنون اساتید و بزرگان بسیاری در این انجمن دور یکدیگر جمع شده و توانسته‌اند در این عرصه حرفی برای گفتن داشته باشند.

محصص مستشاری یادآور شد: با اینکه بهترین مجموعه‌های خوشنویسی کشور توسط احمد ابوطالبیان خوشنویس قزوینی جمع آوری شده است، اما تاکنون هیچ نوع سیاست گذاری برای نمایش و فروش آثار خوشنویسان در استان مهیا نشده و تمام ظرفیت های این هنر مورد غفلت واقع شده است.

راه اندازه کمیته سیاست گذاری خوشنویسی و تقویت کالبد شهر قزوین با این هنر ارزنده

چندی پیش هدایت الله جمالی پور استاندار قزوین با توجه به تاریخ هنر خوشنویسی و وجود اساتید آن در استان دستور داده بود که کمیته سیاست گذاری خوشنویسی در استان دوباره راه اندازی شود.

وی همچنین تقویت خط پرسنل اداری در نامه نگاری اداری و نصب مجسمه با موضوع خوشنویسی در میادین شهر را به عنوان یک ضرورت برشمرده بود که امید است پاسخ مناسبی به مطالبات هنرمندان این عرصه باشد.