انتخابات و پول‌های کثیف

تدبیر24»به میزانی که این 3 مولفه در برگزاری انتخابات لحاظ شود، نظام انتخاباتی یک کشور نیز مورد اعتماد بیشتر و به لحاظ اعتبار نظام انتخاباتی بالاتر قرار خواهد ‌گرفت. در این راستا در روش‌های دموکراتیک برگزاری انتخابات، امکان حذف پول‌های کثیف از فرآیند برگزاری نیز بیشتر خواهد ‌بود، اما برقراری چه نظام انتخاباتی و با چه مختصاتی می‌تواند ضمن اعتمادسازی، افزایش اعتبار و دموکراتیک بودن، میزان استفاده از پول‌های کثیف در این فرآیند را کاهش دهد؟ تقریبا در بسیاری از کشورها با اعتبار دموکراسی بالا نظام انتخاباتی مبتنی بر احزاب است. این احزاب هستند که نامزدها را معرفی می‌کنند و حتی در کشورهای پیشرو در دموکراسی مردم کاری به افراد ندارند بلکه به احزاب و برنامه‌های حزب متبوع و مطلوب‌شان رای می‌دهند، بنابراین هر چه از انتخابات حزبی فاصله بگیریم و به نامزدگرایی نزدیک شویم و در واقع فردگرایی در انتخابات پررنگ‌تر شود شاهد فسادهای مالی و استفاده از پول کثیف برای ورود به مجلس هستیم. از همین روی تغییر نظام انتخاباتی در راستای برگزاری انتخابات حزبی می‌تواند از ورود پول‌های کثیف به انتخابات را کاهش دهد. البته ضعف نظام انتخاباتی ابعاد مختلفی دارد و یکی از آنها ورود پول‌های کثیف به این فرآیند به‌دلیل نبود یک نظام انتخاباتی حزبی است اما کنار آن ضعف قانونی و ضعف نظام مالی نیز وجود دارد که نباید نادیده گرفته ‌شود. ریشه این ضعف هم در نظام بانکداری ما است. برای نمونه هنوز دو مورد از لوایح چهارگانه که می‌تواند به شفافیت بیشتر مالی بینجامد، به دلایل سیاسی در مجمع تشخیص مصلحت نظام معطل باقی مانده است. این در حالی است که با به‌کارگیری این لوایح می‌توان از ورود پول قاچاقچیان موادمخدر یا کالا و... به بانک‌ها و شست‌وشوی آن و تبدیلش به پول تمیز جلوگیری کرد، بنابراین می‌توان گفت به‌دلیل ضعف نظام بانکی به سهولت می‌توان پول کثیف را به پول تمیز تبدیل کرد و در فرآیندی چون انتخابات از آن بهره جست. اما به ‌جز نظام انتخاباتی و نظام بانکی مساله نظارت استصوابی نیز به ورود پول‌های کثیف در انتخابات تاثیرگذار است. نظارت استصوابی باعث جلوگیری از ورود نخبگان به پارلمان می‌شود؛ چراکه پس از مجلس چهارم و تشدید نظارت‌ها عملا نخبگان به این سمت و سو سوق داده شدند که به سادگی حاضر نیستند در رقابت‌های انتخاباتی که چاپلوسی جای صداقت را در آن گرفته حضور یابند و اگر هم حضور پیدا کنند احراز صلاحیت نمی‌شوند.

تا زمانی که براساس مر قانون و با تکیه بر 4 مرجع اعلام شده در قانون احراز صلاحیت‌ها اتفاق نیفتد، نمی‌توان انتظار داشت نهادهای دیگر نظام انتخاباتی به درستی کار کنند. تبعات چنین نظام انتخاباتی نیز احتمال بروز فساد مالی است، چراکه اغلب می‌خواهند به هر قیمتی که شده و حتی با استفاده از اهرم پول‌های کثیف به مجلس راه یابند. بنابراین مشکلات عدیده‌ای بر سر راه فرآیند برگزاری انتخابات به جز پول‌های کثیف وجود دارد که باید برای آن چاره‌جویی کرد. یکی از راهکارهای زودبازده نیز تغییر روش شورای نگهبان است. شاید نتوان در ماه‌های باقی مانده به انتخابات به اصلاح قانون و تغییر شیوه نظارتی شورای نگهبان دست یافت، اما با تغییر رفتار شورای نگهبان و رفتن به این سمت که تنها با تکیه بر 4 مرجعی که در قانون ذکر شده است، صلاحیت افراد بررسی شود، می‌توان هم مردم را به حضور در انتخابات دلگرم و هم با حضور به‌هم رساندن نخبگان ورود پول‌های کثیف به انتخابات را کمتر کرد.