دفاع مسئولان از حذف اشعار بزرگان ادب از کتب درسی: شهید حججی بر حافظ و سعدی اولویت دارد
اما آیا در روزگاری که کودکان قبل از کتاب خواندن بازی با موبایل و تبلت را یاد می‌گیرند، حذف شعر و داستان بزرگان ادب ایران، منطقی و کمک به فرهنگ و ادب فارسی است؟ حذف آثار بزرگان ادبیات موضوعی نبود که به‌سادگی بشود آن را پذیرفت.
حذف آثار شاعران و نویسندگان بزرگ از کتابهای درسی مدارس، موضوع داغ این روزهاست. برخی از این حذفیات عجیب هستند و برخی منطقی به نظر می‌آیند؛ اما چه معیارهایی برای این تغییرات وجود دارد؟
به گزارش آفتابنیوز؛ چند روزی است که لیستی از شاعران و نویسندگانی که آثار آنها از کتب درسی حذف شده، دست به دست در فضای مجازی می‌چرخد و موضوع بحث‌های داغ شده است. اگر نبودن نام شاملو و فروغ فرخزاد در کتابهای درسی عادی شده است، حذف شعرهایی از افرادی مانند هوشنگ ابتهاج، رهی معیری، نیما یوشیج و خیام و حذف نام و داستان‌هایی از غلامحسین ساعدی، محمود دولت‌آبادی، صادق هدایت، ایرج میرزا و بزرگ علوی از کتاب دانش‌آموزان جای بررسی دارد. البته باید اشاره کرد برخی از اشعار حذف شده با شعر دیگری از همان شاعر جابه‌جا شده‌اند که شعر اخوان ثالث نمونه‌ای از این جابه‌جایی است.
اما آیا در روزگاری که کودکان قبل از کتاب خواندن بازی با موبایل و تبلت را یاد می‌گیرند، حذف شعر و داستان بزرگان ادب ایران، منطقی و کمک به فرهنگ و ادب فارسی است؟
حذف آثار بزرگان ادبیات موضوعی نبود که به‌سادگی بشود آن را پذیرفت. به همین دلیل ایرناپلاس صحت این ماجرا را از حسین قاسم‌پورمقدم، مدیر گروه ادبیات فارسی دفتر تألیف کتب درسی آموزش و پرورش و از مؤلفان کتب نونگاشت ادبیات در پایه یازدهم پرسید. به گفته قاسم‌پورمقدم کلیه کتابهای درسی از سال ۱۳۹۴ تغییر کرده و وارد نظام جدید شده‌اند. این تغییر برای متناسب‌سازی کتابها با سند «تحول بنیادین» و سند «برنامه درسی ملی» بوده است. این کتابهای نونگاشت از فیلترهای مختلف مانند دبیران و اساتید جامعه ایرانی عبور کردند و از سال ۹۵ تا امروز تدریس می‌شوند.
جایی نیاز بود شهید حججی را مطرح کنیم و این بر حافظ و سعدی اولویت داشت
قاسم‌پورمقدم درباره اصول و ساختار انتخاب آثار در کتابهای نونگاشت یا جدیدالتألیف توضیح داد: جایی نیاز داشتیم شهید محسن حججی را مطرح کنیم و این بر حافظ و سعدی اولویت داشت. اینها در حالی است که کسی تا به امروز از ما نپرسیده که چرا از شاهنامه یک شعر را در کتابهای جدید نیاوردید، اما گاهی می‌پرسند که چرا شعری از اخوان در کتاب درسی نیاوردید. پاسخ ما برای فردوسی، حافظ، سعدی و اخوان ثالث این است که کتاب جدید با اصول و مصوبات تازه‌ای شکل گرفته است که سازمان پژوهش قبل از اینکه کتابی تألیف شود، آن مصوبات را تدوین می‌کند.
به گفته قاسم‌پورمقدم در تألیف کتابهای درسی جدید، از متون اوایل انقلاب هم استفاده شده است. او بیان کرد: زمانی که گروه مؤلف می‌خواهند متنی را انتخاب کنند، سعی می‌کنند به متونی که در سال‌های گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت، وفادار باشند؛ اما گاهی متون با استانداردهای تألیف جدید همخوانی ندارد. برای مثال از اخوان ثالث شعر «خان هشتم» را در کتابهای درسی آوردیم، چراکه این شعر با مضمون ادبیات حماسی همخوانی بیشتری دارد.
استفاده از برخی آثار درست نیست
در میان آثاری که از کتابهای درسی حذف شده‌اند، داستان‌هایی از غلامحسین ساعدی، بزرگ علوی و محمود دولت‌آبادی دیده می‌شود. مدیر گروه ادبیات دفتر تألیف کتب درسی در پاسخ به چرایی حذف آثار این نویسندگان گفت: چرا نمی‌گویند به چه دلیل در ساختار کتابهای جدید برای مثال رستم و اسفندیار نیامده است؟ البته جای رستم و اسفندیار، گذر سیاوش از آتش و داستان ضحاک را داریم. برای اینکه این متن در روزگار خود متنی درست در نظر گرفته شده است، اما برای روزگار جدید متن درستی نیست.
بانکی از خواندنی‌های متون نظم و نثر جمع‌آوری شود
کتابهای درسی در شکل‌گیری ذهن کودکان نقش مهمی ایفا می‌کنند، به‌همین دلیل است که همواره روی انتخاب متونی که در این کتابها منتشر شده است، حساسیت بالایی در جامعه وجود دارد. محمدرضا ترکی، استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران درباره ضرورت‌هایی که در انجام تغییرات در کتب درسی باید در نظر گرفته شود، به خبرنگار ایرناپلاس گفت: به عقیده من در مرحله اول باید بانکی از خواندنی‌های متون نظم و نثر قدیم و معاصر که مناسب کتابهای درسی و مخاطبان نوجوان آن باشد با مشورت شاعران و نویسندگان و اهل ادبیات تهیه و سپس از میان آنها متون زیبا و جذاب برای کتابهای درسی انتخاب شود.
به گفته ترکی بدون تهیه بانکی از متون نظم و نثر قدیم و معاصر هر گزینشی ممکن است با مخالفت عده‌ای روبه‌رو شود.
هیچ اثر فاخری از کتاب کم نشده است
حذف آثار افرادی که می‌توان آنها را مفاخر ادبی کشورمان دانست از کتابهای درسی در حالی روی داده که برخی از کارشناسان معتقدند این رویکرد برای بهبود فهم متون توسط دانش‌آموزان عملی شده است. اما مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی دفتر تألیف کتب درسی با این دیدگاه مخالف است. به گفته او کتاب درسی یک ابزار دولتی است و دولت در هر برهه از زمان انتظارات، اصول و معیارهایی دارد. کتاب درسی ابزاری است تا دولت بتواند به اهداف و خواسته‌های خود برسد، پس باید شرایط و ویژگی‌های مد نظر دولت را داشته باشد.
قاسم‌پورمقدم در نگاهی کلی به کتاب‌هایی که در دوره جدید آموزش و پرورش تألیف شده‌اند بر این باور است که هیچ اثر فاخری از کتاب کم نشده است. او حتی از افرادی که چنین ادعایی دارند دعوت کرد تا با رجوع به کتابهای درسی گفته خود را اثبات کنند. قاسم‌پورمقدم توضیح داد: وقتی مؤلف کتاب درسی هستید، ده‌ها پروژکتور روی شما روشن است. ما همواره از مؤلفان خواسته‌ایم تا از متون قبلی کتابها استفاده کنند زیرا روی آنها زحمت کشیده شده است، اما ادبیات اقیانوس است و برای یک کتاب درسی می‌توانیم ۱۴ لیوان از این اقیانوس برداشت کنیم، زیرا هر کتاب درسی ۱۴ درس دارد. وقتی سنایی را انتخاب می‌کنید، ناصر خسرو بیرون می‌ماند و وقتی مولوی را در کتاب درج می‌کنید، سعدی بیرون می‌ماند.
معیارهای تألیف کتب درسی محدود کننده است
مدیر گروه ادبیات فارسی دفتر تألیف کتب درسی در حالی حذف آثار برخی از شاعران و نویسنده‌ها را فارغ از دیدگاه‌های سیاسی و اجتماعی آنها می‌بیند که برخی دلیل این حذفیات را دیدگاه‌های این افراد عنوان می‌کنند. البته به گفته قاسم‌پورمقدم اگر کسی به حکومت فحش داده باشد، متنش از کتاب درسی حذف خواهد شد، همچنین متون جهت‌دار شعرا حذف شده است. او بیان کرد: تا به حال هیچ مقامی به ما اعلام نکرده که آثار این شاعر را در کتاب بیاورید و آن شاعر را نیاورید. اما در انتخاب، معیارهایی که کتاب درسی بر اساس آن تنظیم شده است، خود محدود کننده خواهند بود.
به گفته وی، ادیبان، استادان ادبیات و زبان فارسی دانشگاه‌ها، روان‌شناس‌ها، دبیرهای مشغول به کار در مدارس از جمله اعضایی هستند که برای ساختار کتابها تصمیم می‌گیرند. او گفت: نتیجه نهایی توسط افراد مختلف از نهادهای مختلف بررسی می‌شود. اگر دلایل منطقی داشته باشند ما نظر آنها را می‌پذیریم و اگرنه، ما آنها را مجاب می‌کنیم که مثلاً شعر دماوندیه ملک‌الشعرای بهار شعر خوبی است و باید در کتاب درسی بماند.
با هیچ شاعری خصومتی نداریم
او با بیان اینکه کتاب درسی گنجایش این را ندارد که بتوان در آن از همه شاعران مطالبی آورد، افزود: با هیچ شاعری خصومتی نداریم. حتی اگر نتوانستیم اثری از شاعر و نویسنده در کتاب درج کنیم، زندگینامه او را در پشت جلد کتاب درج کرده‌ایم. هرجا فرصتی بود، حتی شده یک دوبیتی از شاعر بزرگی بیان کرده‌ایم که مخاطب‌های کتاب از طریق دوبیتی با آن شاعر مرتبط شوند.
این روند در حالی شکل می‌گیرد که ارتباط دانش‌آموزان با کتابهای درسی هر روز کمرنگتر و ضعیف‌تر می‌شود، به گفته قاسم‌پورمقدم در کتابهای جدید تمرین‌هایی وجود دارد که دانش‌آموز را برای فهم مطلب به فکر وا می‌دارد. اما به گفته او سلیقه در ادبیات مانند ریاضی از قوانین پیروی نمی‌کند، به همین دلیل کتابهای جدید را مورد بررسی ۱۵۰ دبیر و صاحب نظر قرار داده و پس از تصحیح و تأیید، به چاپ رسانیده‌اند.
واکنش سازمان پژوهش به انتشار لیست حذفیات کتابهای فارسی
با این حال، سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیز موارد مطرح شده در فضای مجازی در خصوص حذف برخی متن‌ها از کتابهای فارسی را رد کرد و تاکید کرد در سه سال گذشته متنی از این کتابها حذف نشده است.
کوروش امیری نیا معاون برنامه‌ریزی متوسطه دفتر تالیف کتابهای درسی ابتدایی و متوسطه نظری در پاسخ به مواردی که در برخی خبرگزاری‌ها و فضای مجازی نسبت به کتابهای درسی فارسی دوره دوم متوسطه مطرح‌شده است، گفت: کتاب درسی به عنوان یکی ازاجزاء مهم بسته آموزشی در فرآیندی حساب‌شده و متناسب با منطق اسناد بالادستی از جمله سند برنامه درسی ملی و راهنمای برنامه درسی حوزه تربیت و یادگیری با تأیید استادان و صاحب‌نظران شورای برنامه‌ریزی درسی و اعتبار بخشی توسط تعداد زیادی از استادان و دبیران سراسر کشور تهیه و تدوین می‌شود در این راستا کتابهای درسی فارسی دوره دوم متوسطه نیز از سال ۱۳۹۵ همسو با برنامه درسی ملی، نو نگاشت بوده و در سه سال گذشته متنی از این کتب حذف نشده است.
امیری نیا یادآور شد: در تولید کتابهای جدید و نو نگاشت دوره دوم متوسطه، مهم‌ترین اصل، رعایت خواسته‌ها و انتظارات سند برنامه درسی ملی بوده است و همین امر سبب شده تا کتابهای جدید ساختار و محتوایی متفاوت از کتابهای قبلی داشته باشند. بنابراین کتابهای قبلی از مهر ۱۳۹۵ در مدارس تدریس نمی‌شود و تمامی موارد ذکر شده توسط نویسنده از کتابهای مربوطه حذف نشده بلکه مربوط به کتابهای قبل از سال ۱۳۹۵ است. شورای برنامه‌ریزی درسی و گروه تألیف سعی کرده است تا حد امکان از متون کتابهای درسی ادبیات 40 سال گذشته در صورت تناسب با اهداف و سرفصل‌های کتابهای جدید استفاده کند. با نگاهی به تاریخ کتابهای درسی به خوبی می‌توان فهمید که درگذر زمان، محتوای کتابهای درسی با توجه به ضرورت‌های مختلف آموزشی، اجتماعی و فرهنگی اصلاح و بازنگری شده و تغییر یافته است.
شایان ذکر است بر همگان روشن است که از اقیانوس بیکران نظم و نثر گران‌سنگ ادبیات فارسی تنها به‌اندازه ظرف محدود کتاب درسی می‌توان بهره گرفت.
گر بریزی بحر را در کوزه‌ای چند گنجد؟ قسمت یک‌روزه‌ای (مولوی)
معاون برنامه ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب های درسی ابتدایی و متوسطه نظری افزود: در انتخاب شاعران و نویسندگان اصل بر انطباق متون نظم و نثر با موضوع و اهداف برنامه درسی زبان و ادبیات، رعایت سیر زمانی (گذشته و امروز) و پرهیز از متون دارای اندیشه‌های جهت‌دار و ... است. بنابراین کتاب درسی جایی برای معرفی اندیشه‌های اشخاص خاص نیست که منتهی به سهم خواهی فرد یا افراد باشد. متن دروس با تشخیص شورای برنامه‌ریزی درسی، نتایج ارزشیابی پایانی و مکاتبات دبیران در طی چند سال یک‌بار حذف، اصلاح یا افزوده می‌شود.
وی یادآور شد: ازآنجا که هر تحولی در حوزه آموزشی به ویژه زبان و ادبیات فارسی، مستلزم آشنایی با فلسفه آن و تعدیل عادت‌های قبلی در تدریس است، لذا طبیعی است برخی از همکاران با ابهامات، پرسش‌ها و چالش‌های ذهنی و عملی مواجه شوند. از این افراد به ویژه فعالان عرصه کنکور درخواست می‌شود آموزه‌های جدید این حوزه یادگیری را با مراجعه به پیشگفتار کتابها و راهنمای معلم مطالعه کنند تا بیشتر و بهتر در جریان چرایی تغییرات کتابهای فارسی دوره متوسطه قرار بگیرند.
امیری نیا در ادامه شیوه ارائه مباحث آموزشی پرداخت و اظهارکرد: شیوه ارائه مباحث آموزشی بر اساس منطق برنامه درسی، مهارتی و کاربردی بوده و هدف اصلی در این رویکرد تسهیل فرآیند آموزش، یادگیری، پرورش قدرت تحلیل، توانایی تولید متن و توانایی شناخت و به‌کارگیری علوم ادبی در بررسی متون ادبی است. بنابراین مباحثی مثل شعر، داستان، حکایت، دستور و آرایه‌های ادبی به شکلی تازه در ساختار کتابها مطرح‌شده است.
معاون برنامه ریزی متوسطه دفتر تالیف کتاب های درسی ابتدایی و متوسطه نظری در پایان متذکر شد که از استادان و صاحب‌نظران دعوت می‌شود قبل از هر نقد و نظری در خصوص ساختار و محتوای کتابهای فارسی به راهنمای معلم کتابهای زبان و ادبیات فارسی دوره اول و دوم متوسطه مراجعه کنند تا از سرفصل‌ها و موضوعات مصوب برنامه آگاهی داشته باشند. هر متنی که در کتاب آمده منطبق بر منطق برنامه درسی بوده است.
به گزارش روابط عمومی سازمان پژوهش، وی در پایان گفت: بنابراین علاقه‌مندان می‌توانند حتی به صورت حضوری و با مراجعه به سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی اطلاعات لازم را کسب کنند.
توضیح یک مؤلف کتاب درسی درباره حذفیات کتابها
همچنین محمدرضا سنگری که در تألیف کتابهای درسی همکاری داشته، درباره تغییرات و حذفیاتی که در کتابهای درسی ادبیات فارسی اتفاق می‌افتد توضیح داد.
این نویسنده، پژوهشگر و مؤلف کتابهای درسی زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: من در دوره‌ای در تألیف کتابهای درسی بوده‌ام، اما بعدها ارتباط من کمرنگتر بوده است. گاه تصمیم‌گیری‌های بعدی‌ای می‌شد که در این تصمیم‌گیری‌ها چندان نقشی نداشتم. من نزدیک به ۱۵ سال است که دیگر مسئول گروه ادبیات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نیستم. فقط گاهی مرا در تیم تألیف دعوت می‌کردند و من هم با دوستان گروه همکاری و همفکری داشتم. اینکه به چه دلیل درسی را برداشته‌اند و یا چرا درسی افزوده شده و یا اینکه تغییراتی ایجاد شده، مسئول گروه ادبیات سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی بهتر می‌توانند توضیح بدهند و هر توضیحی که من بدهم ممکن است توضیح نادرست یا ناقصی باشد.
سنگری در توضیح چرایی حذف یا اضافه شدن متن‌ها به کتابهای درسی ادبیات فارسی، گفت: گاهی افرادی در حذفیاتی که وجود دارد بزرگ‌نمایی می‌کنند. آنها معمولا با واقعیت‌های کتابهای درسی آشنا نیستند. گاهی اوقات برخی از حذف‌ها پیشنهاد خود دبیران است زیرا معمولا از آنها نظرسنجی و نظرخواهی می‌کنند، یا دبیران نقدهایی می‌فرستند که باعث می‌شود درسی حذف یا درس دیگری اضافه شود. این‌طور نیست که ما تصور کنیم هر درسی را هرکس و هر وقت که دلش خواست می‌تواند حذف کند و یا درس دیگری را وارد کتابهای درسی کند و یا راحت آن را بردارد. آن‌جا شورایی وجود دارد که اعضایش درباره درس‌ها نظر می‌دهند و آنها را بررسی می‌کنند.
او با بیان اینکه شاید یک از دلایل حذف‌ها درخواست دبیران باشد، خاطرنشان کرد: ممکن است دبیران بگویند فلان درس هیچ تناسبی ندارد و قابل تدریس نیست و یا درس بهتری وجود دارد که می‌تواند جایگزین آن شود یا بچه‌ها از فلان درس لذتی نمی‌برند. پس صرفا اینکه این درس برای فلان شخصیت است که متعلق به جناح این‌طرف است یا آن‌طرف یا به چهره‌های قبل از انقلاب برمی‌گردد، در تألیف کتابهای درسی مطرح نیست. حال ممکن است برخی نسبت به آن حساسیت به خرج بدهند که مثلا این داستان چون برای غلامحسین ساعدی بوده و یا این شعر چون برای اخوان یا برای فلان کس بوده شما حذف کرده‌اید و در واقع دارید مخالف می‌کنید یا هر انگاره دیگری، درست نیست.
این مؤلف کتابهای درسی سپس بیان کرد: کتابهای درسی پشتوانه دارد و حداقل چندین مجموعه درباره آنها فکر و بحث و بررسی و سپس از معلمان نظرخواهی می‌کنند. پیش از اینکه کتاب چاپ شود آن را در سایت می‌گذارند و معلمان آن را می‌بینند. سازمان نیز بازخورد آن را می‌بیند. ممکن است چند معلم گفته باشند این درس، درس مناسبی نیست. حتی ممکن است از یک شخصیت انقلاب درسی حذف شود، اصلا این‌طور نیست که خدای نخواسته از سر مخالفت با ارزش‌های انقلاب باشد؛ بلکه دبیران به این نتیجه رسیده‌اند که این درس، درس مناسبی نیست. گاهی وقت‌ها هم خواهندگانی هستند که متقاضی مطرح شدن در کتابهای درسی هستند، گاهی درسی متناسب با این خواسته‌ها وارد کتاب درسی می‌شود، اما بعد معلوم می‌شود که این درس خیلی هم مناسب نبوده و عکس‌العمل دبیران را در پی داشته است. من موارد بسیار این‌چنینی دیده‌ام. گاهی دبیرانی ما را دیده و گفته‌اند «تو را به خدا این درس را بردارید زیرا مورد اقبال بچه‌ها نیست»، در حالی که ممکن است این درس برای یک شخص نام‌آور و نویسنده مشهور باشد اما مورد علاقه دانش‌آموز نباشد، آن وقت آن درس عوض می‌شود. آن وقت کسانی می‌آیند و بدون اینکه عقبه این ماجرا را بدانند، برخوردهای این‌طوری می‌کنند.
هر بلایی می‌خواهند سر کتاب درسی می‌آورند
همچنین محمد پارسانسب که از مؤلفان کتابهای درسی است با بیان اینکه در جریان کامل حذف متون کتابهای درسی نیست، می‌گوید: هر بلایی می‌خواهند سر کتابهای درسی می‌آورند و برای‌شان مهم نیست.
این استاد دانشگاه و مؤلف کتابهای درسی زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با ایسنا، در پی انتشار فهرستی با عنوان «حذفیات کتابهای درسی ادبیات فارسی» که در فضای مجازی دست به دست می‌شود و از حذف شعر و داستان‌هایی از ادبیات کلاسیک و معاصر و جایگزینی متن‌ها و نام‌هایی دیگر حکایت دارد، با بیان اینکه به صورت کامل در جریان نیست و با مطالبی که در فضای مجازی منتشر شده مطلع شده است، اظهار کرد: ما آن زمان فقط کتاب را تألیف کرده‌ایم و دیگر ارتباطی با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی نداریم. به تعبیر خودشان کتاب را خریده‌اند و هر بلایی که دل‌شان می‌خواهد سر آن می‌آورند. آنها به صورت صفحه‌ای برای تألیف کتاب قرارداد می‌بستند و بعد رابطه مولف با سازمان پژوهش قطع می‌شد. خودمان چندین‌بار به آنها گفته‌ایم این شیوه غلط است.
او در ادامه متذکر شد: درست است که کتابها به اصلاح و بازنگری نیاز دارند، اما بهترین کسی که می‌تواند کتابها را اصلاح کند، مؤلف آن است، که این اتفاق نیفتاده است. کتابها را دست یک‌سری افراد که به عنوان کارشناس هستند، داده‌اند و آنها هم هرکاری دل‌شان خواسته با کتابها کرده‌اند. اخیرا حتی عنوان کتابها را هم عوض کرده و کتاب دیگری ساخته‌اند. ما مؤلفان در جریانش نیستیم؛ البته من به سهم خودم در جریانش نیستم، زیرا هیچ ارتباطی با سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی ندارم، نه از ما می‌پرسند و نه نظرخواهی می‌کنند و نه اطلاع می‌دهند.
پارسانسب درباره آسیب‌های حذف این شعرها و داستان‌های ادبیات کلاسیک و معاصر بیان کرد: کتاب درسی مجموعه‌ای منسجم است که با هدف خاصی نوشته می‌شود؛ ابتدا اهداف تعریف و جهت‌ها مشخص می‌شود و بر اساس این اهداف، متون انتخاب و درس‌ها چیده می‌شود. تنظیم متون کتاب درسی از یک نظم صوری و درونی پیروی می‌کند. طبیعتا زمانی که درس‌ها را جابه‌جا یا حذف می‌کنند قائل به این نظم و نظام نیستند و هر اتفاقی بیفتد فرقی نمی‌کند و بالاخره وقت دانش‌آموز به نحوی پُر می‌شود.
او خاطرنشان کرد: زمانی که کتاب درسی را می‌نوشتیم برای تنظیم فصل‌ها قاعدتا به مجموعه تاریخ ادبیات و سیر تاریخ ادبیات توجه داشتیم. زمانی که این موضوع حذف می‌شود معلوم نیست چه بلایی سر کتاب می‌آید. اگر خود مؤلفان حذف کنند باز این نظم را درنظر دارند و جایگزینی برای آن می‌یابند، اما زمانی که این نباشد می‌شود شیر بی‌یال و دم و اشکم. حدف ادبیات کلاسیکش یک جور است و حذف ادبیات معاصر هم جور دیگری است. این همه متن زیبا را به یک بهانه سست حذف کرده‌اند؛ اینکه اسم این آدم نباشد یا فلان متن شایسته نیست. اینها استدلال‌های قوی‌ای نیست.
این استاد دانشگاه و مؤلف کتاب درسی در پایان تأکید کرد: متن‌هایی را برایم ارسال کرده بودند که چه چیزهایی حدف شده است. واقعا دقیق در جریان نیستم و نمی‌دانم. باید کتاب‌های‌مان به‌روز شود، اما این به‌روز بودن به معنای بی‌نظمی، شلختگی و پریشانی نیست. به‌روز بودن یعنی اقتضائات زمانه را درنظر گرفتن، اما مثلا شعر و ادبیات کلاسیک را نمی‌توان کنار گذاشت. باید متن‌هایی تولید شود. وقتی متن‌های جایگزین را دیدم موجه شدم به کسانی متعلق است که هنوز تمرین نوشتن می‌کنند و کتابی ننوشته‌اند و متن‌های‌شان در کتابها آمده که این متن‌ها جالب نیست. ما باید فرهنگ و پیشینه فرهنگی خودمان را به بچه‌ها منتقل کنیم. اما نمی‌دانم راهش کجاست و بچه‌ها کجا باید سراغش بروند و با آن آشنا شوند.
دستور وزیر آموزش و پرورش برای بررسی منصفانه تغییرات کتب درسی فارسی
وزیر آموزش و پرورش نیز به دنبال انتشار فهرستی از تغییرات کتب درسی فارسی در فضای مجازی خواستار بررسی منصفانه این تغییرات شد.
محسن حاجی‌میرزایی در صفحه توییترش نوشت: «تغییرات کتب درسی مطرح شده مربوط به سه سال پیش است اما تلنگری برای بررسی بیشتر بود. دستور دادم بررسی کارشناسانه، دقیق و منصفانه‌ای صورت بگیرد. به عنوان وزیر آموزش و پرورش به همه کسانی که دل‌نگران فرهنگ کشور هستند اطمینان می‌دهم آموزش و پرورش پاسدار و مروج سرمایه‌های معنوی کشور است.»
جملات تولدت مبارک پسرم (جملات زیبای تبریک تولد مادر به پسر) 
قتل خونین همسر با دستور زن خیانتکار+گفتگو با متهم 
آداب و رسوم شب یلدا در استان مازندران 
متن زیبا برای شب یلدا با جملات بسیار زیبا و دلنشین 
«صخره مقدس» با موضوع طوفان الاقصی منتشر شد 
سفره شب یلدا سنتی با تزیینات بسیار شیک 
دیدن پورن توسط بچه ها، چگونه برخورد کنیم؟ 
(تصاویر) مخوف‌ترین مرکز بازداشت و شکنجه در دمشق 
کپشن در مورد چتر ؛ جملات کوتاه عاشقانه و غمگین برای چتر 
زیباترین و شادترین عکس نوشته های شب یلدا 
مرد جوان پسر مورد علاقه مادرزنش را به قتل رساند! 
بهترین فیلم‌ها و سریال‌های سال 2024 به انتخاب مجله تایم 
شعر غمگین شب یلدا + مجموعه اشعار زیبای غم و ناراحتی شب یلدا 
کپشن غمگین | 100 کپشن غمگین خاص کوتاه و بلند برای استوری و پست 
زیباترین سفره های شب یلدا را ببینید + عکس 
دانلود آهنگ علی زند وکیلی غمگین ترین آهنگ 