اثرات تیره شدن روابط ایران و ترکیه چیست؟

به گزارش رکنا، به نقل از خبرآنلاین، محمد مسجدجامعی سفیر اسبق ایران در مراکش و واتیکان در 6 نکته به بررسی اهمیت روابط ایران و ترکیه پرداخت:

اول اینکه ترکیه به شکلی کاملاً طبیعی و به معنای واقعی کلمه، یک «کشور» است؛ یعنی همه مقوّمات کشور بودن را داراست و دولت-ملت آن شکل گرفته و دولت کنونی آن نماینده بخش بسیار بزرگی از جامعه این کشور است و مهمتر اینکه کاملاً به عکس همسایگان جنوبی ما، تصمیماتی که در این کشور اتخاذ می‌شود، شخصی و خلق‌الساعه نیست، که این خود به دلیل تفکیک قوا و وجود نهادها و مؤسسات گوناگون و مستقل است و نیز وجود ارتش و نهادهای امنیتی ریشه‌دار و احزاب و گروه‌های مختلف اجتماعیِ موافق و مخالف و نیز به دلیل وجود مردمی که افکار عمومی مشخصی دارند که در مطبوعات و رسانه‌ها انعکاس می‌یابد و جهت‌دهی می‌کند. بسیاری از همسایگان ما این ویژگی‌ها را ندارند و به معنای واقعی کلمه «کشور» نیستند، بلکه صرفاً سرزمینی هستند با مرزهایی مشخص و یک پرچم و مثلاً یک نفر حاکم. در مورد این کشورها ما با یک نفر و یا یک خانواده مواجه هستیم و نه با کلیّت یک کشور، و لذا رابطه ذاتاً شکننده است.

دلیل دوم که به ویژه در دوران کنونی اهمیت دارد، این است که ترکیه کمابیش مانند روسیه و چین و حتی هند و افریقای جنوبی عملاً خواهان چندجانبه‌گرایی است و چنین تفکراتی دارد و البته در این زمینه دارای ظرفیت‌های لازم نیز هست و می‌تواند این ایده را پیگیری و تا اندازه‌ای عملی نماید. کشورهای کوچک چنین ظرفیتی ندارند، اما ترکیه اینگونه است و از این نظر نوعی همفکری طبیعی با ما دارد.

دلیل سوم که به دلیل قبلی نزدیک است، اینکه به ‌رغم حرف‌هایی که احیاناً بعضی‌ها می‌زنند، ترکیه در میان کشورهای منطقه پهناور ما، یکی از مستقل‌ترین کشورها در تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری است. این استقلال عمل در مواردی که ما تحت فشار اقتصادی و یا غیراقتصادیِ امریکایی‌ها و یا احیاناً بقیه غربی‌ها قرار می‌گیریم، برای ما گریزگاهی به شمار می‌آید.

مثلاً در زمینه تحریم اقتصادی ایران، ترک‌ها بدان گونه که بسیاری از دیگر کشورها مطیع دستورات امریکا هستند، با او همراهی نمی‌کنند و این کمک بزرگی است، اگرچه آنها هم سود می‌برند و شاید به مراتب بیش از خود ما.

دلیل چهارم اینکه اقتصاد و صنایع ایران و ترکیه در بخش‌های متعدد مکمل یکدیگرند. در این زمینه و در مقایسه با بقیه همسایگان ما،‌ ترکیه یکی از بهترین‌ها است. مضافاً که ترکیه ظرفیت اقتصادی بالایی دارد و عضور گروه 20 (بیست اقتصاد برتر دنیا) است و بر پایه تولید ناخالص داخلی، هفدهمین اقتصاد بزرگ دنیا به شمار می‌آید.

دلیل پنجم اینکه ترکیۀ امروز با توجه به گرایش‌های اسلامی موجود در این کشور، در زمینه مدیریت اجتماعی-دینی به نوعی به ما شبیه است و حداقل این است که در این زمینه با ما تعارضی ندارد. جامعۀ ترکیه مایل است که با رعایت اصول و مبانی دینی مدیریت شود.

ولی بسیاری از ایرانی‌ها ترکیه را به عنوان کشور و جامعه‌ای کاملاً سکولار می‌شناسند که تا چندی پیش حتی حجاب هم در بعضی از فضاهای آن ممنوع بود.

ترکیۀ جدید را می‌گویم. در ترکیۀ امروز دیگر حجاب در هیچ جا ممنوع نیست. حتی قضیه برعکس شده است؛ یعنی مردم به دین‌داری تشویق می‌شوند و کسانی که از قدیم متدین بودند و قبلاً در تنگنا قرار داشتند، امروزه احساس امنیت و سربلندی می‌کنند. در گذشته، برخی افراد صرفاً برای اینکه بتوانند حضور اجتماعی داشته باشند، تسلیم شرایط جامعه شده بودند و ضوابط شرعی را رعایت نمی‌کردند، اما قلباً از این رفتار خود ناخشنود بودند. اما امروزه دیگر اینگونه نیست و آن محدودیت‌هایی که منجر به تظاهرات غیردینی چنین افرادی می‌شد، عملاً از میان رفته است و لذا نوع رفتار و مدیریت گروه بزرگی از این جامعه عملاً در چارچوبی دین‌مدارانه قرار گرفته است.

و اما دلیل ششم اینکه رابطه متوازن ما با ترکیه بر روابط ما با گروه‌های مسلمان هوادار این کشور، مانند اخوانی‌ها در سراسر جهان، و همچنین بر روابط ما با ترک‌زبان‌هایی که در سراسر جهان نسبت به ترکیه گرایش و سمپاتی دارند، تأثیر مثبت می‌گذارد و دست‌کم مانع تشنّج در روابط ما با آنها می‌شود. اگر رابطه ما با ترکیه تیره شود، روابط ما با اینها نیزتحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

این کارشناس در پایان افزود: دلیل بعدی که همان دلیل پیشین اما از زاویه‌ای دیگر است، به شخص اردوغان مربوط می‌شود که درصد بزرگی از مردم ترکیه به او متمایل‌اند. او برای طرفدارانش حالت «کاریزماتیک» دارد و بسیار محبوب است. از سوی دیگر، واقعیت این است که این فرد و این کشور برای بخش‌هایی از جامعه ایران نیز مطلوب و محبوب و دارای نوعی جاذبه هستند. اینکه کشوری با مختصات ترکیۀ امروز و فردی با مشخصات رئیس‌جمهور کنونی‌اش، اردوغان، مورد علاقه گروه‌هایی در جامعه ما باشد، در شرایط کنونی عملاً به ثبات اجتماعی-دینی ما کمک می‌کند.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.