کودکانی که از مهد zwnj;های کودک طرد شده zwnj;اند

سلامت نیوز: باید بپذیریم این مبلغ در شرایط کنونی اقتصادی جامعه ما مشوق خوبی نیست و مهدهای کودک‌ ‏همچنان می‌توانند از پذیرش بار چنین مسئولیتی شانه خالی کنند.

به گزارش سلامت نیوز، شهروند نوشت: دستش را زیر کمر آرمان اهرم می‌کند تا از روی تخت بلند شود و بعد سراغ کمد می‌رود و لباس‌هایش را ‏روی تخت می‌گذارد و به من می‌گوید: «خودش می‌تواند لباس‌هایش را عوض کند.» آرمان خودش را روی ‏تخت می‌کشد تا پاهایش آویزان شود و ما از اتاق خارج می‌شویم. جلوی در ورودی خانه ویلچری کوچک بود ‏و در اتاق آرمان هم یک ویلچر دیگر. در یک نگاه خانه‌شان با دیگر خانه‌هایی که دیده‌ام تفاوت چندانی ندارد، ‏اما وقتی کمی بیشتر در فضا بمانیم متوجه بعضی تفاوت‌ها می‌شویم. روی بعضی از دیوارها دستگیره‌های ‏عمودی فلزی نصب شده است یا مثلا کنار میز ناهارخوری یک رمپ چوبی با شیب کم گذاشته‌اند. خانه بزرگی ‏به نظر نمی‌آید، اما فضای خالی خانه زیاد است و به همین دلیل خانه بزرگ‌تر به نظر می‌رسد.

میان همه ‏صندلی‌ها و مبل‌ها و میزها فاصله‌هایی بیش از حد معمول وجود دارد. مادر آرمان می‌گوید: «آرمان خودش ‏می‌تواند کارهای روزانه‌اش را انجام دهد، خودش بلند می‌شود و می‌نشیند، لباس‌هایش را عوض می‌کند و ‏خودش غذایش را می‌خورد. تنها مشکل این است که اگر دراز بکشد یا روی زمین بنشیند دیگر خودش ‏نمی‌تواند بلند شود و باید کمی به او کمک کنیم.»‏

حادثه آرمان را ویلچرنشین کرد
سمیه، مادر آرمان مدیر بخش آتش‌سوزی یکی از شرکت‌های بیمه بود، اما از آن روز دیگر به محل کار خود ‏نرفت و در خانه از آرمان مراقبت می‌کند: «آرمان مهدکودک می‌رفت، من و همسرم هر دو شاغل بودیم، مدتی ‏بعد از ترخیص آرمان از بیمارستان، تصمیم گرفتیم باز هم او را به مهد ببریم. می‌خواستیم روحیه‌اش را از ‏دست ندهد، با مرکزی که قبلا آنجا می‌رفت، صحبت کردیم اما گفتند نمی‌توانند آرمان را بپذیرند. مهد پر ‏از پله بود و رفت‌وآمد به اتاق‌ها و طبقات برای آرمان غیرممکن بود. چند مهد دیگر هم سر زدم، حتی به ‏مهدهای گران‌قیمت بالاشهر هم رفتم، اما هیچ‌کدام آرمان را نپذیرفتند. همه می‌گفتند شرایط مهد برای او ‏سخت است.» مادر آرمان می‌گوید مدیر هر مرکزی که از پذیرش فرزندش امتناع می‌کرد برای خودش دلایلی ‏داشت: «بعضی که می‌خواستند دلسوزانه رفتار کنند، می‌گفتند چون او براثر حادثه معلول شده، ‏ممکن است با دیدن بچه‌های دیگر، خاطراتش زنده شود و از لحاظ روحی و روانی آسیب ببیند. نمی‌فهمند که ‏من همه این چیزها را می‌دانم و فقط می‌خواهم آرمان با بچه‌های دیگر ارتباط داشته باشد تا خود را از آنها ‏جدا نداند. آنها نمی‌د‌انند که با این کار آرمان ضربه بیشتری می‌خورد. مدیر یکی از مهدها می‌گفت ‏می‌توانیم بچه شما را قبول کنیم و یک مربی و یک اتاق اختصاصی به او بدهیم، اما هزینه‌تان زیاد می‌شود. ‏درست است مشکل مالی نداریم، اما نمی‌خواهم آرمان از دیگران جدا باشد. دلیل اصلی ما برای فرستادن ‏او به مهد، اجتماعی شدن و بازی کردن با بچه‌های دیگر است.» آنها دو‌سال پیش برای تعطیلات نوروز به خانه‌ ‏یکی از دوستان خانوادگی‌شان به رامسر رفته بودند. آرمان و دوستش روی تراس بازی می‌کردند، هیچ‌کس نمی‌داند ‏چه اتفاقی افتاد، فقط صدای جیغ‌های مانلی بود که بزرگ‌ترها را خبر کرد و همه روی تراس جمع شدند، آرمان ‏سه‌ ساله از تراس افتاده و بی‌حرکت روی زمین بود. از آن روز به بعد از ناحیه لگن به پایین قطع نخاع ‏شد. مادر آرمان می‌گوید: «هنوز هم وقتی به آن روز فکر می‌کنم تمام بدنم می‌لرزد. بعد از آن هم روزهای ‏بدی را گذراندیم، اما همین که می‌دیدیم هنوز آرمان با ماست، توانستیم همه آن روزهای تلخ را پشت سر ‏بگذاریم.» ‏
‏ سمیه دیگر از فکر مهدکودک فرستادن آرمان بیرون آمده و می‌گوید ترجیح می‌دهد خودش در خانه از آرمان ‏نگهداری کند تا روزی که بخواهد به مدرسه برود. البته او فکر می‌کند برای مدرسه رفتن آرمان هم ‏احتمالا با مشکلاتی از این قبیل روبه‌رو است. ‏

مهدها، کودکان معلول را نمی‌پذیرند
راهی خیابان‌های شهر شدم تا از چند مهدکودک درباره ثبت‌نام کودکان معلول بپرسم. به مدیر مهدکودکی ‏حوالی میدان جمهوری اسلامی گفتم خواهرزاده‌ چهارساله‌ام معلول حرکتی است و می‌‌خواهم او را در مهدشان ثبت‌نام ‏کنم. ساختمان مهد، خانه قدیمی دو طبقه است که طبقه دوم مخصوص نوزادان و کودکان زیر دو‌سال است. ‏مدیر مهد می‌گوید: «ما اینجا کودکان معلول را ثبت‌نام نمی‌کنیم، اصلا امکانات و شرایط نگهداری از کودکان ‏معلول جسمی را نداریم. اگر سنش زیر دو‌سال بود شاید می‌توانستیم او را ثبت‌نام کنیم. شما باید به مراکز ‏استثنایی بروید.» به او می‌گویم می‌تواند تمام کارهایش را خودش انجام دهد و تنها می‌‌خواهم مهد به فرآیند اجتماعی شدن او کمک کند و فعالیت‌های گروهی را به او آموزش دهد و حتی به نبود پله‌ در ‏مهد هم اشاره می‌کنم، اما باز هم بهانه‌هایی می‌آورد و از ثبت‌نام کودک سر باز می‌زند. از مدیر مهد می‌خواهم ‏راهنمایی‌ام کند تا مهدکودکی با توجه به شرایط خواهرزاده‌ام پیدا کنم، اما اطلاعاتی نداشت. ‏
سعید بابایی، مدیرکل امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کل کشور درباره ثبت‌نام کودکان دارای ‏معلولیت در مهدهای‌کودک می‌گوید: «اگر نگهداری کودک نیاز به همراه و مراقبت ویژه نداشته باشد، مهدهای‌کودک طبق قانون موظف‌اند این کودکان را ثبت‌نام کنند.» ‏
کمتر پیش می‌آید در شهر مهدهای دولتی ببینیم و بیشتر آنها غیرانتفاعی هستند که ‏با توجه به امکاناتی که ارایه می‌دهند شهریه‌های متفاوتی دارند. بابایی درباره مهدهای دولتی و غیرانتفاعی نیز ‏گفت: «حدود ٩٩‌درصد مهدهای کودک‌ غیرانتفاعی است و تقریبا دیگر مهدی به‌عنوان مهدکودک دولتی ‏نیست، مگراینکه مهدکودکی ذیل وزارتخانه‌ای باشد که از فرزندان کارکنان همان وزارتخانه در آنجا ‏نگهداری می‌شود که لفظ دولتی به آن اطلاق می‌شود. بنابراین وقتی می‌گوییم مهدکودک با مهدهای‌کودک و مراکز ‏غیر‌انتفاعی روبه‌رو هستیم.»‏
یکی از مربیان مهدکودکی در خیابان ستارخان درباره مشکلات این قبیل کودکان می‌گوید: «سه سال پیش ‏ کودکی مبتلا به سندروم ‌دان اینجا بود، اما فقط سه ماه ماند و عذرش را خواستند.»این مربی آن زمان در این مهد ‏کار نمی‌کرد، اما می‌گفت از دیگر مربی‌ها شنیده است که نتوانستند از او نگهداری کنند و درنهایت خواستند ‏دیگر به مهد نیاید. به گفته این مربی، هر چند مدیر آن مهد کودک اصرار داشت که نباید این کودکان از ‏دیگر بچه‌ها جدا شوند، اما خانواده دیگر بچه‌ها اعتراض کردند و برخی هم بچه‌هایشان را از مهد بردند و ‏آنها هم که ماندند گفته بودند باید این کودک را از بچه‌های دیگر جدا کنند. ‏
مدیر مهد کودک دو زبانه‌ای در نیاوران- که تبلیغات محیطی زیادی هم در سطح شهر و محله‌های اطراف و ‏فضای مجازی دارد- در پاسخ به تقاضای ثبت‌نام کودکی با درجه‌ای از معلولیت ذهنی می‌گوید: «اگر ‏بخواهید می‌توانیم کودک شما را بپذیریم و برای او مربی جداگانه‌ای در نظر بگیریم، اما این کار هزینه بیشتری ‏برایتان دارد.» وقتی به او توضیح دادیم که کودک با دیگر بچه‌ها ارتباط داشته باشد و در فعالیت‌های ‏گروهی شرکت کند، توضیح داد: «می‌توانیم او را در بعضی فعالیت‌های گروهی مثل قصه‌خواندن، بازی‌‏کردن و فعالیت‌های ورزشی مشارکت دهیم اما در کلاس‌های تدریس زبان، موسیقی و ... این امکان وجود ‏ندارد. در کل مشارکت او در فعالیت‌های گروهی هم ممکن است برای خودش خوب نباشد، دچار استرس ‏شود و از نظر روحی آسیب ببیند.»‏
در میان مهدهایی که به آنها مراجعه شد، این تنها مهد کودکی بود که حاضر شد کودک را با دریافت هزینه‌ای چند ‏برابر بپذیرد و تنها در برخی فعالیت‌ها شرکت‌ دهد، اما جایی نبود که میان کودکانِ با نیازهای ویژه و دیگر ‏کودکان تفاوتی نگذارد و با همه آنها برابر رفتار کند. ‏

قانون چه می‌گوید؟
معلولیت انواع متفاوتی دارد؛ از معلولیت جسمی – حرکتی گرفته تا معلولیت ذهنی که هر ‏کدام هم درجه‌بندی از کم تا زیاد دارد. مهدهای کودک‌ طبق قانون باید کودکان دارای معلولیت را بپذیرند و ثبت‌نام ‏کنند، اما از این کار سر باز می‌زنند. بابایی درباره ثبت‌نام کودکان دارای معلولیت درجه زیاد در مهدهای کودک‌‌ ‏می‌گوید: «باید در نظر بگیریم اگر ‌درصد معلولیت کودکی بالاست و در کنار دیگر کودکان دچار آسیب می‌شود، بهتر است به مراکز نگهداری کودکان معلول که ذیل معاونت توانبخشی سازمان ‏بهزیستی است، برود. این مراکز سه روز در هفته از این کودکان نگهداری می‌کنند و ‏علاوه بر نگهداری و آموزش در حوزه‌های مختلف، مسائل درمانی مانند فیزیوتراپی را نیز انجام می‌دهند. اما اگر ‏مورد خاصی وجود نداشته باشد و سطح معلولیت زیاد نباشد، می‌توانند در کنار دیگر کودکان باشند. بحث ‏شامل‌سازی در این مورد وجود دارد و تأکید ویژه داریم بر اینکه کودکان یاد بگیرند کودکان دارای ‏معلولیت هم جزئی از جامعه هستند و باید با هم تعامل کنند. کودکان دارای معلولیت هم باید بتوانند با این ‏موضوع کنار بیایند و در کنار کودکانی که از نظر جسمی سالم هستند، قرار بگیرند. این کودکان می‌توانند در کنار ‏یکدیگر زندگی و رشد کنند. همچنین توصیه ما به خانواده‌ها و مهدهای کودک‌ این است که این دو گروه از ‏کودکان را در کنار یکدیگر قرار دهند.»‏
سازمان بهزیستی کشور تمهیداتی برای پذیرش کودکان معلول در مهدهای کودک‌ در نظر گرفته است. بابایی ‏در این‌باره توضیح می‌دهد: «برای اینکه مهدهای کودک‌، کودکان معلول را بپذیرند از چند‌سال پیش کمک‌‏هزینه‌ای به‌عنوان مشوق برای مهدهای کودک‌ در نظر گرفته‌ایم. درواقع به مهدهای کودکی که کودکان دارای ‏معلولیت را می‌پذیرند به ازای هر کودک ماهیانه ٥٠‌هزار تومان بودجه به‌عنوان کمک‌هزینه تخصیص ‏داده می‌شود. این مبلغ براساس گزارش‌ها به مهدهای کودک‌ تعلق می‌گیرد. اگر گزارشی به سازمان برسد که ‏مهد کودکی، کودک دارای معلولیت را پذیرفته، این مبلغ محاسبه و از طریق بهزیستی به حساب مهد کودک ‏واریز می‌شو. این نوعی مشوق برای مهدهایی است که وظیفه اجتماعی خود را انجام می‌دهند.» ‏

اما باید بپذیریم این مبلغ در شرایط کنونی اقتصادی جامعه ما مشوق خوبی نیست و مهدهای کودک‌ ‏همچنان می‌توانند از پذیرش بار چنین مسئولیتی شانه خالی کنند. اما ‏بابایی درباره برخورد بهزیستی با مهدهایی که کودکان دارای معلولیت را نمی‌پذیرند، می‌گوید: «بارها اعلام ‏کرده‌‎ایم اگر مراکزی پذیرش را انجام نداده‌اند یا نمی‌دهند، در رتبه‌بندی آنها، که ‏سازمان بهزیستی انجام می‌دهد، تأثیر منفی می‌گذارد. درواقع یکی از موارد درجه‌بندی، ثبت‌نام کودکان دارای ‏معلولیت است.»‏
هر چند نتایج بررسی میدانی «شهروند» را درباره ثبت‌نام‌نشدن کودکان معلول در مهدهای کودک با مدیر ‏امور کودکان و نوجوانان سازمان بهزیستی کشور در میان گذاشتیم، اما بابایی معتقد است «احتمالا» کودک ‏مورد نظر خبرنگار «شهروند» دارای معلولیت با درجه بالا بوده است: «این موارد شاید دارای معلولیت ‏بالایی بوده‌اند که نیاز به فرد یا مربی خاصی برای نگهداری دارند. البته راهکار ‏خوبی، با توجه به دو ماهی که از ‌سال تحصیلی گذشته، به ذهنم رسید که می‌توانم آن را پیگیری ‏کنم. می‌توانیم مهدهایی را که کودکان دارای معلولیت ‏بیشتری می‌پذیرند، تشویق کنیم و شاید همین تشویق ویژه‌ عاملی برای فرهنگ‌سازی سایر مهدها شود، البته این در کنار مهدهایی است که به دلیل نپذیرفتن چنین کودکانی برایشان تنبیه در نظر گرفته می‌شود.»‏