نگهبان شب اقتصاد آمریکا

در مکانیزم بازار شبانه «ریپو» بانک‌ها به سایر موسسه‌ها قرض می‌دهند و به ازای پول نقد از این موسسه‌ها وثیقه‌هایی مانند اوراق قرضه دولتی می‌گیرند.

بازگشت به نقطه علنی شدن بحران

فدرال‌رزرو آمریکا یک روز پس از اولین مداخله در بازار که ظرف یک دهه گذشته بی‌سابقه بود مجددا اقدام به تزریق پول به سیستم مالی آمریکا کرد. فدرال‌رزرو به شعبه نیویورک اعلام کرد برنامه‌ای را برای تزریق ۷۵ میلیارد دلار به سیستم مالی هنگام بازگشایی معاملات روزانه طراحی کرده است. دلیل این مداخله فشار شدیدی بود که بر بازار بین بانکی برای استقراض کوتاه‌مدت وارد شده بود. هزینه استقراض پول در بازار شبانه تحت توافق بازپرداخت یا نرخ ریپو از روز سه‌شنبه به ۱۰ درصد رسید که ۴ برابر بیشتر از روز دوشنبه بود. فدرال‌رزرو نیویورک ۷۵ میلیارد دلار برای حراج ریپو که تحت آن فدرال‌رزرو اوراق خزانه و سایر اوراق را به‌عنوان پشتوانه می‌پذیرد و به ازای آن پول نقد مبادله می‌کند، تزریق کرده است. آخرین باری که در این مقیاس تزریق شده بود به سال ۲۰۰۸ میلادی باز می‌گردد.

ورود شعبه نیویورک برای مهار افسار بازار ریپو

فدرال‌رزرو نیویورک حدود ۵۳ میلیارد دلار اوراق خزانه‌داری و سایر اوراق بهادار دیگر را پس از آنکه نرخ معیار صندوق فدرال‌رزرو از محدوده هدف خارج شد خریداری کرد. فدرال‌رزرو با موفقیت عملیات به اصطلاح repo یا بازخرید شبانه را در روز سه شنبه راه‌اندازی کرد تا برای کاهش فشار بر تقاضای شدید استقراض پول در کانال بین‌بانکی سپر محافظ باشد. هزینه‌های استقراض با ۲۵/ ۲ درصد رشد نسبت به هفته گذشته که ۱/ ۲ درصد بود از محدوده هدف خارج شد و از همین رو، فدرال نیویورک برای پمپاژ ۷۵ میلیارد دلار به بازارها اعلام آمادگی کرده است، که به منظور نگه داشتن نرخ کلیدی موثر در محدوده هدف ۲ تا ۲۵/ ۲ درصد اجرا شد. این اولین بار است که بانک مرکزی طی حدود ۱۱ سال گذشته به چنین اقدامی دست زده است.

جهش «ریپو» قله ۱۰ درصدی

تعهد وثیقه در بیشتر موارد ذیل عملیات REPO، به وسیله اوراق خزانه‌داری و سایر اوراق بهادار انجام می‌شود. سپس پرداخت‌کننده پول نقد این وثیقه را دریافت می‌کند تا روز بعد بازپرداخت انجام شود. از دلایلی که منجر به جهش نرخ ریپو تا ۱۰ درصد شدند، وفور اوراق خزانه‌داری در بازار به دلیل تامین کسری بودجه دولت خود، پرداخت مالیات سه ماهه شرکت‌ها در روز سه‌شنبه بود بنابراین پول زیادی صرف آن شد و بعد کاهش ذخایر اضافی نزد فدرال‌رزرو بود که تحت‌‌تاثیر عملیات تعدیل ترازنامه اوراق رخ داد. بنابراین پول کافی در سیستم وجود نداشت. فدرال‌رزرو ایالتی نیویورک وارد عمل شد تا برای اجرای عملیات ریپو اقدام کند. در این عملیات که قرار بود با حجم ۷۵ میلیارد دلاری انجام شود، تنها ۵۳ میلیارد دلار استقراض شد. به این ترتیب وضعیت با مداخله فدرال‌رزرو به حالت عادی بازگشت. نرخ ریپو به محدوده بازگشت و نرخ موثر که به سقف نرخ بهره هدف رسیده بود نیز به میانه ۲ تا ۲۵/ ۲ درصد عقبگرد کرد. به این ترتیب عملیات فدرال‌رزرو نیویورک با موفقیت تقاضای پول در کوتاه‌مدت را برطرف کرد. این بازار در ماه سپتامبر دچار اختلال شدیدی شد که طی آن نرخ استقراض از کریدور نرخ بهره هدف فدرال‌رزرو فراتر رفت و حتی به ۱۰ درصد نیز جهش داشت. هر چند در حال‌حاضر این بازار در آرامش نسبی به‌سر می‌برد اما نتیجه مداخله بانک مرکزی در بازار تا پایان سال‌جاری میلادی مشخص خواهد شد. درست زمانی که طبق معمول هر سال ارزش پول کاهش پیدا می‌کند. آزمون سختی که فدرال‌رزرو در بازار ریپو با آن درگیر است زمان تزریق روزانه نقدینگی و رشد کسری ترازنامه بانک مرکزی، روشن خواهد شد. با توجه به عقاید بانکداران، تحلیلگران و برخی مقامات پولی، فدرال‌رزرو تمرکز خود را به یک‌سری فاکتورهای تکنیکال که در سال‌های اخیر طراحی شده‌اند معطوف کرده است، از همین‌رو تقاضا برای نقدینگی در بازار ریپو باعث افزایش عرضه پول در بازار شد. برخی از فاکتورهایی که وضعیت کنونی بازار استقراض ریپو را رقم زده‌اند از دو سال قبل اثرات خود را به‌طور نامحسوس در بازار پول آمریکا گذاشته‌اند.

زیگزاگ ترازنامه فدرال‌رزرو

فدرال‌رزرو از ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی آغاز به کوچک کردن ترازنامه ۴۵۰۰ میلیارد دلاری خود کرد. این اقدام یکی از بزرگ‌ترین خریداران اوراق قرضه در بازار را از صحنه خارج کرد. بنابراین به خریداران جدیدی برای جایگزینی فدرال‌رزرو نیاز بود. به این ترتیب برخی از بانک‌ها و موسسات وارد بازار ریپو شدند. آنها از نقدینگی خود برای پوشش کامل نیاز نقدینگی در بازار شبانه استفاده کردند، همزمان برخی از سرمایه‌گذاران نیز پول خود را از بانک‌ها خارج کرده و اقدام به خریداری اوراق قرضه کردند. در هر دو مورد، نتیجه کاهش ذخایر اضافه بانک‌ها بود که باعث می‌شد این نهادها برای ریسک‌گریزی کمتر در بازار استقراض شبانه پول شرکت کنند. همزمان برخی از خریداران ازبازار ریپو به‌عنوان تسهیلاتی جهت خریداری اوراق استفاده کردند. با این اوصاف به مرور همان‌طور که بازار رو به رشد بود خبری از افزایش عرضه پول نبود و حتی عرضه روند کاهشی را سپری می‌کرد.

فاکتور بخشش مالیاتی ترامپ

قانون کاهش مالیات‌ها که از سوی دونالد ترامپ به تصویب رسید منجر به کاهش مالیات شرکت‌ها شد و به این ترتیب درآمد دولت فدرال کاهش پیدا کرد و به دنبال آن کسری بودجه دولتی افزایش یافت. وزارت خزانه‌داری اقدام به کسری بودجه دولت به وسیله فروش اوراق قرضه به خریداران کرد. این اقدام نیز باعث کاهش نقدینگی موجود در بازارها و فشار بیشتر به بازار ریپو شد.