زنان کمتر کار می‌کنند؛ مشارکت اقتصادی‌شان هم کمتر است

هر چند هنوز سهم زنان در اقتصاد ایران تفاوت چشمگیری نداشته است.

براساس گزارشی که خبرگزاری کار ایران منتشر کرده است، مستر کارد در تازه‌ترین گزارش خود درباره وضعیت زنان کارآفرین ۵۸ کشور را مورد ارزیابی قرار داده است. ایران در این ارزیابی با یک پله سقوط رتبه ۵۴ را کسب کرده است. رتبه‌بندی کشورهای جهان (کشور‌های منتخب) از نظر شاخصه‌های مطلوب برای فعالیت زنان کارآفرین با استناد به داده‌ها و آمارهای نهادهای معتبری نظیر سازمان جهانی کار، یونسکو، بنیاد پایش کارآفرینی جهانی و بانک جهانی صورت گرفته است. در این ارزیابی امریکا، نیوزیلند و کانادا به‌ترتیب اول تا سوم شده‌اند و تنها چهار کشور عربستان، الجزایر، بنگلادش و مصر امتیازی کمتر از ایران کسب کرده‌اند.

این در حالی است که در سال‌های اخیر سن بازنشستگی زنان باز هم کاهش پیدا کرده است.

در همین حال مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در مطلبی با عنوان «گزارش میانه و میانگین ساعت کار معمول در کشور» به بررسی وضعیت کار در ایران براساس ساعت کار هفتگی پرداخته و اعلام کرده است: در سال ۹۷ مردان به‌طور میانگین حدود ۱۳ ساعت بیشتر از زنان در هفته کار کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهد، میانگین ساعات کار معمول هر شاغل در هفته در سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ به جز سال ۱۳۹۶ روندی نزولی داشته، طوری که میانگین ساعت کار در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۲ به میزان یک ساعت کاهش یافته است. این در حالی است که تعداد شاغلان طی سال‌های مذکور همواره روندی افزایشی داشته است. همچنین بیشترین میانگین ساعت کار معمول در هفته طی این سال‌ها مربوط به سال ۱۳۹۲ برابر با ۴۴ ساعت و ۱۸ دقیقه و کمترین آن مربوط به سال ۱۳۹۷ با ۴۳ ساعت بوده است. باتوجه به اینکه اقتصاد کشور در سال‌های اخیر سمت و سوی اشتغال‌زایی داشته است، شیب نزولی میانگین ساعات کاری شاغلان از سال ۱۳۹۲ تاکنون، قابل تامل است. کاهش میانگین ساعت کار معمول در کشور را می‌توان ناشی از افزایش چند میلیونی شاغلان طی دوره موردنظر و عدم وجود ظرفیت برای کار بیشتر، کاهش نیاز اقتصادی شاغلان و افزایش شاغلان پاره‌وقت دانست.

ایلنا با اشاره به «گزارش میانه و میانگین ساعت کار معمول در کشور» گزارش داده است: در تمام این سال‌ها مردان نسبت به زنان ساعات بیشتری کار کرده‌اند. از آنجا که مردان مسوولیت بیشتری برای تامین معاش خانوار دارند، بنابراین احتمال دارد مردان با اختصاص ساعت کاری بیشتر نسبت به زنان، درصدد این امر باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در گروه مردان، میانگین ساعت کار معمول در هفته، از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ به جز سال ۹۶ روند کاهشی داشته است، طوری که در سال ۱۳۹۷ با کاهش ۴۲ دقیقه‌ای نسبت به سال ۱۳۹۲ از ۴۶ ساعت به ۴۵ ساعت و ۱۸ دقیقه رسیده است. روند میانگین ساعت کار معمول در گروه زنان نیز همانند گروه مردان بوده و میانگین ساعت کار در سال ۱۳۹۷ با یک ساعت و ۳۶ دقیقه کاهش نسبت به سال ۱۳۹۲، از ۳۴ ساعت و ۱۸ دقیقه به ۳۲ ساعت و ۴۲ دقیقه رسیده است.

همچنین در این گزارش آمده است: بررسی آمار در بخش‌های عمده اقتصادی نشان‌دهنده این است که در سال ۱۳۹۷، طولانی‌ترین میانگین ساعت کار معمول در هفته در کشور به ترتیب مربوط به بخش خدمات (۴۵ ساعت و ۱۲ دقیقه)، بخش صنعت (۴۲ ساعت و ۳۰ دقیقه) و بخش کشاورزی (۳۷ ساعت و ۱۲ دقیقه) بوده است. میانگین و میانه ساعت کار در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۲ در هر سه بخش عمده اقتصادی با کاهش مواجه بوده است.

در بخشی از گزارش ساعت کار هفتگی در ایران با سایر کشورها مقایسه شده است. این مقایسه نشان می‌دهد مردان ایرانی 8 ساعت بیشتر از مردان استرالیایی و ۶ ساعت کمتر از مردان پاکستانی کار می‌کنند. همچنین اطلاعات ارایه شده نشان می‌دهد زنان در ایران فقط بیشتر از زنان استرالیایی، انگلستانی، آلمانی و برابر با زنان ژاپنی کار می‌کنند.

اما مستر کارد در سال‌های اخیر برای زنان تغییرات خوبی به خود دیده است تا آنجا که برای مثال زنانی که می‌خواهند در شهرک‌های صنعتی کسب و کار راه بیندازند از تخفیف ویژه در دریافت زمین برخوردار خواهند بود که این تخفیف بین ۳۰ تا ۴۰درصد است. همچنین در ارتباط با تسهیلات اشتغال، زنان در اولویت قرار دارند. در بخش کارآفرینی زنان در رابطه با سهولت صدور مجوز برای زنان با وزارت صمت رایزنی‌هایی صورت گرفته است.

ایلنا به نکته دیگری اشاره کرده و نوشته است: به‌صورت میانگین زنان ایران باید مشارکتی حدود ۴۷درصد در اقتصاد داشته باشند. طبق گزارش بانک جهانی‌، در سال ۲۰۱۷ نرخ مشارکت اقتصادی زنان در قطر در میان کشورهای OECD بالاترین عدد را ثبت کرده و ۵۸درصد بوده است. این درحالی است که نرخ مشارکت اقتصادی زنان در عراق نیز ۱۹درصد عنوان شده است. کویت، بحرین و امارات به ترتیب با نرخ مشارکت ۴۷، ۴۴ و ۴۱درصد بیشترین مشارکت را بعد از قطر در منطقه داشته‌اند. این در حالی است که مشارکت اقتصادی زنان ایرانی هنوز به ۲۰درصد نرسیده است.