تشخیص و درمان تنبلی تخمدان (2)

نی نی بان: دومین مطلب از بسته تنبلی تخمدان به روش های تشخیص و درمان این بیماری می پردازد.


با وجود اینکه تنبلی تخمدان بیماری نسبتا شایعی است اما تشخیص آن به این سادگی ها نیز صورت نمی گیرد. در واقع برای تشخیص این بیماری پزشک شما باید همه علائم و نشانه های را در نظر گرفته و احتمال وجود سایر بیماری ها را رد کند تا در نهایت به تشخیص تنبلی تخمدان برسد.

در طی این فرآیند، پزشک معالج سابقه پزشکی شما از جمله دوره های قاعدگی، تغییرات وزن و سایر علائم را بررسی می کند و ممکن است برای رسیدن به تشخیص دقیق تر نیاز به بررسی های زیر نیز باشد:

۱. معاینه فیزیکی: در طول معاینه فیزیکی دکتر چند نکته کلیدی از جمله قد و وزن، شاخص توده بدنی و فشار خون شما را کنترل می کند.

۲. معاینه لگنی: شامل معاینه بصری و دستی وضعیت اندام های تناسلی با هدف یافتن هرگونه توده یا اختلال دیگری است.

۳. آزمایشات خون: انجام آزمایش خون جهت بررسی سطح برخی هورمون ها از جمله هورمون آندروژن یا هورمون مردانه ضروری است. هرگونه اختلال در وضعیت این هورمون ها می تواند منجر به بروز اختلالات قاعدگی می شود. علاوه بر این با انجام آزمایش خون سطح کلسترول ناشتا و تری گلیسیرید نیز اندازه گیری شده و معمولا تست تحمل گلوکز نیز از خانمی که مشکوک به تنبلی تخمدان است گرفته می شود. برای انجام این تست قند فرد هم در حالت ناشتا و هم بعد از نوشیدن یک نوشیدنی حاوی گلوکز اندازه گیری می شود.

۴. سونوگرافی: انجام سونوگرافی به پزشک معالج شما کمک می کند تا ظاهر تخمدان ها و ضخامت رحم را اندازه گیری کند.

آمادگی برای ویزیت پزشک
خانمی که در سنین باروری قرار دارد باید توسط متخصص زنان و زایمان ویزیت شود. علاوه بر این ممکن است نیاز باشد توسط متخصص غدد نیز ویزیت شوید و اگر قصد بارداری دارید باید تحت نظر کلینیک های نازایی نیز باشید. همه علائم خود را یادداشت کنید حتی نشانه هایی که به نظرتان ربطی به تنبلی تخمدان نیز ندارد و لیستی از همه داروها، مکمل های غذایی و ویتامین هایی که مصرف می کنید تهیه کرده و دوز مصرف هر کدام را بنویسید.

درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک
پایه اصلی درمان سندروم تخمدان پلی کیستیک بر اصلاح سبک زندگی تمرکز داشته و با هدف مدیریت اصلی ترین نگرانی های فرد مبتلا یعنی ناباروری، پرمویی، آکنه و یا چاقی انجام می شود.
به عنوان اولین گام درمان به بیماران توصیه می شود که رژیم غذایی کم کالری گرفته و شروع با کاهش وزن کنند و همچنین انجام ورزش و فعالیت بدنی را نیز با شدت متوسط در برنامه های روزانه خود قرار دهند. بد نیست بدانید که حتی کاهش 5 درصد از اضافه وزن بدن هم می تواند وضعیت شما را تا حدودی بهبود ببخشد.

دارودرمانی برای سندروم تخمدان پلی کیستیک
۱. تنظیم چرخه قاعدگی: برای تنظیم چرخه قاعدگی در مبتلایان به سندروم تخمدان پلی کیستیک پزشکان معمولا مصرف قرص های ضد بارداری را توصیه می کنند که ترکیبی از استروژن و پروژسترون است. قرص های ضد بارداری تولید هورمون آندروژن را کاهش می دهد و در نتیجه باعث می شود که اثرات مزمن تولید مقادیر بالای این هورمون در بدن از جمله احتمال سرطان آندومتر و خونریزی های غیرطبیعی کاهش یابد. به عنوان جایگزین قرص های خوراکی ضد بارداری شما می توانید از پچ پوستی و یا حلقه واژینال نیز که حاوی ترکیبی از استروژن و پروژسترون است استفاده کنید. این نکته را نیز در نظر داشته باشید که تا وقتی از این نوع درمان استفاده می کنید شانسی برای باردار شدن ندارید.

اگر شما کاندید مناسبی برای مصرف قرص های ضد بارداری ترکیبی نباشید به عنوان یک روش جایگزین می توانید از پروژسترون به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز هر یک تا دو ماه یکبار استفاده کنید. این نوع از درمان با پروژسترون سیکل شما را تنظیم کرده و محافظت خوبی در برابر سرطان آندومتر ایجاد می کند اما سطوح آندروژن را بهبود نمی بخشد و نمی توان آن را به عنوان روش پیشگیری از بارداری در نظر گرفت.

علاوه بر این پزشک شما ممکن است متفورمین (گلوکوفاژ، Fortamet و غیره) را نیز برای تان تجویز کند. متفورمین یک داروی خوراکی برای درمان دیابت نوع ۲ است که باعث کاهش مقاومت به انسولین و سطح انسولین می شود. همچنین این دارو ممکن است تخمک گذاری را بهبود بخشیده و به داشتن چرخه های منظم قاعدگی کمک کند. متفورمین شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش می دهد و در کنار ورزش و رژیم غذایی می تواند منجر به کاهش وزن نیز بشود.

۲. بهبود تخمک گذاری: اگر شما در حال تلاش برای باردار شدن هستید ممکن است به داروهایی برای تحریک تخمک گذاری نیاز داشته باشید. کلومیفن (Clomid، Serophene) از جمله داروهای ضد استروژن خوراکی هستند که باید در روزهای ابتدایی سیکل قاعدگی مورد استفاده قرار گیرد. البته اگر کلومیفن به تنهایی مؤثر نباشد دکتر شما ممکن است متفورمین را نیز برای کمک به تحریک تخمک گذاری به داروهای شما اضافه کند.

اگر با استفاده از کلومیفن و متفورمین بارداری برای شما اتفاق نیفتد ممکن است داروهای هورمون شامل هورمون محرک فولیکولی (FSH) و هورمون جسم زرد (LH) در قالب آمپول برای شما در نظر گرفته شود. داروی دیگری که برای تسریع بارداری در مبتلایان به تنبلی تخمدان توصیه می شود لتروزول (Femara) است. البته این داروها حتما باید با تجویز فوق تخصص نازایی و در قالب یک برنامه درمانی مشخص برای شما تجویز می شود و باید از مصرف خودسرانه آنها بپرهیزید.

۳. کاهش رشد مو بیش از حد: هیرسوتیسم یکی از مشکلات شایع هورمونی در خانم‌هاست که باعث رشد بیش از حد موهای زائد در نواحی از بدن فرد از جمله لب فوقانی، چانه، وسط سینه، زیر ناف و سطح داخلی ران‌ها می‌شود درحالیکه به‌طور معمول نباید شاهد وجود مو در این نواحی باشیم. این اختلال هورمونی ناشی از افزایش سطح هورمون آندروژن (هایپرآندورژنیسم) در بدن خانم‌هاست که به دو علت عمده اختلال عملکرد تخمدان یا غده فوق‌کلیه ایجاد می‌شود (این اختلال گاهی به‌علت وجود تومور در تخمدان یا غده آدرنال بوجود می‌آید و گاهی ناشی از سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است). افزایش حساسیست سرشتی فولیکول‌های مو به هورمون آندروژن نیز می تواند یکی از علل پرمویی در زنان باشد. در این حالت، سطح هورمون در خون چندان بالا نیست بلکه گیرنده‌ها به‌شدت نسبت به هورمون مردانه حساس شده‌اند. از علایم دیگر افزایش هورمون مردانه در خانم‌ها می‌توان به خشونت صدا، کاهش درصد چربی بدن و حجم سینه‌ها، بزرگ شدن کلیتوریس و افزایش توده‌ عضلانی اشاره کرد.

راهکارهای درمانی این اختلال هورمونی، بسته به علت ایجاد پرمویی در زنان، متفاوت است. مثلا اگر توموری در تخمدان باعث هیرسوتیسم شده باشد، قدم اول برای مداوای فرد، درمان بیماری اولیه است. در سایر موارد، استفاده از داروهای خوراکی که برگیرنده‌های هورمون مردانه اثر می‌گذارند یا تولید هورمون آندروژن را کاهش می‌دهند و استفاده از درمان‌های حذفی نظیر لیزر توصیه می‌شود.

برای آن دسته از خانم هایی که دچار پرمویی ناشی از تنبلی تخمدان هستند تجویز قرص ضد بارداری برای کاهش تولید آندروژن و یا اسپیرونولاکتون(Aldactone) معمول است. از آنجا که مصرف اسپیرونولاکتون با بروز ناهنجاری های جنینی رابطه دارد موقع استفاده از این دارو باید از روش های جلوگیری از بارداری دقیقی استفاده کنید.

اگر می خواهید درباره تنبلی تخمدان بیشتر بدانید، ادامه مطالب این بسته را در این صفحه ببینید.