پکن، نفت تهران را نجات می‌دهد؟

میدان نفتی بزرگ آزادگان که از دو سایت بزرگ شمالی و جنوبی تشکیل شده است برای طرح استراتژیک ایران در جهت مقاومت در برابر تحریم های آمریکا بسیار اهمیت دارد. هفته گذشته شرکت مهندسی و توسعه نفت ایران اعلام کرد پنج چاه جدید در آزادگان شمالی برای حفظ سطح فعلی تولید مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. به گفته منابع آگاه در ایران، این تنها بخشی از کار است و طرحهای بسیار بزرگتری در 6 ماه آینده با کمک چین و روسیه راه اندازی خواهند شد.

میدان نفتی آزادگان با وسعت 900 کیلومتر مربع، در 80 کیلومتری غرب اهواز نزدیک به مرز عراق قرار گرفته است و سومین منبع بزرگ هیدروکربن در جهان پس از میدان نفتی غوار عربستان و بورکان کویت است. کل ذخایر این میدان نفتی 42 میلیارد بشکه نفت تخمین زده می‌شود که حدود هفت میلیارد بشکه آن در حال حاضر قابل بازیابی است. اولین اکتشاف در این میدان نفتی در 1976 انجام شد ولی علی‌رغم ظرفیت بالای این منطقه، رشد تولید در آن نسبت به میادین نفتی همسایه بسیار کندتر بوده است.

دلیل اصلی این کندی رشد، رفتار شرکت های چینی فعال در ایران در این دوره زمانی بوده است. وقتی ایران در حال مذاکره برای امضای قرارداد برجام بود، شرکت ملی نفت ایران قرارداد با شرکت ملی نفت چین را برای توسعه فاز 11 میدان گاز طبیعی پارس جنوبی در 2013 لغو کرد. یک سال بعد، در حالیکه شرکت ملی نفت چین تنها 7 چاه از 185 چاه برنامه‌ریزی شده در میدان آزادگان جنوبی را حفر کرده بود، این قرارداد توسعه ای هم توسط شرکت ملی نفت ایران لغو شد. شرکت ملی نفت چین بعد هشدار داد اگر سرعت توسعه افزایش پیدا نکند قرار داد آنها برای آزادگان شمالی هم لغو خواهد شد ولی تولید در این میدان از حدود 15 هزار بشکه در روز در آن مرحله به حدود 35 هزار بشکه در روز طی یکسال رسید.

با اعمال دوباره تحریم های آمریکا، ایران نمی تواند چین را از خود دور کند و طی چند ماه گذشته قراردادهای پرمنفعتی برای بازگشت به فعالیت گذشته پیشنهاد داده است. قابل توجه ترین قرارداد در مورد آزادگان جنوبی و فاز 11 میدان گازی پارس جنوبی بوده است.

یکی از منابع ارشد نفتی نزدیک به وزارت نفت ایران گفت:«وقتی شرکت توتال فرانسه پس از بیرون رفتن آمریکا از قرارداد برجام، قراردادهای نفتی ایران را کنار گذاشت چندین تفاهم نامه بین ایران و چین بسته شد تا سهم کامل توتال (80.1 درصد) را برعهده بگیرد و تولید را به پیش ببرد. در این بین به چین اجازه داده می شود در آزادگان جنوبی هم فعالیت کند تا یک برنامه توسعه ای مشترک با فعالیت های آزادگان شمالی داشته باشد». ولی چین در همین حین در حال پیشروی به سمت کشور عراق نیز هست.

از نظر چین طرح «یک کمربند یک جاده» که قطعاً تعادل قدرت ژئوپلیتیکی جهان را تغییر میدهد، کاملا وابسته به مشارکت ایران است و این وابستگی سه دلیل دارد: اول ایران دارای ارتباط نزدیک با کشورهای اردن، لبنان، سوریه، عراق و یمن است. به این ترتیب چین می تواند آمریکا را در این مناطق تحت کنترل داشته باشد. دوم ایران یک مسیر مستقیم زمینی به اروپاست که از ترکیه، کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق و روسیه می گذرد و سوم، ایران ذخایر بزرگ نفت و گاز دارد که در حال حاضر بسیار ارزان هستند. این عوامل بر قرارداد همکاری استراتژیک 25 ساله ایران و چین که در سال جاری میلادی بین محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران و همتای چینی او بسته شد تاکید می‌کند.

تمام این عوامل در کوتاه مدت به این معناست که چین باید به پیشرفت خود در آزادگان شمالی ادامه دهد. به بیان دقیق تر، انتظار می رود چین اطمینان دهد تولید از آزادگان شمالی و آزادگان جنوبی (که در حال حاضر توسط شرکت‌های ایرانی توسعه می یابد)، حداقل 250 هزار بشکه در روز باشد. در حال حاضر آزادگان جنوبی به طور یکنواخت 105 هزار بشکه در روز تولید دارد و تولید آن به 115 هزار بشکه در روز هم می رسد.

طرح ایران در بلند مدت افزایش نرخ بازیابی از تمام این میادین نفتی است و از منطقه غرب کانون آغاز می شود یعنی از جایی که میادین نفتی آزادگان شمالی و جنوبی، میدان نفتی یاران شمالی و جنوبی و یادآوران قرار دارند. انتظار می رود نرخ بازیابی در این میادین تا حداقل 25 درصد افزایش یابد. نرخ بازیابی در این میادین در حال حاضر 4.5 درصد است و قبل از تحریم های آمریکا 5.5 درصد بود. نرخ بازیابی میادین نفتی عربستان 50% است و این کشور قصد دارد آن را به 70 درصد برساند.

تمام میادین کارون غربی روی هم حداقل 67 میلیارد بشکه ذخایر نفتی دارند. هر یک درصد افزایش در نرخ بازیابی در این ذخایر تولید را 670 میلیون بشکه افزایش می دهد که معادل 34 میلیارد دلار درآمد با نفت بشکه ای 50 دلار است. طبق گفته منابع ایرانی، اگر چین میدان آزادگان جنوبی را هم بر عهده بگیرد، انتظار می رود افزایش تولید از این سه میدان نفتی- آزادگان شمالی و جنوبی و یادآوران- پس از سه سال از امضای قرارداد آزادگان جنوبی، حداقل 500 هزار بشکه در روز باشد. این قرارداد احتمالاً طی 6 ماه آینده بسته می شود.