چند سوال جالب درباره «ولایت فقیه»

یکی از سوال‌های رایج که در جامعه امروزی ما مطرح است، بحث ولایت فقیه و حدود اختیارات او و جایگاه فقیه در عصر حاضر است.

به گزارش فانوس، یکی از سوال‌های رایج که در جامعه امروزی ما مطرح است، بحث ولایت فقیه و حدود اختیارات او و جایگاه فقیه در عصر حاضر است.

شاید برای خیلی از افراد سوال باشد که «ولی فقیه کیست؟»، «ولایت فقیه مطلقه و غیر مطلقه چه فرقی با هم دارد و اصلاً یعنی چه؟» و خیلی سوال‌های دیگر.

به همین بهانه، از شما مخاطبان محترم خواستیم سوال‌های خود در زمینه احکام و مسائل شرعی مربوط به «ولایت فقیه» را مطرح کنید تا ما هم با توجه به فتوای مراجع تقلید پاسخ آن‌ها را بدهیم.

در ادامه می‌توانید پاسخ سوالات خود را بخوانید (لازم به ذکر است که برخی سوالات بر اساس معیار‌های انتخاب ولی فقیه (رهبری) در اصول قانون اساسی پاسخ داده شده است):

آیا ولی فقیه می‌تواند رئیس جمهور را برکنار کند؟

صلاحیت داوطلبان ریاست‌جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در قانون اساسی آمده، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان برسد. در زمان عزل رئیس‌جمهور نیز با در نظر گرفتن مصالح کشور، پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف از وظایف قانونی یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت سیاسی او (رئیس جمهور)، ولی‌فقیه (رهبر) ورود می‌کند.

وظیفه مردم در قبال ولی فقیه چیست؟

اجراى حدود در زمان غیبت هم واجب است و ولایت بر آن اختصاص به ولى امر مسلمین دارد. در این باره نیز حضرت علی (ع) پس از قبول مقام رسمی خلافت با پرداختن به تبیین حقوق متقابل حاکم و ملت، وظیفه مردم را در قبال حاکم در دو محور می‌فرمایند: «... ای مردم حق من بر شما وفای به بیعتی است که با من بسته اید و نیز نصیحت نمودن من در حضور و غیاب.» (فیض الاسلام، نهج البلاغه، ص ۱۱۴)

ولایت مطلقه فقیه چیست؟

مراد از ولایت مطلقه فقیه جامع‌الشرایط این است که دین حنیف اسلام که آخرین دین آسمانى است و تا روز قیامت استمرار دارد، دین حکومت و اداره امور جامعه است؛ لذا همه طبقات جامعه اسلامى ناگزیر از داشتن ولى امر و حاکم و رهبر هستند تا امت اسلامى را از شرّ دشمنان اسلام و مسلمین حفظ نماید و از نظام جامعه اسلامى پاسدارى نموده و عدالت را در آن برقرار و از ظلم و تعدّى قوى بر ضعیف جلوگیرى نماید و وسایل پیشرفت و شکوفایى فرهنگى، سیاسى و اجتماعى را تأمین کند. این کار در مرحله اجرا ممکن است با مطامع و منافع و آزادى بعضى از اشخاص منافات داشته باشد.

حاکم مسلمانان پس از اینکه وظیفه خطیر رهبرى را طبق موازین شرعى به عهده گرفت، باید در هر مورد که لازم بداند تصمیمات مقتضى بر اساس فقه اسلامى اتخاذ کند و دستورات لازم را صادر نماید. تصمیمات و اختیارات ولى فقیه در مواردى که مربوط به مصالح عمومى اسلام و مسلمین است، در صورت تعارض با اراده و اختیار آحاد مردم، بر اختیارات و تصمیمات آحاد امّت مقدّم و حاکم است.

آیا داشتن رابطه با امام زمان (عج) جزو شرایط اصلی ولی فقیه است؟ آیا ولی فقیه در عصر غیبت بر مسلمین ولایت مطلقه دارد یا خیر؟

در جواب سوال اول باید گفت که پاسخ خیر است؛ اما در پاسخ سوال بعدی باید بیان کرد که این موضوع بین فقها و عالمان اعلم اختلافی است ولی بنا به نظر امام خمینی (ره) این ولایت مطلق است.

تفاوت ولایت مطلقه فقیه با ولایت فقیه چیست؟

ولایت فقیه یعنی زمامداری فقیه عادل و با کفایت بدون اینکه اشاره به قلمرو و اختیارات آن داشته باشد. اما ولایت مطلقه فقیه که قید «مطلقه» به آن اضافه شده، بیانگر گستردگی و دایره شمول این ولایت است. براساس این نظریه، فقیه جامع‌الشرایط در تمامی شئون مربوط به حکومت دارای ولایت است و همه اختیاراتی را که پیامبر(ص) و ائمه‌ معصومین (ع) در زعامت امور جامعه داشتند، فقیه جامع الشرایط نیز داراست. میان فقیه و پیامبر(ص) و ائمه معصومین (ع) در امر حکومت فرقی نیست و همگی از اختیارات یکسانی برخوردارند مگر در موارد خاص (مثل جهاد ابتدایی) که دلیل قطعی بر عدم اختیار فقیه در آن مورد وجود داشته باشد. از این رو حضرت امام خمینی (قدس سره) به این نکته اشاره دارد که «توهم اینکه اختیارات حکومتی پیامبر(ص) بیش از ائمه (ع) و اختیارات آن‌ها بیش از فقهاست، باطل است».

آیا تنها شکل حکومتی که مورد تایید شرع است، ولایت فقیه است یا گزینه های دیگری هم وجود دارد؟

ولایت فقیه ریشه در حکومت اسلامی دارد و تنها حکومتی اسلامی است که فردی را به نام ولی فقیه انتخاب می‌کند.

معیار انتخاب ولی فقیه چیست؟

این سوال پاسخ داده شده است؛ اما باید بیان کرد که رهبر با رأی دو سِوم (۲/۳) نمایندگان مجلس خبرگان رهبری به‌مدت نامحدود انتخاب می‌شود؛ اما بر اساس اصل ۱۱۱ قانون اساسی، در صورتی‌که رهبر از انجام وظایف خود ناتوان شود یا یکی از ویژگی‌های رهبری را از دست دهد، مجلس خبرگان رهبری می‌تواند او را از مقامش برکنار یا خلع کند.

چرا احکام ولی فقیه در رساله‌های عملیه وجود ندارد؛ در حالی که ولایت فقیه امری تخصصی است و اجتهاد در آن برای عامه مردم ممکن نیست؟

احکام ایشان در رساله‌های عملیه وجود دارد. احکامی مانند عید فطر و برای قضاوت و دیگر مباحث فقهی که در رساله آمده است.

ولی فقیه مادام العمر است یا باید کسی که صلاحیت بیشتری دارد، جایگزین او شود؟

بر اساس اصل ۱۱۱ قانون اساسی، در صورتی‌ که رهبر از انجام وظایف خود ناتوان شود یا یکی از ویژگی‌های رهبری را از دست دهد، مجلس خبرگان رهبری می‌تواند او را از مقامش برکنار یا خلع کند.

آیا ولی فقیه از سوی امام زمان (عج) انتخاب می‌شود؟

ولایت فقیه ریشه در دوران امامت امام زمان (عج) دارد که در زمان غیبت ایشان ولایت فقیه، نایب فقیه محسوب می‌شود. همچنین ولی فقیه (نایب فقیه) فردی است که معیار فقها را داشته باشد و زیر نظر خبرگان برگزیده می‌شود.

ولی فقیه را خداوند مشخص می‌کند یا بنده خدا؟ طبق کدام آیه قرآن کریم؟

در پاسخ سوال اول باید بیان کرد که ولایت فقیه ریشه در اسلام دارد و جزو نایبان امام در هر زمان محسوب می‌شود. پس می‌توان گفت ولایت فقیه امری الهی است و فقها و عالمان برجسته دینی در هر منطقه ولی فقیه را انتخاب می‌کنند.

خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الأَمْرِ مِنْکمْ» (النساء: ۵۹)/ «لَقَد اَرسَلنا رُسُلاً بِالبَیِّناتِ وَ اَنزَلنا مَعَهُم الکِتابَ وَ المیزانَ لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» (حدید: ۲۵)

فرهنگی و هنری

چند سوال جالب درباره «ولایت فقیه»

بیشترین بازدید یک ساعت گذشته