سبدگردانان برتر 97

ورود نقدینگی جدید به بازار سرمایه در حالی از ابتدای سال ۹۸ با شدت بیشتری دنبال شده که در این میان سرمایه‌گذاران جدید و تازه‌واردانی نیز به بورس ورود پیدا کرده‌اند. در این میان همواره عنوان شده که سهامداران جدید و آن دسته از افرادی که اطلاعات زیادی از نحوه معامله در بازار سهام ندارند و به هر دلیلی آشنایی کامل با نحوه دادوستد در این بازار را ندارند، به‌طور مستقیم وارد بورس نشوند. در این راستا همواره تاکید شده که از کانال‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به بازار وارد شده و دارایی خود را در اختیار مدیریت حرفه‌ای قرار دهند. در این میان یکی از نهادهای مالی که می‌تواند کمک شایانی در این زمینه داشته باشد، شرکت‌های سبدگردانی است.

سبدگردانی، همان‌طور که از نامش پیداست، چیدمان صحیح دارایی‌ها در قالب یک سبد مشخص است که مالکیت آن کاملا متعلق به سرمایه‌گذار بوده و میزان هر یک از دارایی‌ها و زمان خریدوفروش آنها نیز به‌دقت توسط سبدگردان تعیین و پایش می‌شود. ارائه این خدمت‌ مالی به سرمایه‌گذاران در جهان قدمتی بیش از نیم‌قرن دارد، اما در بازار نوپای ایران پس از تجربه ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، «سبدگردانی» مورد توجه قرار گرفته است؛ هرچند تا پیش‌ازاین نیز تجربه سبدگردانی به‌طور غیررسمی در یک دهه اخیر در بورس تهران وجود داشته است. به‌بیان‌دیگر سبدگردانی عبارت است از تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به‌نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، برای کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار و منظور از سبد اختصاصی، مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی(اعم از وجه نقد، سهام، اوراق خزانه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، اوراق سکه بهار آزادی و...) است که به مشتری معینی تعلق دارد.

در این میان آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان بورس درخصوص عملکرد شرکت‌های سبدگردان فعال در بازار سرمایه، مربوط به عملکرد این نهادها در سال ۹۷ است. بر این اساس شرکت سبدگردان تصمیم نگار ارزش‌آفرینان با کسب بازدهی ۵/ ۲۴۱ درصدی نسبت به رقبای خود در بازار سرمایه رتبه اول را اخذ کرده است. شرکت های سبدگردان نوویرا و الماس نیز هر کدام با کسب بازدهی بیش از ۱۳۷درصدی به ترتیب در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند.

بر اساس این گزارش تا پایان سال ۱۳۹۷، تعداد ۲۹ شرکت از میان ۴۲ نهاد مالی غیر کارگزار دارای مجوز سبدگردانی، قرارداد سبدگردانی داشته‌اند که در مجموع، دارایی تحت مدیریت آنها ۲۰۶۰هزار میلیارد تومان بوده است. در میان این ۲۹ شرکت اشاره شده تعداد ۲۰ شرکت از آنها جزو شرکت‌های سبدگردان هستند که دارایی تحت مدیریت تمامی شرکت های مذکور تا پایان سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۱۰۶۷میلیارد تومان بوده است.

به منظور ارائه‌ روشی که بتوان از طریق آن بازدهی عملکرد سبدگردان را ارزیابی کرد، از رابطه ای شناخته‌ شده تحت عنوان نرخ بازدهی زمان وزنی TWRR، استفاده می‌شود. نرخ بازدهی زمان وزنی TWRR، بیانگر بازدهی کل تمامی دارایی‌های تحت مدیریت یک شرکت سبدگردان است و نشان می‌دهد که سبدگردان به‌طور متوسط تا چه حد در مدیریت سبدهای اختصاصی تحت مدیریت خود، موفق به کسب بازدهی برای سرمایه‌گذاران شده‌است. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاران با توجه به بازدهی سبدگردان، می‌توانند عملکرد سبدگردان را ارزیابی و در مورد سپردن مدیریت دارایی خود به سبدگردان تصمیم‌گیری کنند.

میانگین وزنی بازده TWRR در سال‌های۹۶ و ۹۷ برای تمام شرکت های دارای مجوز سبدگردانی به ترتیب برابر ۱۹درصد و ۸/ ۷۶درصد بوده است که شرکت سبدگردان تصمیم نگار ارزش آفرینان در سال ۱۳۹۷ با کسب بازدهی زمان وزنی معادل ۵/ ۲۴۱درصد جایگاه نخست را در مقایسه با سایر سبدگردان‌ها به خود اختصاص داده‌است.

نگاهی به قوانین حاکم بر فعالیت سبدگردان‌ها

مهم‌ترین قوانین و مقررات حاکم بر فعالیت شرکت‌های سبدگردان شامل قانون تجارت، قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون‌اساسی، دستورالعمل‌های صادره از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار، قانون و دستورالعمل‌های مبارزه با پولشویی و قوانین تامین‌اجتماعی و مالیات‌های مستقیم و مالیات ارزش افزوده می‌شود. در عین حال از جمله مهم‌ترین دستورالعمل‌ها و ضوابط وضع شده از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار که تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر نظام‌مند کردن فعالیت‌های شرکت‌های سبدگردان داشته‌اند، می‌توان به دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان، دستورالعمل الزامات کفایت سرمایه نهادهای مالی، دستورالعمل ثبت، نگهداری و گزارش‌دهی اسناد، مدارک و اطلاعات توسط اشخاص تحت نظارت، دستورالعمل تایید صلاحیت حرف‌های مدیران نهادهای مالی، دستورالعمل شناسایی و ثبت نهادهای مالی فعال در بازار اوراق بهادار و نمونه‌های اساسنامه مصوب سازمان اشاره کرد.

علاوه بر این در تشریح مزایای استفاده از خدمات سبدگردانی باید مدیریت کارآمد و اثربخش در سبد سهام با استفاده از سازوکار علمی، مدیریت ساختاری سبد سهام متناسب با درجه ریسک‌پذیری سرمایه‌گذاران، پرهیز از رفتارهای هیجانی با مدیریت عقلایی سبد سهام، کاهش ریسک سوءمدیریت در سبد سهام به‌واسطه تعبیه نظام کنترل داخلی مناسب، امکان مدیریت وجوه نقد راکد اشخاص حقوقی با حفظ قابلیت درجه نقدشوندگی سبد سهام ایشان و شفافیت بالای اطلاعاتی و گزارشگری را مدنظر قرار داد.