کشت باکتری ها

تعریف کشت باکتری :
هنگامیکه باکتری ها در شرایطی مناسب قرار گیرند که قادر به تکثیر و رشد باشند اصطلاحا گفته می شود باکتری کشت داده شده است .
تعریف محیط کشت :
از آنجا که میکروب یک موجود تک سلولی بوده و قادر است کلیه اعمال حیاتی خود را مستقلا انجام دهد بدون آنکه نیاز به سلول دیگری داشته باشد . این اصل بیانگر آن است که میکروب ها هم احتیاج به غذا و آب و موادآلی و معدنی دارند. محیطی مغذی که حاوی کلیه احتیاجات یک میکروب اعم از مواد غذایی و عناصر و غیره باشد که موجب رشد آن میکروب شود را اصطلاحا محیط کشت می گویند.
این محیط کشت می تواند بصورت دست ساز بوده یا بطور طبیعی یعنی داخل سلول های بدن یک جانور باشد.
خون بهترین محیط برای رشد یک باکتری می باشد چون تمام احتیاجات یک باکتری اعم از اکسیژن ، مواد مغذی ، PH مناسب ، درجه حرارت لازم و غیره را برای یک باکتری فرآهم می کند.
میکروب ها را می توان بر روی محیط ها و در ظروف مختلف کشت داد که انتخاب شکل بستگی به نوع کشت داد. مثلا در کشت هایی که محیط آن مایع است ظروف کشت لوله ای می باشد و محیط های جامد(آگاردار) هم در پلیت و هم در لوله کشت داده می شوند.
بیشتر محیط های کشت که درپلیت(پتری دیش) مصرف می شوند ، محیط های کشت عمومی هستند که اساسا برای تهیه مواد غذایی لازم جهت رشد باکتری ساخته شده اند . بعضی مواقع این محیط های کشت عمومی را با اضافه کردن اجزای مغذی که موجب افزایش سریع رشد ارگانیسم های سخت رشد می شوند ، غنی می کنند. ماهیت این مواد مغذی چنان است که نمی توان آن ها را همراه با محیط اصلی سترون کرد، بلکه باید بعد از اتوکلاو شدن محیط بطور سترون این مواد اضافه شوند. نمونه هایی از این مواد مغذی عبارتند از : شیر بی چربی ، خون گوسفند ، زرده تخم مرغ و ....

محیط کشت کامل :
این محیط کلیه مواد لازم برای رشد باکتری ها را دارد و فاقد مواد ضد میکروبی است و حدود 80% از باکتری ها می توانند در آن رشد کنند . این محیط ها فاقد هر گونه مهارکننده و اندیکاتور بوده ، لذا با رشد میکروب های مختلف بر روی آن هیچگونه تغییر رنگی مشاهده نمی شود. در این میان محیط N.A(نوترینت آگار) از کیفیت مغذی خوبی برخوردار بوده و برای رشد میکروب ها مناسب می باشد. (نوترینت آگار را می توانید از فروشگاه های لوازم آزمایشگاهی تهیه کنید)
محیط های کشت جامد بعلت دارا بودن آگار در ترکیب خود بصورت جامد می باشند.

آگار چیست ؟
یک نوع پودر ژله ای می باشد که بر خلاف ژلاتین می تواند حرارت 37 درجه را که برای رشد تمام باکتری های بیماری زای انسان مناسب است را تحمل نماید و هیچ میکروبی نمی تواند آنرا ذوب و هضم نماید. آگار ساختمان پلی ساکاریدی دارد که بوسیله یکسری از جلبک های دریایی ساخته می شود. نقطه ذوب آن 95 درجه و نقطه انجماد آن حدود 43 درجه سانتیگراد است .

انواع کشت باکتری :
1- کشت باکتری در محیط کشت مایع (براث)
2- کشت باکتری در محیط کشت جامد(آگار)

روش کشت باکتری در محیط جامد:
محیط کشت جامد به دو صورت وجود دارد : 1- محیط کشت جامد در لوله 2- محیط کشت جامد در پلیت (پتری دیش)

روش تهیه محیط های کشت :
مطابق دستور کارخانه سازنده و با توجه به بروشور الصاقی روی آن می توان مقدار لازم از محیط کشت که بصورت پودری یا پلیت شده می باشد را برداشته و با مقدار توصیه شده آب مقطردر داخل ارلن مخلوط کنید بعد آن را با توجه به دستور کارخانه اگر لازم بود روی شعله قرار داده تا بر اثر حرارت شفاف شود که البته در بعضی از محیط ها نیازی به این کار نیست . بعد آن را در اتوکلاو قرار داده و بمدت 15 دقیقه در دمای 121 درجه سانتیگراد قرار می دهید تا استریل شود . بعضی از محیط های کشت که به دمای بالا حساس می باشند در اتوکلاو قرار نمی گیرند و این مسئله را کارخانه سازنده حتما متذکر شده است. بعد از اتوکلاو محیط های کشت آگار دار داخل ارلن سفت می شود و برای استفاده از آن ها باید دوباره حرارت داده شوند ولی محیط های کشت مایع به شکل مایع باقی می مانند و آماده مصرف هستند.

روش تهیه محیط پیش ریخته :
بعد از تهیه محیط کشت که قبلا توضیح داده شد برای تهیه محیط پیش ریخته باید از محیط های آگار دار(جامد) استفاده نمود به ترتیب که ابتدا ارلن حاوی محیط کشت را روی شعله قرار دهید تا کاملا مذاب شود بعد تا زمانی که دمای آن به حدود 45 درجه سانتیگراد برسد صبر می کنید چون اگر دمای آن بالاتر باشد بخار زیادی روی درب پلیت جمع می شود . بعد از رسیدن به دمای مطلوب در کنار شعله و با حفظ موازین استریل از محیط کشت به مقدار 15 تا 20 سی سی در پلیت های استریل می ریزید و بعد درب آن را گذاشته و در یک جای ساکن می گذارید تا سرد شوند در این حالت محیط پیش ریخته آماده می باشد.

کشت در پلیت : به سه روش قابل انجام است .
1- کشت خطی
2- کشت سطحی
3- کشت آمیخته یا پورپلیت
بسته به اینکه چه هدفی از کشت باکتری ها داریم، میتوانیم از انواع روش های کشت استفاده کنیم. یکی از دلایل وسیع کاربرد کشت باکتری، ازدیاد و تجدید کشت و نگه داری از آن می باشد.
باکتری ها در محیط کشت جامد پس از مدت 16 تا 18 ساعت (معمولا 24 ساعت) که در انکوباتور قرار گرفتند، در سطح پتری دیش ظاهر به صورت توده هایی می شوند.
این توده ها که کلنی نام دارند بسته به نوع باکتری شکل و رنگ های مختلفی ممکن است داشته باشند.
کافی است شما آنس یا لوپ(فیلدوپلاتین) خود را به نمونه باکتری آغشته کرده و بر روی محیط کشت جدید خود در شرایط استریل بکشید تا پس از زمان مورد نظر در دمای 37 درجه سانتی گراد انکوباتور باکتری های شما رشد کنند.

نقاشی روی پتری دیش
برای ایجاد یه اثر هنری روی پلیت باید بدانید که باکتری های مختلف پس از رشد بر روی محیط کشت کلنی هایی با رنگ های مختلف تشکیل می دهند. شما عزیزان باید در مورد باکتری های مختلف تحقیق کنید و رنگ کلنی های آن ها را بشناسید (به نکات ایمنی در کار با باکتری و بیماری زا نبودن آنها دقت کنید) سپس بعد از انتخاب نوع باکتری خود (به عنوان رنگ در نقاشی) آن ها را از مراکز معتبر پژوهشی و دانشگاهی تهیه کرده و در یک محیط استریل با کمک لوپ یا سوآپ که قلموی شماست، به خلق یک اثر هنری جذاب بر روی بوم خود که همان محیط کشت درون پلیت می باشد بپردازید.پس از 24 ساعت، اثر خود را که ظاهر شده در پلیت مشاهده می کنید. توجه کنید که نوع محیط کشت مدنظر برای یکسان سازی داوری نوترینت آگار می باشد. (استفاده از بلاد آگار و سایر محیط کشت های تخصصی توصیه نمی شود)
در این مسابقه ابتدا باید تحقیقات خود را کامل کرده و عکسی از اثر خود همراه اطلاعات باکتری های استفاده شده و نحوه انجام برای ما ارسال کنید.

روز مسابقه دعوت می شوید که حضورا اثرتان را ببینیم. منتظر آثار زیبای شما هستیم.