ایرانیان باستان آتش پرست نبودند، به آتش احترام می‌گذاشتند/ جشن سده پاسداشت آتش به عنوان یکی از 4 عنصر اصلی حیات

رئیس بنیاد ایرانشناسی شعبه استان کرمان و مدیر مرکز کرمان شناسی با اشاره به اهمیت و بزرگداشت جشن سده در نزد ایرانیان باستان در طول تاریخ گفت: عده‌ای ایرانیان و زرتشتیان را به غلط آتش‌پرست می‌دانند و این در حالی است که احترام گذاشتن به آتش با پرستش آن بسیار متفاوت است و ایرانیان هیچگاه آتش پرست نبوده اند.

سید محمد علی گلاب زاده در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره جشن باستانی سده، اظهار داشت: سده یکی از جشن‌های باستانی ایرانیان است و اگر بخواهیم علت برپایی این جشن کهن را ریشه یابی کنیم که چرا سده نامگذاری شده، مورخان و پژوهشگران تاریخی نظریات زیادی در مورد این جشن ارائه داده اند ولی قطعی‌ترین نظریه در مورد جشن سده این است که پاسداشت حرمت آتش به عنوان یکی از چهار عنصر اصلی حیات در طول تاریخ همیشه مطرح شده و دلیل برپایی این جشن نیز همین است.

وی در ادامه با اشاره به نسبت دادن جشن سده به اساطیر ایران باستان و پیدایش آتش به هوشنگ به روایت شاهنامه فردوسی اظهار داشت: در یکی از روزهایی که هوشنگ به شکار رفته بود، ماری بر سر راه دید و چون مار قصد حمله و آسیب رساندن به او را داشت، هوشنگ به قصد کشتن مار سنگی به طرفش پرتاب کرد. سنگ به مار برخورد نکرد، بلکه به سنگ دیگری برخورد و از این برخورد، شراره آتش جهید و آتشی پدید آمد که تا آن روزگار ناشناخته بود.

وی افزود: گفته شده هوشنگ به شکرانه و میمنت پیدایش این فروغ ایزدی، آن روز را جشن گرفت و به شادمانی و تکریم ایزدان آسمانی پرداخت و این همان "جشن سده" است که در آن ایرانیان باستان جشن گرفتند.

گلاب زاده: شرکت‌کنندگان بیشتر از جامعه زرتشتی در این جشن حضور دارند و این می رساند ایرانیان نسبت به سنت‌های خودشان ارزش قائلند

این پژوهشگر ادامه داد: جشن سده به عنوان یکی از بزرگترین جشن ها همیشه نزد ایرانیان از گذشته تاکنون مورد احترام بوده به خصوص در شهر کرمان که یکی از قدیمی‌ترین جشن‌هایی است که برگزار می‌شود؛ شرکت‌کنندگان بیشتر از جامعه زرتشتی در این جشن حضور دارند و این می رساند ایرانیان نسبت به سنت‌های خودشان ارزش قائلند.

این استاد دانشگاه عنوان کرد: آتش به عنوان یکی از چهار عنصر اصلی که در کتابم به نام "تاریخ تجارت و اقتصاد کرمان هزاره نهم پیش از میلاد" نیز به ذکر این داستان پرداخته‌ام و اظهارنظر پژوهشگران خارجی را آورده ام که آتش را به عنوان یکی از پیدایی های ناشی از وجود و حضور ایرانیان در تاریخ مطرح کرده اند و حتی اشاره کرده‌اند در زمان پیدایش آتش مورخان نگاشته اند که جنگ‌هایی برای به دست آوردن آتش در بین نژادهای مختلف صورت گرفته است.

گلاب‌زاده: متاسفانه برخی فکر می‌کنند که ایرانیان و زرتشتی‌ها در طول تاریخ آتش‌پرست بودند در حالی که اینگونه نبوده و احترام گذاشتن به آتش با پرستیدن آتش کاملا متفاوت است

وی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به مسلمانانی که در طول تاریخ همیشه برای جشن صده احترام قائل بودند پرداخت و افزود: حتی مجتهدی مثل مجدالاسلام کرمانی که ایشان درجه اجتهاد داشت و از روزنامه‌نگاران و سیاستمداران بزرگ به شمار می‌آمد بسیار به آیین برگزاری جشن سده و آتش احترام می‌گذاشت.

گلاب زاده اظهار داشت: متاسفانه برخی فکر می‌کنند که ایرانیان و زرتشتی‌ها در طول تاریخ آتش‌پرست بودند در حالی که اینگونه نبوده و احترام گذاشتن به آتش با پرستیدن آتش کاملا متفاوت است. در قرآن کریم نیز آمده است "اللهُ نورالسماواتُ والارض" خداوند نور آسمانها و زمین است. از ویژگی های نور گرمی و حرارت بخشیدن است. بنابراین اگر می گوییم خداوند از نور است از گرمی و آتش است این بدان معنا نیست که ما آتش پرستیم و تفکر و اندیشه ای که هنوز بعضی ها به غلط دارند را ترویج می‌دهیم و ذهنیت‌های غلط را در این باره باید زدود.

وی تصریح کرد: در هیچ برهه‌ای از تارخ ایرانیان خدانشناس نبوده و همیشه خداشناس بوده‌اند. ایرانیان از گذشته‌های دور یکتاپرست بودند و این نباید به اشتباه اثبات شود که آتش‌پرستی می‌کردند.

این پژوهشگر ادامه داد: در اولین همایشی که در سال 1367 به عنوان همایش کرمان‌شناسی داشتیم یکی از سخنرانان ما جناب آقای جمشید سروش سروشیان بود؛ از پیشکسوتان زرتشتی کرمان و در آنجا یکی دو بند از اوستا را خواند و عده‌ای خندیدند و بعد از آن نوبت به حجت‌الاسلام حجتی کرمانی بود که ایشان پدرشان زرتشتی بود و هنوز خانواده زرتشتی وی در کرمان زندگی می‌کنند. وقتی حجتی بر روی سن و پشت تریبون رفت، به شدت به این خنده از جانب حضار اظهار نگرانی کرد که چرا ذکر نام خدا را به زبان اوستایی به تمسخر گرفته‌اید و بعد این شعر را خواند؛ هرکس به زبانی سخن از وصف تو گوید/ بلبل به غزل‌خوانی و قمری به ترانه. و همیشه ایرانیان از گذشته تاکنون به نام مقدس خداوند احترام گذاشته و می‌گذارند و هیچگاه در جامعه ایرانی خدانشناسی را ترویج نداده‌ و نخواهیم داد.

گلاب زاده: در هیچ برهه‌ای از تارخ ایرانیان، خدانشناس نبوده و همیشه خداشناس بوده‌اند، ایرانیان از گذشته‌های دور یکتاپرست بودند و این نباید به اشتباه بیان شود که آتش‌پرستی می‌کردند

وی به نحوه برگزاری جشن سده در کرمان اشاره کرد و گفت: این جشن با شاهنامه و اوستاخوانی آغاز می شود و زرتشتیان سفره ای برای اوستا خوانی می‌گسترند که متشکل از میوه هایی از جمله انار است و عود ، شمع و آتش در شمعدان و آتشدان در مقابل این سفره بر می‌افروزند و دختران زرتشتی معمولا سرودهای زرتشتی می‌سرایند. عده‌ای از جوانان با داشتن عکس زرتشت و مشعل‌های آتش در دست پیش‌تر از بقیه و پشت سر آنها قدیسین زرتشی به راه می‌افتند و به یک فضای باز رفته و با اورات‌خوانی بر دور هیمه هایی که بر روی هم انباشت شده را برمی افروزند.

گفت و گو: مریم بازوند