این برنامه‌های طنزِ تلویزیونی، مردم را می‌خنداندند

در زمانی که تلویزیون روزهای اوج خود را سپری می‌کرد، شروع برنامه‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی در قالب طنز بسیار محدود و انگشت شمار بود و گروه‌های برنامه‌ساز اندکی در این ژانر توانایی برنامه‌سازی داشتند. شاید بخشی از ماجرا به تبحر طنز نویسی در تلویزیون برمی‌گشت و بخشی دیگر به نحوه کارگردانی و حتی بازی بازیگرانی که در این حوزه کار می کنند.

حتی یکی از مواردی که در دیده شدن و تاثیرگذاری این مجموعه‌های تلویزیونی به چشم می‌آمد، تعداد محدود شبکه‌های سیما بود که عملا رقابتی را بین این گروه‌های برنامه‌ساز رقم نمی‌زد. آخرین برنامه‌ای که در حوزه طنز آیتمی بروی آنتن رفت، «شکرآباد» نام داشت. کاری از شهاب عباسی و برخی از بازیگران سریال خنده بازار.

در این گزارش بنا داریم تا مروری داشته باشیم بر مجموعه‌های طنز ترکیبی و آیتمی تلویزیون از دهه ۷۰ تا ۹۰ و این سوال را مطرح کردیم که چرا مردم امروز با برنامه‌های طنز ترکیبی ارتباط برقرار ‌نمی‌کنند و چرا برنامه‌سازان دیگر به این سمت نمی‌روند.

«نوروز ۷۲»؛ حضور داریوش کاردان در برنامه‌ای طنز

این برنامه از اولین طنزهای آیتمی بود که از تلویزیون پخش شد. داریوش کاردان از ابتدای روزهای کاری خود در قالب نویسنده و کارگردان فعالیت می‌کرد. او علاوه بر تلویزیون در رادیو نیز فعالیت کرده است. شخصیت استاد خرناس در برنامه عصرانه در رادیو از شاخص‌ترین کارهای رادیویی وی است. او همکاری خود را با تلویزیون با برنامه نوروز ۷۲ آغاز کرد.

این برنامه یکی از اولین تجربه‌های بازیگری مهران مدیری در تلویزیون بود و البته اولین همکاری‌اش با داریوش کاردان. مدیری همان زمان با اینکه تازه کار بود در قامت بازیگر، خلاقیت خوبی در نوع بیان شوخی‌های تلویزیونی و ابداع این نوع شوخی‌ها به خرج داد. برنامه‌ای که با کمترین امکانات موجود در دهه ۷۰ در هر قسمت مجموعه‌ای از آیتم‌های کمدی را به تصویر کشیده بود.

یکی از آیتم‌های شاخص این برنامه، شوخی با «مسابقه هفته» با اجرای منوچهر نوذری بود که این بار مهران مدیری نقش نوذری را در این آیتم بازی می‌کرد. از دست مایه قرار دادن تبلیغات تلویزیونی تا اخبارگویی برخی مجریان خبر و توپوق زنی‌هایشان و ...

در نوروز ۷۲، مهران مدیری،‌علی عمرانی، فریبا متخصص، ارژنگ امیرفضلی، داوود اسدی، نصرالله رادش، سعید آقاخانی، رضا عطاران، رضا شفیعی‌جم، حمید لولایی و ... به ایفای نقش می‌پرداختند.

مهران مدیری و اولین تجربه کارگردانی‌اش در «پرواز ۵۷»

دومین مجموعه طنز آیتمی که بعد از انقلاب از تلویزیون به نمایش درآمد، «پرواز ۵۷» نام داشت. کاری که در سال ۷۲ و در مناسبتی مثل دهه فجر پخش شد. مهران مدیری در این طنز آیتمی اولین تجربه کارگردانی خود را رقم زد و درست ۲۷ سال پیش، کار طنز را برای اولین بار تجربه کرد. مدیری که این روزها بعد از ساخت و کارگردانی و بازیگری در مجموعه‌های طنز بسیاری به برنامه «دورهمی» رسیده است، کارگردانی و بازیگری در مجموعه‌های طنز آیتمی «ساعت خوش»، «پاورچین»، «جنگ ۷۷»، «نقطه چین»، «شب‌های برره»، «باغ مظفر»، «مرد هزار چهره»، «قهوه تلخ»، «ویلای من»، «شوخی کردم» و «درحاشیه» را ابتدا برای تلویزیون و سپس برای نمایش خانگی تهیه کرد.

یکی از پایه گذاران طنزهای نود شبی در تلویزیون، مدیری بود و تا مدتی یکی از پرطرفدارترین سبک‌های کمدی نیز همین سبک بود. او بعد از آیتم سازی به سمت مجموعه‌های طنز تلویزیونی رفت و بعد از آن اجرای برنامه «دورهمی» را با حفظ همان طنازی‌هایش در دست گرفت.

«نوروز۷۳» و شکستی سنگین برای طنز

اوایل که تولید مجموعه‌های طنز روالی ثابت در تلویزیون شده بود، از آنجایی که این برنامه‌ها در مناسبتی مثل نوروز از شبکه‌های مختلف پخش می‌شد، تهیه‌کننده و کارگردان‌ها تا چند سال ابتدایی تولید چنین آثاری، نام برنامه را با نام نوروز همان سال انتخاب می‌کردند. اما در «نوروز ۷۳» خبری از مدیری و همکارانش نبود و این بار برنامه با گروه جدیدی تولید شد. حسین فردرو کارگردانی «نوروز ۷۳» را به عهده داشت و این مجموعه با استفاده از یک فاکتور اشتباه تقلید، شکست بزرگی را برای خود رقم زد.

«نوروز ۷۵» و «نوروز ۷۶»، تجربه‌های نسبتا خوب

داریوش کاردان بعد از دو تجربه قبلی خود این بار در دو سال متوالی کارگردانی دو مجموعه طنز را عهده دار شد و در کنار کارگردانی و بازیگری توانست تا حد قابل قبولی هم عمل کند. او که دیگر یکی از بنیان‌گذاران طنزهای آیتمی تلویزیون نیز به شمار می رفت، از همان فرمول قبلی خود برای تولید این سریال نیز بهره گرفت.

این مجموعه نیز برخی بازیگرانی که الان در حوزه های دیگر کار می‌کنند را به عرصه هنر معرفی کرد؛ اتابک نادری، بیژن بنفشه‌خواه، حسین رفیعی و مهران غفوریان از جمله این بازیگران بودند.

«ساعت خوش»؛ نقطه عطف کارهای مهران مدیری

شاید خیلی از مخاطبان تلویزیون کارهای قبلی مهران مدیری را تا قبل از «ساعت خوش» به خاطر نیاورند اما اغلب آنها ساعت خوش را اولین و موفق‌ترین کار مهران مدیری می‌دانند. مدیری در این برنامه که در سال ۷۳ پخش شد، برای اولین بار به طور مستقل با گروه بازیگرانش و بازیگرانی که از سال ۷۰ در حوزه طنز سیما معرفی شده بودند، برای شبکه دو آیتم سازی کرد و توانست موج جدیدی از برنامه‌سازی در حوزه کمدی را به نمایش درآورد.

هرمز شجاعی‌مهر که از ابتدا در حیطه اجرا فعالیت داشته است، روزهای ابتدایی برنامه ساعت خوش، اجرا و معرفی آیتم های این برنامه را به عهده داشت. او یکی از مجریان با سابقه برنامه سیمای خانواده شبکه یک است. از پرمخاطب‌ترین آیتم‌های «ساعت خوش» می‌توان به آیتم سعید و خان دایی، کارآگاه هنری و ... اشاره کرد.

رضا عطاران، رضا شفیعی‌جم، سعید آقاخانی، نصرالله رادش، ارژنگ امیرفضلی از جمله افرادی بودند که پخش «ساعت خوش» باعث روند صعودی در محبوبیت آنها شد.

«سال خوش» و پایانی زودهنگام

در «سال خوش»، مدیری با همان ترکیب بازیگران و همان محتوایی که درد «ساعت خوش» ساخته و روانه آنتن کرده بود، مجموعه طنز آیتمی را برای نوروز سال ۷۴ تولید کرد اما بعد از پخش این برنامه، ساعت خوش تا مدتی به صورت هفتگی و پنجشنبه شب‌ها روی آنتن رفت و بعد از دوره‌ای که دیگر برای مخاطبانش تکراری شده بود متوقف شد.

«جدی نگیرید» و احیای کاراکترهای رادیویی

نام گذاری این برنامه که گویی نوعی دعوت به آرامش از سمت گروه سازنده به مخاطبان طنز بود و سعی شده بود تا آستانه صبر مردم را بالا ببرد، باعث شد تا دیگر روند نامگذاری مجموعه طنزهای آیتمی با نام همان سال به باد فراموشی سپرده شود. معروف ترین آیتم «جدی نگیرید» به کارگردانی سعید توکل و صادق عبداللهی که در سال ۷۴ پخش شد، آیتم سق سیاه بود که در آن «مهران امامیه» همان کاراکتری که در صبح جمعه با شما خلق شده بود را به طور تصویری اجرا می کرد.

علاوه بر او بسیاری از بازیگرانی که در این برنامه رادیویی خوش درخشیده بودند و مخاطبان را پای رادیو نشانده بودند، همان کاراکتر رادیویی را این بار تلویزیونی کردند که ابتدا با استقبال مواجه شد. در این اثر منوچهر آذری، منوچهر والی‌زاده، منوچهر نوذری، اردشیر منظم، ارژنگ امیرفضلی، بهروز کریمی، بهروز مقدم، رضا عطاران، عباس محبی، علیرضا جاویدنیا، محمد کدخدایی و ... بازی می‌کردند.

«سلام سلام» و اولین تولید شبکه جام جم

«سلام سلام» عنوان برنامه طنزی بود که در سال ۷۶ از شبکه جام جم پخش شد. این برنامه از اولین برنامه‌های طنز آیتمی شبکه جام جم بود که با اجرای رضا عطاران و مرحوم پوپک گلدره و به تهیه‌کنندگی سیدعلی سمنانی روی آنتن رفت. مهران غفوریان، نصراله رادش، سعید آقاخانی، یوسف تیموری، نادر سلیمانی، جواد رضویان، فاطمه هاشمی و نیما فلاح از بازیگران این مجموعه طنز بودند.

«جنگ ۳۹» و بازگشت دوباره کاردان به طنز

بعد از چند سال که سکان هدایت برنامه‌های طنز آیتمی به عهده مدیری بود، داریوش کاردان که خود از اولین افراد متخصص در این حوزه بود، جنگ ۳۹ را ساخت. بیژن بنفشه‌خواه، ‌مهران غفوریان، حسین رفیعی و ... از بازیگران این اثر بودند.

«جُنگ ۷۷» و آیتم معروف «مریم و رامین»

آیتم «مریم و رامین» یکی از آیتم‌های معروف این سالهای کارهای طنز به شمار می‌رود که در همان زمان بازپخش‌هایش بارها پخش شد. شاید یکی از دلیل‌هایش این بود که به چالش‌های میان یک زوج می‌پرداخت و همین کشمکش‌های بین این دو و همذات پنداری مردم با آنها در کنار خلاقیت دو بازیگری که به درستی برای این دو نقش انتخاب شده بودند، موفقیت آن را رقم زد.

مهران مدیری در نقش رامین و لاله صبوری در نقش مریم از جمله زوج‌های هنری بودند که در همان سال ۷۷ مخاطبان بسیاری داشتند. علاوه بر این مدیری در «جنگ ۷۷» بخش آیتم را با بخش‌های نمایشی در هم آمیخت.

«خنده بازار» و شوخی با برنامه‌های تلویزیون

بعد از سالها دوباره طنز آیتمی به تلویزیون برگشت و این بار شهاب عباسی به همراه گروهی از بازیگران و نویسنده های طنز که اولین کار جدی خود را انجام می دادند، شوخی با برنامه‌های تلویزیونی را دست مایه مجموعه طنز خود قرار دادند. شروع پخش این برنامه از نوروز سال ۹۰ بود و در ادامه و به دلیل استقبال مخاطبین فصل دو آن در ماه رمضان ۹۰ و تا سال ۹۲ و در قالب ۸ فصل از شبکه سه سیما به نمایش درآمد.

۵۷۵۷