عوامل بیخوابی از نوزادی تا 18 سالگی

جی پلاس، پس از به‌ دنیاآمدن کودک از همان روزهای اولیه یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های والدین خواب نوزاد و خواب کودک است. این مسئله هم بر روی سلامتی نوزاد و کودک اثر می‌گذارد و هم در صورت اختلال، بر روی زندگی کاری و نیز شخصی والدین تأثیرات بسیار زیادی دارد.

بنابراین همهٔ پدر و مادرها به دنبال یافتن و اجرای الگوی صحیح خواب کودک هستند تا هم به کارهای خود برسند و هم سلامتی نوزادشان حفظ شود. با این‌حال خواب نوزاد بسته به شرایط جسمی و سلامتی او و نیز شرایط سنی کودک، متفاوت است و در سنین مختلف میزان خواب متفاوتی نیاز دارد.

برای اینکه بدانید کودک شما به چه میزان خواب نیاز دارد ادامه مطلب را بخوانید تا علاوه بر میزان خواب کودک در سنین مختلف، عوامل مؤثر در خواب کودک و خواب نوزاد را نیز بررسی نماییم.

میزان خواب موردنیاز نوزاد تا هفته چهارم

در هفته‌های اول زندگی نوزاد هنوز الگوهای زیستی و شبانه‌روزی او شکل نگرفته است بنابراین میزان خواب آنها بسیار زیاد است و از الگوی خاصی هم تبعیت نمی‌کند.

در این هفته‌ها نوزاد به بیش از ۱۵ ساعت خواب نیاز دارد و در برخی از نوزادان نارس میزان خواب به ۲۰ ساعت نیز می‌رسد.

میزان خواب نوزاد از ماه اول تا چهار ماهگی

از ماه دوم به ‌تدریج الگوهای خواب در نوزادان منظم‌تر می‌شود و در چند مقطع از روز این نیاز بدن نوزادان تأمین می‌شود. نوزاد در این سن خواب‌های طولانی ۴ تا ۶ ساعته دارد و البته هر دو تا چهار ساعت برای رفع گرسنگی از خواب بیدار می‌شود و به خوردن شیر نیاز دارد. توجه کنید که باید نیاز بدن نوزادان به مواد غذایی در وقفه‌های بین خواب حتماً تأمین شود.

نوزادان دو ماهه در طول خواب دائم تکان می‌خورند تا جایی که پدر و مادر فکر می‌کنند مشکلی برای آنها پیش‌آمده است اما صداهای مختلف از نوزاد و یا خندیدن و یا حالت مکیدن در آنها نباید شما را نگران کند چرا که همه این موارد در این سن طبیعی است.

بدن نوزاد در این سن به خواب نیاز دارد بنابراین سعی کنید با روش‌های مختلف از جمله تکان دادن آنها باعث به خواب رفتنشان شوید.

پس از دو ماهگی خواب نوزاد شامل خواب ۶ ساعت در شب نیز می‌شود. بااین‌حال ممکن است در صورت ساعات خواب زیاد در طول روز نوزاد نتواند شب را به‌خوبی بخوابد. وظیفه پدر و مادر این است که با بازی‌کردن با او و عدم اجازه خواب زیاد، الگوی منظم خواب شبانه را در نوزاد ایجاد کنند.

ساعت خواب نوزاد ۴ تا ۶ ماهه

با رسیدن نوزاد به سن چهارماهگی کم ‌کم عادت خوردن شیر شبانه در آنها ترک می‌شود و می‌توانند ۶ تا ۱۲ ساعت در طول شب بخوابند. بسیاری از کودکان تا رسیدن به سن ۶ ماهگی به خواب طولانی شبانه عادت می‌کنند اما اگر کودک شما هنوز به خواب شبانه عادت نکرده است نباید زیاد نگران نباشید چرا که بسیاری از کودکان تا نه ماهگی به این عادت دست پیدا کنند.

میزان خواب کودک ۶ تا ۱۲ ماهه

کودک در این سنین دچار اضطراب جدایی می‌شود و اگر پدر و مادر خود را در هنگام خواب کنار خود نبیند ممکن است آشفته شود و نتواند خوابی خوبی داشته باشد. در این صورت کودک بعد از بیدار شدن از خواب شروع به گریه کردن می‌کند و لازم است که برای آرامش او به او غذا بدهید و یا بغلش کنید. پس از دادن آرامش به کودک سعی کنید با خواباندن روی پایتان و تکان دادن کودک دوباره او را بخوابانید. به طور معمول ۱۵ ساعت خواب در این سنین را ایدئال می‌دانند بااین‌حال با رسیدن نوزاد به حدود یازده ماهگی خواب تا ۱۲ ساعت کاهش پیدا می‌کند. ممکن است نوزاد از حوالی ساعت ۹ صبح میزان یک ساعت و نیز از حوالی دو بعدازظهر به میزان یک تا ۲ ساعت بخوابد.

میزان خواب کودک یک تا سه‌ساله

بین ماه‌های ۱۸ تا ۲۱ کودک شما احتمالاً چرت اول صبح و نیز ظهر خود را ترک می‌کند و تنها یک ‌بار در روز چرت می‌زند. در این سن کودک به ۱۴ ساعت خواب احتیاج دارد که البته به طور معمول کودکان در این سن حدود ۱۰ ساعت می‌خوابند.

اکثر کودکان ۲۱ تا ۳۶ ماهه به خواب کوتاهی در طول روز نیز نیاز دارند که معمولاً یک تا سه ساعت و نیم طول می‌کشد. ساعت خواب معمول کودکان در این سنین از ۷ و ۹ شب تا ۶ و ۸ صبح است.

میزان خواب کودک ۳ تا ۶ ساله

همانند بازی سنی قبلی کودکان در بازی سنی ۳ تا ۶ سال نیز از ۷ و ۹ شب تا ۶ و ۸ صبح می‌خوابند. کودکان در سن ۳ تا ۶ سالگی به ۱۰ تا ۱۲ ساعت خواب احتیاج دارند. در سن ۳ سالگی همچنان اکثریت کودکان خواب کوتاه روزانه دارند اما در سن ۵ سالگی بیشتر آنها این خواب کوتاه روزانه را ترک می‌کنند. میزان خواب روزانه از ۳ تا ۵ سالگی به‌مرور کمتر و کمتر می‌شود.

۷ تا ۱۲ ساله

بر رسیدن کودک به سن مدرسه ساعت خواب شبانه او به‌مرور دیرتر و دیرتر می‌شود و دیگر خبری از خوابیدن در ساعت ۷ و ۸ شب نیست. با اینکه بسیاری از کودکان در سنین گفته شده از حدود ساعت ۹ می‌خوابند، بااین‌حال بازه زمانی خواب کودکان در این سن ۷:۳۰ تا ۱۰ شب است. میزان خواب موردنیاز کودکان ۷ تا ۱۲ ساله بین ۹ تا ۱۲ ساعت است که میانگین آن همان ۹ ساعت می‌باشد.

۱۲ تا ۱۸ ساله

با اینکه خواب یکی از عناصر حیاتی زندگی است و برای سلامتی بسیار مهم می‌باشد اما فشار فعالیت‌های اجتماعی و نیز سرگرم شدن بیشتر کودکان در این سنین باعث می‌شود که میزان خواب آنها کمتر نیز شود بنابراین میانگین میزان خواب در این سن از ۹ ساعت فراتر نمی‌رود.

عادت‌های خوب برای خواب منظم کودک و نوزاد

خواب کودک و خواب نوزاد باید به اولویت برای خانواده تبدیل شود. خواب کافی و نیز خواب مناسب تأثیر زیادی بر روی سلامتی کلی و آینده کودک شما دارد. فراموش نکنید که شما یک الگو برای کودک خود هستید بنابراین باید الگوی خوبی باشید. اگر برای کار یا فعالیت دیگر تمام شب را بیدار بمانید و یا حتی همراه با کودک خود به فعالیت شبانه بپردازید پیام خوبی در مورد خواب کافی به کودک خود نخواهید داد. اهمیت دادن به خواب کافی و مناسب این پیام را به کودک شما می‌دهد که همانند خوردن غذا و یا کارهای ضروری دیگر برای سالم ماندن، خواب نیز اهمیت زیادی دارد.

نظم روزانه داشته باشید

داشتن برنامه‌ای منظم و روزانه برای زمان پیاده‌روی، ناهار و شام، خواب روزانه و زمان بازی به کودک شما کمک می‌کند که احساس راحتی و امنیت داشته باشد و زمان خواب شبانه‌اش تنظیم شود.

برای نوجوانان، داشتن این برنامه منظم باعث می‌شود که در ساعات ابتدایی شب به خواب روند. در برنامه‌ریزی به این نکته توجه کنید که برنامه‌تان همه‌جا قابل‌اجرا باشد و کودک شما حتی در مسافرت و یا جاهای دیگر بتواند خواب کافی را تجربه کند.

در طول روز فعال باشید

اگر کودک در طول روز فعالیت فیزیکی نداشته باشند و فاقد تحرک باشد نمی‌تواند خواب مناسبی در شب تجربه کند. فعالیت منظم هم می‌تواند کودک را خسته و برای خواب کافی آماده کنند و هم هوای تازه و اکسیژن کافی را به بدن او می‌رساند.

کنترل کار با گوشی و کامپیوتر

حتماً وسایلی مانند گوشی یا تبلت یا تلویزیون را از اتاق‌خواب کودک مخصوصاً هنگام شب دور کنید. برای اینکه کودک شما خواب مناسب و کافی داشته باشد باید حداقل یک ساعت قبل از خواب همه موارد گفته شده را از دسترس خارج کرده و آنها را خاموش کنید. برای استفاده خانواده از وسایل الکترونیکی برنامه‌ای بچینید تا با نظم آن را انجام دهید.

فضای خواب کودک باید مناسب و راحت باشد.

اتاق‌خواب کودک باید هم از نظر نور و هم از نظر دما به‌گونه‌ای باشد که به خواب کودک آسیب نرساند. تخت کودک خود را پر از وسایل بازی نکنید. این کار تختخواب کودک را از محلی برای خواب به محلی برای بازی تبدیل می‌کند. نهایتاً می‌توانید از یک یا دو عروسک و وسیله اسباب‌بازی کودک در تخت او استفاده کنید تا احساس امنیت کند.

نوجوان‌ها به خواب بیشتری نیاز دارند.

علی‌رغم این ذهنیت که نوجوانان نسبت به کودکان و نوزادان خوبی کمتری نیاز دارند باید توجه کنید که آنها نباید خواب خود را کاهش دهند. به همین خاطر توصیه می‌شود که مدارس زودتر از ۸:۳۰ کار خود را شروع نکنند تا نوجوانان بتوانند میزان خواب کافی مورد احتیاج بدن خود را دریافت کنند.

خوراکی و نوشیدنی در زمان خواب کودک ممنوع است

قراردادن خوراکی و یا بطری شیر و آبمیوه در کنار تختخواب کودک می‌تواند به دندان‌های او آسیب برساند چرا که کودک بعد از مسواک زدن و در هنگام خواب نباید چیزی بخورد مگر اینکه دوباره پس از آن مسواک بزند.

کنارگذاشتن شیر مادر ممنوع است

پیش از سن ۶ ماهگی کودک هرگز به او غذاهای سفت ندهید چرا که هیچ کمکی به بهبود خواب او نخواهد کرد. غذاهای صفر نیاز به هضم بیشتری دارند و می‌توانند خواب کودک را آشفته کنند.

فعالیت بیش از حد ممنوع است

برنامه‌ریزی کارهای بسیار زیاد در طول بعدازظهر و غروب می‌تواند خواب شبانه کودک شما را به هم بزند؛ بنابراین از برنامه‌های سنگین مانند ورزش یا درس و بازی‌های زیاد در طول غروب خودداری کنید.

اگر کودک در طول روز فعالیت فیزیکی نداشته باشند و فاقد تحرک باشد نمی‌تواند خواب مناسبی در شب تجربه کند. فعالیت منظم هم می‌تواند کودک را خسته و برای خواب کافی آماده کنند و هم هوای تازه و اکسیژن کافی را به بدن او می‌رساند.

از رفتن به دکتر نترسید

گاهی با وجود رعایت همه موارد گفته شده کودک شما نمی‌تواند خواب خوبی داشته باشد چرا که دچار یک اختلال یا بیماری است. در این موارد باید با مراجعه به پزشک کودک خود اقدامات لازم برای برطرف‌کردن این اختلالات را انجام دهید تا کودک بتواند به‌خوبی بخوابد.

با معلم کودک خود صحبت کنید

اگر کودک شما دچار اختلالات خواب است در طول روز و یا در مدرسه نمی‌تواند عملکرد خوبی داشته باشد بنابراین لازم است که تا برطرف شدن این اختلالات با مراقب و یا معلم او صحبت کنید تا از این اختلال و نتایج و عوارض آن آگاه شود.

نکات کلی برای خواب کودک و نوزاد

معمولاً خواب کودکانی که پدر و مادر شاغل دارند نامنظم‌تر از چرا که والدین این کودکان ساعات کمتری در طول روز آنها را می‌بینند و تمایل دارند که تا پاسی از شب با کودک خود بازی کنند و یا با او حرف بزنند. این کار می‌تواند آسیب جدی به الگوی خواب کودک وارد کند. همچنین بیدار ماندن کودک تا پاسی از شب می‌تواند به عصبی شدن و بدخلق شدن او منجر شود. اگر فکر می‌کنید کودکتان نیاز به خواب دارد و یا با حالت خستگی چشمان خود را می‌مالد او را به رختخواب ببرید.

مشارکت پدر و مادر در خوابیدن کودک به او آرامش می‌دهد بنابراین سعی کنید نیم ساعت قبل از خواب کارهای منظمی که برای خوابیدن او انجام می‌دهید را تکرار کنید. می‌توانید از قصه گفتن و نیز کتاب خواندن به‌عنوان راهی برای به خواب رفتن کودک استفاده کنید.

گاهی اوقات کودک به یک شیء و یا اسباب‌بازی علاقه دارد. می‌توانید با قراردادن آن در کنار کودک به آرامش و در طول خواب کمک کنید. تاریک کردن کامل اتاق‌خواب کودک می‌تواند باعث اضطراب به او شود بنابراین اگر کودک از شما می‌خواهد اتاق او را با نوری کم روشن نگه دارید اما فراموش نکنید که این نور نباید زیاد باشد چرا که خواب او را آشفته می‌کند.

سعی کنید تا می‌توانید اتاق‌خواب کودک را از سروصداهای محیطی مصون نگه دارید. اگر کودک به خوابیدن در کنار شما عادت کرده است هرگز به‌صورت ناگهانی این عادت را ترک نکنید چرا که باعث آشفتگی در خواب او می‌شود بنابراین کم‌کم و به ‌تدریج این عادت را ترک بدهید.

اگرچه هنوز اطلاعات درستی از خواب‌های کودک تا یک‌سالگی در دست نیست اما گاهی اوقات به دلیل دیدن خواب‌های آشفته کودک می‌ترسد. در این موارد سعی کنید با آرامش بدهید و دقایقی در کنار او باشید تا بتواند دوباره بخوابد. اگر این آشفتگی و کابوس‌ها ادامه‌دار باشد باید فعالیت روزانه کودک و نیز نحوه برخورد خود با کودک را اصلاح کنید.

مشکلات خواب کودک و نوزاد

حالا وقت آن رسیده است که مشکلات خواب کودکان و نوزادان را بررسی و ببینیم برای رفع آنها چه کاری می‌توان انجام داد. این مشکلات می‌توانند در درازمدت بر سلامت کودک تأثیر زیاد و مخربی داشته باشند بنابراین هرگز نباید از درمان و رفع آن‌ها غفلت کنید.

کابوس شبانه

همان طور که گفته شد ممکن است کودک ناگهان نیمه شب و یا حتی اوایل شب با استرس و گریه از خواب بیدار شود و پدر و مادر خود را صدا کند. این حالت که در اثر کابوس و یا خواب‌های بد ایجاد می‌شود دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد.

برای جلوگیری از ایجاد کابوس شبانه نباید در وعده شام به کودک غذای سنگین یا محرک دهید. فاصله بین شام و خواب در کودکان باید حداقل ۲ ساعت باشد تا سنگینی فرایند هضم باعث ایجاد بدخوابی و کابوس نشود.

راه رفتن در خواب

یکی از مشکلاتی که برای بخش کوچکی از کودکان ایجاد می‌شود اما می‌تواند عوارضی جدی داشته باشد راه‌رفتن در خواب است. اگر در کودک خود این مشکل را مشاهده کردید باید حتماً به روان‌شناس مراجعه کنید تا با طی مراحل درمانی حل شود.

بی ‌خوابی

این مسئله یکی از شایع‌ترین مشکلات کودکان است و می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. اضطراب و استرس می‌تواند کودک را بی‌خواب کند. اختلالات روانی مانند افسردگی و بیش فعالی در کنار بیماری‌هایی مانند آسم از جمله عوامل ایجاد بی‌خوابی هستند. کودکان دارای بیماری اوتیسم نیز ممکن است دچار بی‌خوابی شوند.وقفه تنفسی خواب دیگر اختلالی است که باعث بی‌خوابی در کودک می‌شود. وقفه تنفسی یا همان آپنه خواب انواع مختلفی دارد که باید با مراجعه به پزشک نسبت به درمان آن اقدام کنید. کافئین موجود در برخی نوشیدنی‌ها نیز باعث بی‌خوابی کودک خواهد شد.