سرزنش ؛ نمک بر زخم کنکوری‌ها

به گزارش ایرنا ، آزمون سراسری در حالی که خود به تنهایی برای نوجوانان در پایان دوران دبیرستان یک کابوس ترسناک به شمار می رود ، امسال به واسطه شرایط روحی و روانی ناشی از شیوع کرونا و اثرات نامیمونش در تمام حوزه ها، عرصه رقابتی متفاوت تر و با استرسی مضاعف رقم زد.
دانش آموزان کنکوری از آغاز شیوع این ویروس و اختلال در روند تحصیل به خاطر تعطیلی مدارس و کلاس های کمک آموزشی ، نگران ادامه این روند بودند و تا پایان سال از کلاس های حضوری و دسترسی به بسیاری از کتابخانه ها دور ماندند. در کنار نگرانی های عمومی ناشی از شرایط کرونایی و مخاطرات تهدیدکننده سلامت ، با استرس ابهام سرنوشت کنکوری خود دست و پنجه نرم می کردند.
شمارش روزهای نفس گیر برای فرارسیدن موعد رقابت بر سر صندلی های دانشگاهی وقتی نفس گیرتر شد که این آزمون حدود ۲ ماه از زمان معمول خود به تعویق افتاد. این آسیب را به اعتقاد کارشناسان می توان تیرخلاص لطمه به کنکوری های امسال قلمداد کرد.مجموعه این شرایط دست به دست هم داد تا آزمونی خوشایند برای داوطلبان رقم نخورد. بسیاری از متقاضیانی که تخمین بهترین ها را برای خود داشتند ، حتی مجاز به انتخاب رشته نشده اند. با این همه بدبیاری ، این روزها همین دانش آموزان علاوه بر تحمل زخمی که کرونا بر آنان زده ، باید زخم زبان اعضای خانواده و دوستان دور و نزدیک را هم تحمل کنند که در واقع برایشان حکم نمک بر زخم را دارد.

شکست خوردن در کنکور اگر چه یک فاجعه غیر قابل جبران نیست، اما برای کسانی که با آن دست به گریبانند یک درد بزرگ به حساب می آید. احساس از دست رفتن یک فرصت مهم برای پیشرفت در زندگی، هدر رفتن یک سال زمان و مقدار زیادی هزینه و به دنبال آن ، احساس غم و کم شدن اعتماد به نفس همگی باعث می شود فرد خود را در شرایطی دردناک احساس کند. اینجاست که نقش خانواده می تواند مرهم گذار از این وضعیت باشد.

مهسا مرتضوی دانش آموز کنکوری امسال که به گفته خودش تمام تفریحات و اوقات فراغت غیر از درس خواندن را بر خودش حرام کرده بود ، می گوید : از سال ها پیش برای چنین سال و رقابت و قبول شدن در رشته پزشکی هدف گذاری کرده بودم و تمام شب ها و روزهای یک سال گذشته را با وجود شرایط پیش آمده امیدوارانه برای کنکور خواندم ، اما استرس و فشارهای روحی ، ترس و نگرانی از نتیجه آزمون، استرس فضای کنکور ، نگرانی در مورد انتظارات خانواده و سئوالات سخت و کم بودن زمان پاسخگویی همگی باعث شد از پس این آزمون برنیایم.

این داوطلب کنکور اظهار کرد : هفته گدشته پس از اعلام نتایج تا چند ساعت به خاطر استرس خودم و نگرانی در مورد برخورد و واکنش اطرافیان حتی جرات دیدن نتیجه و کارنامه ام را نداشتم و وقتی نتیجه غیرمجاز بودنم در رشته های مورد علاقه و هدفم را دیدم دنیا بر سرم خراب شد و درد مضاعف تر این بود که نمی دانستم باید پاسخ خانواده و اطرافیان را که از مدت ها قبل به شوخی خانم دکتر صدایم می زدند ، باید چه بدهم.

مهسا به کنایه ها و عبارات سنگین و ناخوشایندی که طی چند روز گذشته از خانواده شنیده اشاره کرد و گفت: این شرایط ضربه روحی سنگینی بر من وارد کرده و روزهای بسیار بدی را می گذرانم.

کنکور و تصویه حساب بزرگ‌ترها

استاد علوم تربیتی دانشگاه در باره علت بروز رفتارهای سرزنش گونه والدین نسبت به کنکوری ها گفت: این رفتار مختص به قبول نشدگان کنکور نیست و در همه مراحل تربیتی فرزندان نیز ممکن است بروز کند.
دکتر ولی‌الله قربانی ریشه اینگونه رفتار از والدین را ناشی از ۲ عامل دانست و افزود : نخستین عامل رقابت و چشم هم چشمی بزرگ ترها با یکدیگر توسط ابزاری به نام فرزندان است تا هر خانواده با نمایش نمره بهتر یا قبولی در دانشگاه بهتر توسط فرزندش در مقابل دیگران برای خود منزلتی کسب کند.
وی ادامه داد: این مدل خطرناک ترین شیوه رفتاری است که نه تنها منجر به آسیب های اجتماعی فرزندان می شود ، بلکه عواقبی همچون سرخوردگی را به همراه دارد که می تواند بسیار خطرناک باشد.
این کارشناس آموزشی علت دوم را نگرانی بیش از حد والدین برای مسئله ای به نام آینده اقتصادی فرزندانشان و دستیابی به عقده های کودکی والدین دانست که سعی می کنند از طریق فرزندانشان با قبولی در کنکور جبران کنند.
قربانی گفت: فشار والدین برای پزشک شدن فرزندانشان در یک دهه اخیر به بهانه اینکه فرصت شغلی در پزشکی در شرایط مناسبی قرار دارد نیز ریشه در همین عامل دارد که البته با توجه به شرایط نظام سلامت و درآمدبالا و سطح زندگی بیرونی پزشکان تا حدودی غیرقابل انکار است.
او تاکید کرد: اما سرزنش کردن فرزندان به دلیل قبول نشدن در کنکور یا رشته مورد نظر والدین ، نه تنها شکاف بین خانواده را عمیق تر و نوجوان و جوان را از کانون امن خانواده دور می کند، بلکه منجر به شکل گیری برخی عقده های بنیادین در فرد می شود که ممکن است در دوران بزرگسالی بر روی تعاملات اجتماعی او اثر منفی بگذارد که حسادت ، بدبینی ، تنفر و خجالت رایج ترین آنها است.

هدف باید خوشبختی فرزندان باشد

کارشناس مشاوره تحصیلی در این زمینه گفت: در سال کنکور، زمان اعلام نتایج و همین طور تا چندین ماه پس از آن به واسطه فشار روانی و کار فشرده و مستمر، احتمال بروز تغییرات رفتاری مانند پرخاشگری، اعمال وسواس گونه، عادت اضطرابی و تکانشی مانند خوردن ناخن یا کندن موی سر، کم حرفی، بی حوصلگی، گریه و … وجود دارد. در این گونه موارد بهترین شیوه برخورد والدین پرهیز از رفتار متقابل یا بی توجهی و قانع کردن فرزندان خود برای کمک گرفتن از متخصصین سلامت روان است.

زهرا حیدری افزود: با وجودی که والدین از سال های اول تحصیل فرزندانشان از راه ها مختلف با تأثیرات منفی تحقیر و مقایسه آشنا می شوند، متأسفانه در بسیاری از موارد دست از این عادت نامناسب برنمی دارند و همچنان در ذهن خود بر این باورند که این تحقیر و مقایسه ها می تواند در فرزندان ایجاد انگیزه کند. نتیجه این نوع رفتار با نوجوانان و جوانان می تواند اثرات زیانبار جدی مانند افسردگی های بلند مدت، انواع اضطراب، اعتیاد و فرار و قطع ارتباط با خانه و خانواده را در پی داشته باشد.

وی گفت: در نهایت هیچ پدر و مادری نباید این موضوع را فراموش کند که آنچه مهم است پرورش فرزندی سالم و با نشاط است که در زندگی احساس رضایت و خوشبختی کند. فشار بیش از حد برای موفقیت و توقعات نامعقول از فرزند حتی اگر منجر به رسیدن به برخی اهداف در کوتاه مدت شود، آنها را از احساس رضایت از خود، دیگران و جهان محروم می کند و دردی مستمر و عمیق را در وجودشان ایجاد خواهد کرد.

کنکور نباید به یک هدف تبدیل شود

یک مشاور تحصیلی دیگر هم در این باره گفت : متاسفانه در چند دهه گذشته کنکور به عنوان یک هدف برای والدین و دانش آموزان تبدیل شده است و این مساله حتی در نمونه هایی در دهه ۵۰ و ۶۰ نیز دیده می‌شود.
محمدعلی پیش‌نماززاده افزود : کنکور چه بد چه خوب یک مرحله آموزشی است ، اما به گونه ای برای والدین و دانش آموزان تصویر سازی شده که به شکل یک مبارزه تحصیلی درآمده و در این مبارزه برخی دانش‌آموزان پیروز و برخی نیز بازنده تعبیر می‌شوند.
وی برنده یا بازنده بودن دانش‌آموزان را یک انحراف دانست و گفت : هدف و آینده یک دانش آموز نباید صرفا به کنکور گره زده شود.
این مشاور تحصیلی نیز به چند مورد از مشکلات خانوادگی پیش آمده به دلیل قبول نشدن و یا حتی دست نیافتن به رتبه مورد نظر والدین اشاره کرد و گفت : این مسئله باعث تخریب شخصیتی فرزندان می شود.

کنکوری‌های بی خیال

پیش نماززاده به مسئله مهمی اشاره کرد و گفت: ما همواره والدین را برای سرزنش فرزندان خود مورد نکوهش قرار می دهیم در حالی که برخی فرزندان نیز با بی‌توجهی به زحمات و رنج خانواده حاصل دسترنج آنان را به هدر می دهند.
وی با بیان اینکه امروز تامین هزینه تحصیل و همچنین خرید کتاب های کمک آموزشی و دیگر ابزارهای قبولی بسیار گران و حتی خارج از توان مالی خانواده است، افزود: اما با این حال برخی کنکوری ها به انواع مختلف از درس خواندن طفره می روند.
این مشاور تحصیلی گفت: شاید خواست والدین در تضاد با تمایلات فرزندانشان باشد، اما می توان با راهنمایی آنان حداقل فشار مالی را از دوش آنها برداشت و از طرف دیگر به رشته مورد علاقه خود نیز دست یافت.

پیش‌نماززاده گفت: کنکور امسال که بسیار هم سخت بود دیگر به پایان رسیده است و اکنون والدین باید فرزندان خود را برای فصل تازه ای از زندگی آرام و هدایت کنند، زیرا سرزنش کردن هیچ وقت آینده ای بهتر نمی سازد.