نحوه فعالیت سامانه جامع ارزی

گروه بازرگانی بازارنیوز: مهران محرمیان، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، از ۱۰۵ پروژه‌ای می‌گوید که سه هدف راهبردی را شامل «ایجاد شفافیت»، «رونق» و «منصفانه بودن» محیط کسب‌وکار دنبال می‌کنند. به گفته او این سه هدف براساس وظایف تنظیم‌گری بانک مرکزی تدوین شده است. بر این اساس و برای آگاهی بیشتر درباره این ۱۰۵ پروژه با معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به گفتگو نشستیم.

مهران محرمیان با اشاره به ۱۰۵ پروژه‌ای که از سوی معاونت فناوری‌های نوین در دست اقدام است، گفت: تعداد این پروژه‌ها رقم پویایی است و امکان دارد در طول زمان تغییر کند. تقریباً بهره‌بردار نیمی از این پروژه‌ها معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی است و نیمی دیگر نیز شامل پروژه‌هایی است که بهره‌بردار آنها سایر بخش‌های بانک مرکزی هستند.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به ادارات فعال در این پروژه‌ها گفت: در معاونت فناوری‌های نوین، سه اداره شامل «نظام های پرداخت»، «مهندسی نرم افزار» و «اداره زیرساخت و پشتیبانی فناوری اطلاعات» در این پروژه‌ها فعالند که بیشترین تعداد پروژه‌ها ابتدا به ادارات «نظام‌های پرداخت»، «مهندسی نرم افزار» و پس از آن به اداره «زیرساخت و پشتیبانی فناوری اطلاعات» مرتبط است.

وی درباره نظام مدیریت پروژه در معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی عنوان کرد: در این نظام، هر پروژه دارای چهار رکن است. رکن اول «بهره‌بردار» است که خود معاونت یا سایر معاونت‌های مربوطه را در برمی‌گیرد، رکن دوم «مجری پروژه» است که شامل شرکت‌های بیرونی، زیرمجموعه یا معاونت فناوری است. رکن سوم به «ناظر پروژه» اشاره دارد؛ این شخص با کسب‌وکار پروژه آشناست و با فناوری مرتبط نیز آشنایی لازم را دارد. بنابراین می‌تواند رابط بین معاونت «بهره‌بردار» و «مجری» باشد و در عین حال یکپارچگی مجموعه فعالیت‌ها را تضمین می‌کند؛ این شخص «ناظر» از همکاران ما در معاونت فناوری‌های نوین است. در نهایت نیز چهارمین رکن در داخل معاونت فناروی‌های نوین «دفتر مدیریت پروژه (گروه مدیریت پروژه)» است که وظیفه این گروه تکمیل اطلاعات پروژه‌ها و پیگیری مستندات از افراد مختلف است.

محرمیان درباره اولویت‌بندی پنج‌گانه عملیاتی‌سازی ۱۰۵ پروژه «معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی» گفت: در این تقسیم‌بندی پروژه‌های با اولویت «چهار» و «پنج» جز اولویت‌های پایین‌تر هستند. طبیعتاً پروژه‌های با اولویت یک، شامل مواردی است که باید در اسرع وقت به بهره‌برداری برسند و در صورتی که کمبود منابعی به وجود بیاید، منابع به سمت پروژه‌های با اولویت یک سوق داده می‌شود. البته تحت شرایطی ممکن است در داخل بانک براساس اولویت‌های مدنظر سایر ادارات، پروژه در سطح «اولویت یک» تلقی شود یا اینکه براساس قوانین و مقررات محدودیت زمانی برای آن در نظر گرفته شود.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به برنامه‌ریزی راهبردی در نظر گرفته شده برای طرح‌ها و پروژه‌ها، تصریح کرد: سه هدف راهبردی برای پروژه‌ها در نظر گرفته شده است که شامل «ایجاد شفافیت»، «رونق» و «منصفانه بودن» محیط کسب‌وکار است. این سه هدف براساس وظایف تنظیم‌گری بانک مرکزی تدوین شده است. در مجموع، پروژه‌هایی که در حوزه عمدتاً شفافیت است مرتبط با حوزه نظارت بوده و از اولویت بالاتری برخوردارند.

مبارزه با پولشویی با شفافیت تراکنش‌ها

محرمیان با اشاره به پروژه‌های حوزه «مبارزه با پولشویی» عنوان کرد: در این زمینه پروژه‌های بسیاری در دست اقدام است که به دلیل محرمانگی نمی‌توان به آنها پرداخت. اما یک قاعده کلی وجود دارد که برای انجام هر تراکنش، باید «مبدأ»، «مقصد» و «بابت» آن مشخص باشد. هرچیزی که خلاف این امر است، طبیعتاً تراکنش مشکوک محسوب می‌شود. خوشبختانه این سامانه در حال حاضر عملیاتی شده و موجود و به تدریج قابلیت‌های آن در حال تکمیل و بهبود است.

مقام مسئول بانک مرکزی درباره طرح‌هایی که در سال ۱۳۹۸ به بهره‌برداری رسیده است، اظهار کرد: در این باره می‌توان به «طرح مبارزه با پولشویی» و سامانه مرتبط با آن و نیز «رمز دوم پویا» که با همکاری شبکه بانکی و صنعت بانکداری اجرایی شده است، اشاره کرد. همچنین از دیگر پروژه‌ها می‌توان «اعمال سقف بر تراکنش‌های حوزه پرداخت و غیرحضوری» را عنوان کرد که در برهه‌ای به خصوص در بازار ارز از این امر سوءاستفاده می‌شد. همچنین از دیگر موارد، پروژه‌های مرتبط با اصلاح نظام کارمزد هستند که در حال حاضر «فاز یک» این پروژه عملیاتی شده و در آینده نزدیک در خروجی‌ها شاهد نتایج و اعمال نظام کارمزدی خواهیم بود.

محرمیان با برشمردن تعدادی دیگر از پروژه‌های این حوزه عنوان کرد: «کیف الکترونیک پول» از دیگر مواردی است که اجرایی شده است. در حال حاضر، در رابطه با «قانون جدید چک» ٰ، «سامانه پیچک» به زودی اجرایی و نهایی می‌شود و مطابق آن هر قطعه چکی که در کشور صادر می‌شود، باید در این سامانه ثبت شود. با عملیاتی شدن و پیاده‌سازی این سامانه، از موارد پولشویی که به واسطه ابزار چک رخ می‌دهد، جلوگیری به عمل می‌آید.

وی در توضیح طرح‌های «حوزه مبارزه با قمار و شرط‌بندی» توضیح داد: پروژه‌های بسیار مهمی در این زمینه با همکاری «پلیس فتا» و «دادستانی» در دست اقدام است که این موارد امسال نهایی می‌شود. تمام مواردی که پیش‌تر و در بالا به آنها اشاره شد، امسال عملیاتی شده یا در سال جاری عملیاتی می‌شوند.

تخصیص خودکار و سیستمی ارز از طریق «سامانه جامع ارزی»

محرمیان با بیان اینکه فاز اول سامانه جامع ارزی با هدایت همکاران حوزه ارزی انجام شده است، تصریح کرد: به واسطه این سامانه تخصیص ارز که از فرایندهای بسیار مهم و اساسی در چرخه تبادلات ارزی کشور به است، بدون دخالت نیروی انسانی و کاملاً خودکار انجام می‌شود. به بیان بهتر، الگوریتم‌های این سامانه به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند که براساس اولویت‌بندی‌های کشور در تخصیص ارز که توسط وزارت «صنعت، معدن و تجارت» تعیین شده است، عمل کنند.

«انباره داده اعتبارسنجی»، «سامانه نهاب» و «هاب شاپرک»، مهم‌ترین پروژه‌های معاونت فناوری‌های نوین

محرمیان «انباره داده اعتبارسنجی» را یکی از مهم‌ترین پروژه‌های بانک مرکزی دانست و گفت: در این زمینه شرکت‌ها و به طور ویژه یک شرکت بیش از همه فعال بوده‌اند، اما آنها نمی‌توانستند داده‌های مورد نظر خود را به دست آورند. بر این اساس با ایجاد انباره داده در بانک مرکزی به شرکت‌های اعتبارسنجی خدمات‌دهی می‌شود.

معاون فناوری‌های نوین «سامانه نهاب» را یکی از اولویت‌های اصلی عنوان کرد و تأکید کرد: در این سامانه هویت مبدأ و مقصد هر تراکنش مشخص می‌شود. بر این اساس در سامانه یاد شده به اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی کدی اختصاص داده می‌شود. در حال حاضر برای بیش از ۹۹ درصد اشخاص حقیقی این کد صادر شده است و در خصوص اشخاص حقوقی نیز برای تکمیل اطلاعات سامانه در حال رایزنی با دستگاه‌هایی هستیم که باید به اشخاص حقوقی این کد را ارائه کنند.

به گفته مهران محرمیان هاب شاپرک نیز دیگر پروژه‌ای است که به انتظام‌بخشی شرکت‌ها و فعالیت‌های حوزه انتقال کارت به کارت می‌پردازد و آن را ساماندهی می‌کند. این پروژه دربرگیرنده پرداخت‌سازان و برنامک‌های حوزه پرداخت است.

اقدامات بانک مرکزی در عمل به ماده (۱۱) «قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان»

وی درباره وظایف محول به بانک مرکزی به موجب ماده (۱۱) «قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان» تصریح کرد: مطابق طرح جامع مالیاتی وظایف و مأموریت‌هایی برای بانک مرکزی در نظر گرفته شده است. بر این اساس هر ابزار پذیرندگی اعم از اینکه کارت‌خوان یا درگاه پرداخت باشد باید دارای کد و پرونده مالیاتی باشد.

این مقام مسئول درباره ساماندهی دستگاه‌های پذیرندگی گفت: هر ابزار پذیرشی که در اختیار پذیرنده قرار می‌گیرد، دارای شناسه یکتاست و اطلاعات آن در شبکه جمع پرداخت کشور وجود دارد. اما مسأله این است که اطلاعات شبکه بانکی و پرداخت کشور نزد ما با داده‌های سازمان امور مالیاتی همخوانی نداشته و قابل انطباق نیست. اما ضروری است، اطلاعات این دو پایگاه داده با یکدیگر کنترل شود که البته این امر محقق شده و پس از آن متوجه می‌شویم چه تعداد کسانی مودی مالیاتی نیستند. چراکه براساس قانون، تمام کسانی که دارای دستگاه کارت‌خوان هستند، مودی مالیاتی محسوب می‌شوند.

وی در خصوص برخی شبهات وارده مبنی بر بی‌هویت بودن برخی از پذیرنده‌ها گفت: این امر صحیح نیست. بلکه همانطور که اشاره شد، تعداد زیادی از پذیرنده‌ها مودی مالیاتی نیستند و براساس زمان‌بندی که با همکاری سازمان امور مالیاتی در حال برنامه‌ریزی آن هستیم، این افراد مودی مالیاتی محسوب خواهند شد.

افزایش حجم کار فعالان حوزه فناوری اطلاعات با شیوع ویروس کرونا

محرمیان با بیان اینکه فعالیت‌های بسیاری از سوی این معاونت در دست اقدام است توضیح داد: نمونه این مهم همین ۱۰۵ پروژه در دست اقدام و مورد بحث ماست. در کنار آن تعداد بسیار زیادی سامانه نیز در حال حاضر عملیاتی شده و در حال اجراست. از این رو، مقصود از اطلاع‌رسانی این موارد، تبیین وسعت و حجم کار است. در حال حاضر «معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی»، شرکت‌های زیرمجموعه، شبکه بانکی، شرکت‌های حوزه پرداخت و در نهایت پیمانکاران آنها در اجرایی کردن پروژه‌های متعدد نقش دارند.

وی در خصوص مجموعه کسانی که در حوزه فناوری‌های نوین صنعت بانکی فعالیت می‌کنند، گفت: براساس برآوردها، این مجموعه در سال حدوداً ۳۰ میلیون نفر ساعت فعالیت انجام می‌دهند. این تعداد شامل کسانی است که توسعه سامانه‌ها یا قابلیت‌های جدید، پشتیبانی فعالیت‌های قبلی و پایش فعالیت‌های این حوزه را برعهده دارند. پس این موارد حاکی از حجم بالای کار در حوزه فناوری است.

وی ضمن اشاره به سختی‌های پیش‌روی فعالیت این افراد تحت فشار تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا تصریح کرد: افراد و جوانان این حوزه زحمات بسیاری را متقبل می‌شوند. در همین دوره کرونا که همه سازمان‌ها از سرعت فعالیت‌شان کاسته‌اند، فعالان حوزه فناوری در میدان هستند و به حجم کاری فعالان حوزه فناوری‌های نوین به دلیل پروژه‌های جدید و رشد تراکنش‌های الکترونیکی، افزوده شده است. نتیجه آن را نیز شاهدیم که در کشور طی این مدت، پول کاغذی تقریباً حذف شد و بسیاری از کارها به سمت و سوی غیرحضوری پیش رفت. تمام این اتفاقات ماحصل بیش از بیست سال تلاش این مجموعه است.

وی در پایان تأکید کرد: هدف از طرح این نکات، تشکر از فعالان حوزه فناوری اطلاعات بود. ما در بانک مرکزی می‌دانیم که فشار و حجم کار بالاست و قدردان تلاش‌های آنان هستیم.

مهر/