ظرفیت فطرت انسان‌ها؛ مجالی برای رسیدن به لایه‌های عمیق‌تر مهدویت

سید علی صافی، استاد دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان با بیان اینکه بحث مهدویت یک دکترین جا افتاده نه تنها در تفکر شیعی بلکه در میان مذاهب اهل سنت و اهل کتاب است، درباره شیوه‌های طرح و اثبات این موضوع گفت: روشی که برای اثبات این موضوع متداول بوده و بیشتر ناظر به مخاطبان مسلمان خارج از دایره شیعه است، اثبات مسئله مهدویت از طریق آیات و روایات است، یعنی روش روایی در اثبات وجود حضرت مهدی(عج) بیشتر ناظر به این قضیه بود که شیعیان اطمینان بیشتری به این مسئله پیدا کنند و آن را فراموش نکنند و از طرفی برای مخالفان که احیاناً تلاش می‌کنند مسئله مهدویت را یک پرونده خارج از اسلام و قرآن معرفی کنند نیز ادله قطعی قرآنی و روایی ارائه شود.

وی ادامه داد: در این‌باره کتاب‌های ارزشمندی در طول تاریخ از سوی شیعه و اهل تسنن نوشته شده و در این آثار، تواتر احادیث مهدویت از ناحیه ۳۰ تا ۴۰ نفر از صحابه اثبات شده است. ورود بزرگان ما در اثبات وجود حضرت حجت(عج) از طریق آیات و روایات بیشتر برای بستن راه بر شکاکان و تردیدافکنان و از طرفی متوجه ساختن شیعیان به این موضوع اعتقادی بوده است.

صافی ادامه داد: ممکن است این سؤال پیش بیاید که آیا راه‌های دیگری وجود دارد که بتوان این موضوع را طرح کرد تا آنهایی که اعتقادی به آیات و روایات ندارند از رهگذر آن بتوانند به این مسئله اعتماد کنند و تأملی در آن داشته باشند؟ اتفاقاً بزرگان ما کارهایی در این باب انجام داده‌اند؛ یعنی از روش عقلی در اثبات وجود حضرت حجت(ع) استفاده کرده‌اند.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: مسأله مهدویت از جنس اعتقاد به مسائل غیبی است. همچنانکه ما کسانی را داریم که مسلمان نیستند، اما به خداوند و قیامت اعتقاد دارند، اعتقاد به بحث مهدویت نیز چون از جنس امور غیبی است می‌تواند در زمره آن اعتقادات قرار گیرد. مهدویت یک موضوع اسلامی است که در دایره علم کلام می‌گنجد؛ علم کلام یعنی دفاع عقلانی از دین، اما در اینجا می‌خواهیم فراتر از این بگوییم این عقیده فقط رنگ دین و مذهب ندارد، بلکه یک موضوعی است که به طور فطری در وجود همه انسانها هست. در واقع ما با این بحث می‌خواهیم به درون انسانها یک نقبی بزنیم و بگوییم انسان‌ها فارغ از مذاهب و ادیان مختلفی که دارند، در درونشان فطرت الهی وجود دارد، این نرم‌افزاری است که خداوند در وجود همه انسانها به طور یکسان قرار داده و با استفاده از ظرفیت فطرت انسان‌ها می‌شود این موضوع را(مهدویت) مورد بررسی قرار داد.

این کارشناس دینی با بیان اینکه در همه ادیان و مکاتب اعتقاد به منجی و عدالت گستری او وجود دارد، گفت: این موضوع جدا از آیات و روایات در فطرت انسان‌ها هم موجود است؛ یعنی شما بحث موعود را در دین زرتشت، مسیحیت، یهودیت و حتی در میان مکاتب شرق آسیا هم می‌بینید؛ یعنی اعتقاد به آمدن یک انسان برای نجات بشریت از آلام و بی‌عدالتی‌ها در بین همه آنها وجود دارد. بنابراین عقیده به این قضیه در نهاد انسان نهفته است و همه ملت‌ها، مذاهب و مکاتب به آن اعتقاد دارند و در وجدان هر انسان چنین احساسی وجود دارد که وقتی شرایط زندگی در هم پیچیده می‌شود، مشکلات به انسان روی می‌آورند و عدالت در حکومت‌ها فراموش می‌شود و رنج‌ها و سختی‌ها انسان‌ها را از مقاومت می‌اندازد، کسی به فریاد او خواهد رسید و او را نجات خواهد داد.

وی افزود:‌ این باور ناشی از آموزش‌های بیرونی نیست، بلکه یک امر فطری است که شهید آیت‌الله سید محمدباقر صدر از آن به عنوان الهام فطری نام می‌برد. همچنان که در بحث اثبات وجود خدا، انسان می‌تواند با رجوع به فطرت خود آن را دریابد، مهدویت نیز چنین است. کما اینکه این موضوع را در میان کسانی که به ماتریالیسم اعتقاد داشتند نیز می‌بینیم. مثلاً وقتی اعتقادات کمونیست‌ها را می‌خوانید که همه‌شان مادی هستند، آنها در اعتقادات خود فرآیندی را ذکر می‌کنند که انتهای آن و مطلوب آنها این است که یک روزی فرا خواهد رسید که کمونیسم به معنی یک حکومت بی طبقه و خالی از جنگ و جدال و تضاد حاکم خواهد شد؛ یعنی در ضمیر ناخودآگاه حتی ماتریالیسم‌ها نیز این باور وجود دارد که اگر چنین فرجامی برای جهان هستی نباشد، زندگی معنا پیدا نمی‌کند.

وی با بیان اینکه این‌ها نشان‌ دهنده لایه‌های عمیق‌تر مسئله مهدویت است که نباید نادیده گرفت، افزود: ایمان به موعود از جهت عملی این حالت را در انسان ایجاد می‌کند که نباید تسلیم بود و باید منتظر روزی باشیم که در آن این اتفاق مبارک بیفتد، بنابراین باید مقاومت کرد. این بایدها از دل این اعتقاد بیرون می‌آید. پس اعتقاد به موعود اولا ویژه اسلام نیست و همه در انتظار منجی هستند، ثانیا این مسئله کاملاً امری فطری است و اگر بتوانیم انسان را به سمت خودشناسی سوق دهیم تا در وجود خود تورقی بکند متوجه می‌شود این اعتقاد در فطرت او وجود دارد.

انتهای پیام