نیم قرن بلاتکلیفی 

همشهری آنلاین_پریسا نوری: نمی‌دانم از چه زمانی و چرا ساخته شده، فقط انگار قرار نیست شکل و ظاهرش درست شود، کاش حداقل خرابش کنند چون نمای محله را زشت کرده...»، «چرا تکمیل نشده برای خودم هم بارها سؤال پیش آمده... اگر شما فهمیدید، به ما هم بگویید...» این جملات، پاسخ چند نفر از اهالی محله کوهک است به سؤال خبرنگار همشهری محله درباره برجی که از ۵۰ سال پیش در همسایگی‌شان و در دل پادگان کوهک نیمه‌کاره رها شده است.

ساختمانی که به گفته نخستین ساکنان محله، روزگاری در غیاب آسمان خراش‌ها، یکی از بلندترین برج‌های پایتخت بوده و از چند فرسخی به چشم می‌آمده، اما حالا با گذشت چند دهه، نیمه‌کاره و غریب رها و احتمالاً لانه موش‌ها، جانوران و پرنده‌ها شده است. اما حکایت این ساختمان نیمه‌کاره چیست و چرا با وجودی که در این شهر هر روز بناهایی ساخته می‌شوند که با قد و قامتشان آسمان را خراش می‌دهند، این بنای عظیم، با گذشت نیم قرن بی‌سرانجام و مهجور مانده است؟ پاسخ این سؤالات را از «علی‌اکبر ایرانشاهی» و «مظفر زارعی» دو نفر از کارکنان سابق پادگان کوهک جویا شدیم.

این ساختمان از اول بدمنظر نبوده، روزگاری با وجودی که تکمیل نشده بود برای خودش بر و رویی داشت و مایه مباهات محله‌های اطراف بود.

اینها را «مظفر زارعی» می‌گوید. او که از مدیران فنی پادگان کوهک در دهه ۵۰ و مسئول برق کارگاه‌های ساختمانی این برج بوده، ادامه می‌دهد: «کلنگ ساخت این بنا سال ۵۲ به زمین زده شد و قرار بود دو شرکت ایرانی «ایران ثابتا» و «آرتیمان» که آن زمان در ساختمان‌سازی حرف اول را می‌زدند، آن را بسازند.

یک حلقه چاه هم برای تأمین آب کارگاه ساختمانی حفر کردند و ساخت‌وساز شروع شد. دو تا جرثقیل عظیم در روی زمین و ۳ تا روی ساختمان بتن‌ها و میلگردها را جابه‌جا می‌کردند و کار ساخت‌وساز به خوبی و با سرعت پیش می‌رفت. به‌طوری که تا سال ۵۷ یک سازه بتنی عظیم به ارتفاع ۱۲۰‌متر ساخته شد. طراحی این ساختمان به گونه‌ای بود که از هر ضلع ارتفاع و تعداد طبقات متفاوت بود. مثلاً در ضلع شمالی، شرقی، غربی به‌ترتیب ۴، ۱۸، ۲۴ طبقه و در ضلع جنوبی هم ۵ طبقه ساخته شده بود که قرار بود پارکینگ و آمفی‌تئاتر شود. ساختمان مرکزی هم در ۳۴ طبقه و به ارتفاع ۱۲۰‌متر بنا شده بود.»

از کوهک تا خلیج عدن

اما این ساختمان با این عظمت به چه منظور ساخته شد. ایرانشاهی که سال‌ها مدیر روابط‌عمومی پشتیبانی و مدیر بهینه‌سازی نیروی دریایی ارتش بوده درپاسخ به این سؤال می‌گوید: «این ساختمان هم یکی دیگر از بلندپروازی‌های رژیم گذشته بود. قرار بود اینجا ستاد کل فرماندهی و پشتیبانی ناوگان دریایی ایران شود. ساختمان ۳۴ طبقه مرکزی هم برای نصب دکل‌ها و آنتن‌ها و ارتباط گرفتن با ناوهای ایرانی در دوردست‌ها و حتی تا خلیج عدن ارتباط داشته باشد.»

ایرانشاهی با اشاره به واحدهای مسکونی پادگان کوهک می‌گوید: «برای رفاه کارکنانی که قرار بود در این ساختمان مستقر شوند، منازل سازمانی متعددی به نسبت درجه و رتبه توسط شرکت اکباتان در حال ساخت بود که خوشبختانه این ساختمان‌ها از سال‌ها پیش در اختیار کارکنان نیروی دریایی قرار گرفته است.»

تا ۵۰ سال دیگر هم مقاوم است

بنا بر شنیده‌ها کار ساخت‌وساز این بنای عظیم تا سال ۵۷ و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم به خوبی پیش ‌رفت و سفت‌کاری ساختمان تمام شد، اما در سال ۵۹ این پروژه عمرانی برای همیشه تعطیل شد. ایرانشاهی درباره چرایی نیمه‌کاره رها شدن این آسمان خراش می‌گوید: «وقتی صدام حمله کرد و جنگ شد، ساخت این بنا از اولویت خارج شد و بعدها هم به دلیل هزینه سنگین ساخت‌وساز این ساختمان تکمیل نشد.» او که سال‌ها مدیر روابط‌عمومی پادگان بوده در ادامه می‌گوید: «چند سال پیش در بازدیدی که از این ساختمان داشتیم متوجه شدیم میلگردهایی که روی پشت‌بام قرار دارند و از سال ۵۲ زیر برف و باران و آفتاب بوده‌اند، زنگ نزده‌ و فقط کمی تیره شده‌اند، این یعنی اینکه سازه این ساختمان خوب و قوی است و در صورتی که تکمیل شود تا ۵۰ سال دیگر هم فرسوده نمی‌شود. از این‌رو به مدیران وقت پیشنهاد دادم که طی قراردادهایی این ساختمان را برای چند سال به بخش خصوصی واگذار کنیم تا بسازند و چند سال در اختیارشان باشد. اما به دلیل ملاحظات و محدودیت‌هایی که باید در محیط‌های نظامی رعایت شود، این پیشنهاد پذیرفته نشد.»

وقتی برج پارکینگ موتورسیکلت‌ها بود

باورش سخت است که چنین بنای عظیمی که با صرف هزینه فراوان و استحکام زیاد ساخته شده، ۴ دهه همین‌طور بی‌استفاده باقی بماند. ایرانشاهی در این‌باره می‌گوید: «چند سال پیش طبقه پایین ساختمان را شرکتی که پیمانکار پلیس راهور بود، برای پارکینگ موتورسیکلت‌ها اجاره کرده بود، مدتی هم طبقات پایین به‌عنوان انبار سرامیک در اختیار مغازه‌های خیابان بنی‌هاشم که درکار خرید وفروش سرامیک هستند، قرار گرفت اما بعد از مدتی انبارها جمع شد و در حال حاضر ساختمان کاملاً خالی و بی‌استفاده است.»

خیابان هفتم آذر

پادگان نیروی دریایی محدوده بسیار بزرگی است که بخش شمالی محله کوهک و جنوب محله شمیران‌نو را محصور کرده است. این پادگان دو در ورودی ویژه خانواده‌ها و سربازان دارد. یکی از درها به خیابان نیروی دریایی و دیگری به خیابان هفتم آذر باز می‌شود. ناگفته پیداست که وجه تسمیه این خیابان تاریخ ۷ آذر است که در تقویم رسمی کشورمان، روز نیروی دریایی نامیده شده، اما تا چند سال پیش این خیابان آزادگان نام داشت.

ایرانشاهی درباره تغییر نام این خیابان از «آزادگان» به «هفت آذر» می‌گوید: «از آنجا که روز نیروی دریایی به یاد دلاورمردی‌ها و رشادت‌های سپیدجامگان نیروی دریایی در تاریخ ۷ آذر سال ۵۹ که طی عملیات مروارید ضربه مهلکی به نیروی دریایی عراق زدند، نامگذاری شده، برازنده بود که خیابانی که منتهی به پادگان نیروی دریایی است به نام این روز زیبنده شود. برای همین در دهه هشتاد که روابط‌عمومی نیروی دریایی بودم طی نامه‌نگاری‌هایی به شهرداری و شورای‌شهر خواستار تغییر نام خیابان آزادگان به هفتم آذر شدم. از آنجایی که خیابان دیگری در همین محدوده به نام آزادگان بود با این درخواست موافقت کردند و در روز هفتم آذر سال ۹۰، نام خیابان به هفت آذر تغییر کرد.