فتحعلی خان قاجار در باغ خواجه ربیع مشهد

محمد کاملان | شهرآرانیوز؛ شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید جد بزرگ قاجارها، یعنی «فتحعلی خان قاجار»، در همین نزدیکی یعنی در باغ خواجه ربیع دفن است و صدالبته که یگانه قاجاری دفن شده در این باغ نیست. هم نامی «فتحعلی خان» با نوه اش، «فتحعلی شاه»، و صدالبته معروفیتش این گمان را در برخی ایجاد می‌کند که این قبر متعلق به شاه تاجدار قاجاری است، اما نیست و متوفیان بسیاری از این خاندان را می‌توان در این مکان یافت.

اولین باری که نام فتحعلی خان در تاریخ به صورت جدی آمده است، زمانی است که شاه سلطان حسین از افغانستانی‌ها شکست خورد و پسرش، طهماسب، درحال فرار به سمت مازندران بود.

البته پیش از آن و در زمان حمله اش به افاغنه، محاصره کننده اصفهان هم حضوری نصفه نیمه در تاریخ دارد که حرف‌های دوروبری‌های شاه بی کفایت صفوی، مبنی بر اینکه او سودای پادشاهی در سر دارد و خطرناک است، باعث می‌شود فتحعلی خان به سمت سرزمین آباواجدادی اش برگردد. اما پس از فتح اصفهان و فرار شاه طهماسب صفوی به سمت مازندران، این ۲ در بهشهر فعلی با هم برخورد می‌کنند و شاه تازه صفوی به دست فتحعلی خان اسیر می‌شود، هرچند بعد با تکریم و احترام آزادش می‌کنند. بعد از این جریان، او نایب السلطنه و همه کاره دولت صفوی می‌شود.

با اعلام خودمختاری ملک محمود سیستانی در مشهد، شاه طهماسب همراه با سپاهش روانه این شهر می‌شود و در میانه راه هم فتحعلی خان و ایلش با چندهزار سوار مسلح به او می‌پیوندند. هم زمان نادرشاه افشار در مرو والی ملک محمود را بیرون می‌کند و نماینده صفویان را به تخت می‌نشاند و راهی مشهد می‌شود.

با حضور نادر در اردوی شاه طهماسب در خواجه ربیع، به علت رقابتی که از قبل بین این ۲ وجود داشت، فتحعلی خان احساس خطر می‌کند و تصمیم می‌گیرد مشهد را با سپاهش ترک کند، اما کمی دیر به این فکر می‌افتد، چون خیلی قبل تر، شاه طرف نادرقلی افشار را گرفته و در خفا حکم قتل فتحعلی خان را امضا کرده است.

البته قاجار‌ها آن قدر از نادر کینه دارند که در همه نقل‌ها و کتاب‌های تاریخی شان با ده‌ها سندومدرک قاجاری نوشته اند او خود، گردن پدربزرگشان را زده است. خلاصه اینکه اولین تلاش برای تأسیس سلسله قاجار، با شکست روبه رو می‌شود.

ناگفته نماند که قبر فتحعلی خان یگانه مدفن نام ونشان دار قاجار‌های شناخته شده در خواجه ربیع است که سنگ قبری تاریخی و ارزشمند از جنس مرمر دارد. برای بازدید از این قبر کافی است درست هنگامی که از در ساختمان مقبره خواجه ربیع و نه باغ خواجه ربیع وارد می‌شوید، به سمت راستتان توجه بیشتری کنید.

همان جایی که دفتر بزرگ نذر‌ها قرار دارد. درست زیر یکی از دیوار‌های این بنای موقت سنگ قبری خودنمایی می‌کند که روی آن متنی بلندبالا نوشته شده که شاخص‌ترین بخش آن نام فتحعلی خان است. البته فقط بخشی از این سنگ قبر بیرون از محدوده اتاقک نذر‌ها قرار دارد.